کارگردان فیلم تاریخی «گراند سینما» گفت: «با وجود همه‌ی مشکلات، مسئولان فرهنگی در دهه 60 با دید بهتری به قضایا نگاه می‌کردند اما هرچه سال‌ها گذشت، نگاه‌ها متعصبانه‌تر شد و استقلال اندیشه از دست رفت».

به گزارش ایسنا، کارگاه پژوهشی بررسی تاریخ سینما همزمان با روز جهانی موزه در موزه‌ی سینما برگزار شد و پس از نمایش فیلم «گراند سینما» به کارگردانی حسن هدایت، علیرضا خمسه، غلامرضا آذری (مدرس دانشگاه در حوزه ارتباطات و سینما) و آرش خوشخو (منتقد) درباره فیلم «گراند سینما» و ضرورت شناخت تاریخ سینمای ایران صحبت کردند.

طرح اولیه‌ی «گراند سینما» با مشاوره‌ی جمال امید نوشته شد

حسن هدایت با اشاره به چگونگی شکل‌گیری ایده‌ی ساخت فیلم «گراند سینما» گفت: در آن زمان با مشاوره‌های جمال امید که همواره از نقطه‌نظرهای او استفاده کرده‌ام، طرح اولیه‌ی «گراند سینما» را نوشتم. از آنجا که منابع پژوهشی در زمینه‌ی تاریخ سینما بسیار کم است و از چند برگ مکتوب هم تجاوز نمی‌کند، در فیلمنامه‌ی «گراند سینما» تلاش کردیم تا به همان چند برگ روح دراماتیک ببخشیم و درعین حال به روح پژوهش هم وفادار باشیم.

وی افزود: داستان این فیلم به سینماداری در ایران برمی‌گردد. سینما هم مانند هر صنعت - هنر دیگری در بدو ورود به کشور با مخالفت‌ها و موافقت‌هایی روبه‌رو شد. بزرگترین دعواها بر سر بودن یا نبودن سینما، در دوره‌ی استبداد صغیر و حکومت محمد‌علی‌شاه رخ داد و در همان زمان چد سینما به طور جدی در تهران شروع به کار کرد و رقابت‌های جدی میان سینماداران شکل گرفت. در دوره‌ی رضاشاه این رقابت‌ها به اوج خود رسید و حتی باعث قتل چند سینما‌دار و ربوده شدن اسباب و وسایل سینماها شد.

این کارگردان سینما در ادامه با بیان خاطره‌ای از زمان ساخت «گراند سینما» در دوران جنگ گفت: همزمان با شروع فیلمبرداری در تهران با موشک باران روبه‌رو شدیم و یک موشک هم به استودیوی ما اصابت کرد. در آن دوران نیمی از جمعیت تهران از شهر بیرون رفته بودند و ما تنها گروه دیوانه و البته عاشقی بودیم که در تهران با آن وضع فیلم می‌ساخت. جالب آنکه در آن روزهای بحرانی ما مشغول ساختن فیلمی طنز بودیم و بازیگرانی چون عزت‌الله انتظامی و اکبر عبدی با عشق به هنر بازی، پای کار ایستادند.

آشنایی با تاریخ سینما یک ضرورت است

هدایت در بخش دیگری از صحبت‌های خود به ضرورت آشنایی فیلمسازان جوان با تاریخ سینما اشاره کرد و گفت: آشنایی با تاریخ سینما و تحلیل فیلم‌های تاریخ سینما از آن حیث که ما را با پیشینه سینما آشنا و از تکرار مکررات جلوگیری می‌کند، حائز اهمیت و ضروری است. با خواندن تاریخ سینما، سینماگران امروز می‌توانند با اندیشه‌های تصویری و دراماتیک فیلمسازان گذشته آشنا شوند و از تجربیات آنان استفاده کنند. این دانش باعث می‌شود فیلمسازان جوان از جهت آگاهی و شناخت نسبت به تاریخ، غنی شوند و همین امر در مسیر فیلمسازی یاری‌رسان است.

