لیلا شکوه‌فر- خبرنگار ایسنای منطقه اصفهان

نیمی از جمعیت ایران را زنان تشکیل می‌دهند؛ زنانی که طی نزدیک به یک قرن اخیر، آهسته آهسته طعم ورود به عرصه‌های اجتماعی را چشیده‌اند و در این روند که مصائب و مشکلات فراوانی دارد، توانسته‌اند در بخش‌های موفق شده و خود را نشان دهند، اما در همه سطوح اجتماعی با توجه به برخی عدم پذیرش‌ها در جامعه و سدهای ناپیدای عرفی هنوز نتوانسته‌اند جایگاه واقعی خود را به دست آورند.

زنان ایرانی طی سال‌های پس از انقلاب با توجه به اینکه دانشگاه بستر مناسبی برای حضور آن‌ها بود، وارد عرصه علمی کشور شدند و در حال حاضر بخش بزرگی از بدنه دانشجویی و علمی را به خود اختصاص داده‌اند و از لحاظ علمی در جایگاه مناسبی قرار گرفته‌اند؛ اما اگر نگاه اجمالی به بدنه مدیریتی و تصمیم ساز جامعه داشته باشیم جایگاه زنان در این بخش بسیار کمرنگ به نظر می‌رسد.

با واکاوی این مشکل در بدنه جامعه زنان به چند نکته برخواهیم خورد که یکی از آنها سطح توقع زنان در جامعه است. تربیت اجتماعی ما به گونه‌ایست که برای بلندپروازی و تعریف هدف برای زنان یکسری قید و بندها قائل می‌شود؛ قید و بندهایی که ممکن است به زبان نیاید اما از کودکی به زن‌ها آموخته و در درون آن‌ها و اطرافیانش نهادینه می‌شود و از نسلی به نسل بعدی منتقل. این سقف شیشه‌ای باعث می‌شود تا زنان در یک نقطه تثبیت شوند و به ارتقای خود کمتر فکر کنند و عمدتا یا خواسته‌ای برای ارتقا نداشته باشند و یا به حداقل‌ها راضی شوند.

نمونه این تفکر را در بحث اشتغال زنان به خوبی می‌توانیم مشاهده کنیم. زنان با حداقل حقوق شروع به کار کرده و در بدنه ارتقای شغلی نیز بعضاً کمترین تحرک و تلاش را به کار می‌گیرند و معمولاً به رده‌های شغلی پایین اکتفا می‌کنند. این نکته را نیز نباید فراموش کرد که این نگاه جهانی است؛ زیرا 10 درصد درآمد جهان به زنان اختصاص دارد و زنان یک سوم نیروی کار رسمی را در جهان تشکیل می‌دهند اما در کارهایی که اشتغال دارند پایین‌ترین مزد به آن‌ها پرداخت می‌شود و بیش از مردان نسبت به بیکاری آسیب‌پذیرند. البته این نگاه تنها در زنان مشاهده نمی‌شود بلکه در عموم جامعه وجود دارد که محدوده مشخصی را برای زن تعریف می‌کند.

اما در این شرایط چه باید کرد؟

بر مبنای شایسته‌سالاری زنان باید در گردونه اجتماعی در کفه برابری با مردان به عنوان یک شهروند قرار گیرند و مسیر رشد را بدون در نظر گرفته شدن جنسیت طی کنند اما با توجه به فضای اجتماعی موجود اگر یک زن با این شرایط اجتماعی در یک کفه ترازو قرار گیرد مسلماً کفه مردانه این ترازو سنگین‌تر خواهد بود.

برخی معتقدند برای حل این مشکل باید سهمیه زنان را به صورت "تبعیض مثبت" در جامعه گسترش داد اما با توجه به بستر اجتماعی موجود، قرار گرفتن به یکباره زنان در حجمی قابل قبول در رده‌های مدیریتی - گرچه زنان در همین تعداد که به عنوان مدیر حضور دارند توانایی و شایستگی خود را اثبات کرده‌اند- ممکن است موجب بهانه‌جویی‌هایی شود؛ از این رو به نظر می‌رسد باید برنامه منظمی برای حضور زنان در عرصه‌های اجتماعی سیاسی تدوین شود که در گام اول زنان را تشویق به حضور در اجتماع به صورت گسترده‌تر نماید و بحث تبعیض مثبت را در رده اولیه اجتماعی شغلی، سیاسی اعمال کند تا تجارب و سوابق برای زنان ایجاد شود که در یک روند شاهد حضور زنانی باشیم که در سابقه فعالیتی خود حرفی برای گفتن داشته باشند و در حاکم کردن اصل شایسته‌سالاری نیازی به طرح مباحثی چون تبعیض مثبت نداشته باشیم؛ زیرا زنانی خواهیم داشت که در این رقابت کوله‌باری مناسب با خود دارند.

در کنار برنامه‌ریزی برای ارتقای توانایی‌های زنان لازم است در حوزه فرهنگ نیز کارهای اساسی انجام شود؛ زیرا پیاده کردن هر برنامه مستلزم داشتن بستری مناسب است؛ آماده‌سازی افراد باید از همان ابتدای ورود به جامعه یعنی ورود به مهدهای کودک و دبستان آغاز شود تا این فرهنگ نهادینه شود که در بهره برداری از منابع اجتماعی هیچ تبعیضی وجود ندارد و افراد باید بدون در نظر گرفتن جنسیت اهداف خود را تعریف کنند. همچنین این روند تا دانشگاه باید ادامه یابد تا جامعه آماده پذیرش ارتقا و تصمیم‌سازی زنان شود؛ چون اگر زنان را ارتقا داده اما بستری برای بازخورد تلاش آن‌ها ایجاد نکنیم با یک قشر مطالبه‌گر روبه‌رو خواهیم شد که به پشتوانه تلاش خود انتظاراتی از جامعه دارد که برآورده نمی‌شود و این خود به جای نقطه قوت به یک نقطه ضعف و آسیب تبدیل خواهد شد.

در همین راستا یکی از راهکار برای حرکت متوازن و موازی ایجاد بستر فرهنگی اجتماعی و توانمندسازی زنان نگاه معقولانه در تدوین قوانین مربوط به زنان است؛ نگاه اعتدال‌گرایی که شرایط موجود را در نظر گرفته و بر اساس واقعیت‌ها قوانین مناسب را تدوین کند تا مراحل پلکانی ترقی زنان تسهیل شود.

انتهای پیام