آرش خوشخو (منتقد) در ادامه‌ی این نشست پژوهشی، به اکران فیلم «گراند سینما» در سال 67 در جشنواره فیلم فجر اشاره کرد و گفت: اکران این فیلم در کنار آثار با ارزشی از تاریخ سینمای ایران مانند «بایسیکل ران»، «شیرک»، «کشتی آنجلیکا» و ... نشان از غنای اندیشه است. فیلم‌های تاریخ سینما نشان می‌دهد ریشه‌های ما کجا بوده است و پدران و نیاکان ما در گذشته به چه شکل زیست می‌کرده‌اند.

جایگاه تاریخ در سینما و سینمای تاریخی مغفول مانده است

هدایت هم در تکمیل صحبت‌های منتقد جلسه گفت: سینمای دهه 60 می‌خواست نگاه تازه‌ای را تجربه کند. نگاهی که گرچه جا برای کار داشت اما بکر بود. جریان این سینما در سال‌های بعد تغییر کرد و حرف‌های تکراری بسیاری بیان شد. ضمن اینکه فیلم‌های گیشه‌ای حرف اول را زدند و در ادامه "فستیوال‌زدگی" شروع شد.

وی افزود: با وجود همه‌ی مشکلات، مسئولان فرهنگی در دهه 60 با دید بهتری به قضایا نگاه می‌کردند اما هرچه سال‌ها گذشت، نگاه‌ها متعصبانه‌تر شد و استقلال اندیشه از دست رفت. در دوره‌ی ما سینما در قالب‌های مختلقی چون ماهواره و اینترنت و ... ظاهر شده و اگر امروز تلاش خود را برای ارائه‌ی شکل صحیحی از سینما به کار نبندیم، زیر بهمنی از افکار تصویری که با سرعت به سمت ما سرازیر است، دفن می‌شویم.

غلامرضا آذری (مدرس دانشگاه در حوزه ارتباطات و سینما) نیز با تأکید بر مغفول ماندن تاریخ سینما در ایران گفت: بیشترین تحقیقات انجام شده در زمینه تاریخ سینمای ایران را مرهون همت و تلاش‌های جمال امید هستیم. جایگاه تاریخ در سینما و سینمای تاریخی در کشور ما مغفول است. حسن هدایت هم با برداشت ظریف و باریک بینانه‌ای که نسبت به تحقیقات جمال امید داشته است، توانسته در این فیلم بسیار حرفه‌ای عمل کند و فیلمی بسازد که نه تنها در زمانه‌ی خود بلکه هنوز هم با اهمیت و دیدنی است. این فیلم یک پایان‌نامه سینمایی و ارتباطاتی است و از این پس می‌توان بعنوان یک نمونه آزمایشی برای تحقیقات دانشگاهی از آن یاد کرد.

آذری از دو اثر ساموئل خاچیکیان به عنوان برگ برنده‌ی دهه‌ی 40 نام برد و گفت: خاچیکیان تنها کسی است که وقتی از دلهره و اضطراب در سینمای ایران صحبت می‌شود، باید از او نام ببریم و فکر می‌کنم دو فیلم «من هم گریه کردم» و «قصه‌ی شب یلدا» دو اثری‌اند که در کارنامه‌ی این فیلمساز نقطه‌ی عطف محسوب می‌شوند و برگ برنده‌ی سینمای ایران در دهه‌ی 40 اند. فیلم‌هایی که طبقات اجتماعی مختلف و نقش ارتباطات و تعامل انسانی را می‌توان به وضوح در آنها دید.

علیرضا خمسه نیز در پایان این کارگاه پژوهشی گفت: فیلم «گراند سینما» سینمایی‌ترین سندی است که برای نمایش در روز جهانی موزه می‌توانست انتخاب شود. به عنوان یک بازیگر طنز، درباره‌ی چرایی انتخاب درونمایه طنز برای ساخت آثاری در این برهه از تاریخ، باید بگویم که مقاطعی از تاریخ ما به واسطه‌ی حضور شخصیت‌هایی کمیک، شکل خاصی به خود گرفته است و لحن دیگری را برای به نمایش گذاشتن آنها نمی‌توان متصور شد.

به گزارش ایسنا، محمد حیدری (مدیرعامل موزه‌ی سینما) به عنوان میزبان در کارگاه پژوهشی بررسی تاریخ سینما حضور داشت و طبق برنامه‌ریزی انجام شده قرار است از این پس کارگاه‌های پژوهشی در حوزه‌های مختلف سینما در موزه سینما برگزار شود.

انتهای پیام