رييس انجمن بيوتكنولوژي ايران با اشاره به اثرات چشمگير زيست فن‌آوري در كشاورزي و ساير حوزه‌ها كه در سالهاي آينده اقتصاد و امنيت كشورهاي متكي بر كشاورزي سنتي را به شدت تهديد خواهد كرد، هشدار داد با توجه به رشد بسيار سريع زيست فن‌آوري هرگونه تعلل در اين بخش مي‌تواند عواقب نگران كننده‌اي براي كشور داشته باشد.
دكتر محمدعلي ملبوبي در گفت‌وگو با خبرنگار «فن‌آوري » خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) با اشاره به پيشرفت‌هاي عميق صورت گرفته در علوم زيستي طي نيم قرن اخير كه اين رشته را از كنج دانشگاه‌ها به عرصه فن‌آوري و توليد آورده است، اظهار كرد: فن‌آوري زيستي امروز در حوزه‌هاي مختلف از توليد داروهاي نوتركيب و تشخيص مولكولي بيماري‌ها و توليد نهاده‌ها و مبارزه بيولوژيك با آفات گرفته تا «بيوپروسس» و مهندس ژنتيك گياهان و جانوران كشت بافت، توليد انواع آنزيم‌هاي صنعتي و ... بخش‌هاي مختلف را تحت تاثير قرار داده و خصوصا در حوزه كشاورزي منشاء تحولات جدي شده است به طوري كه اگر كشوري در اين فن‌آوري عقب بماند مطمئنا در آينده‌اي نزديك به شدت متضرر شده و صرفا به بازار مصرف كشورهاي پيشرفته تبديل مي‌شود.
اين استاد و پژوهشگر ژنتيك گياهي با بيان اين كه كشاورزي كشور ما در حال حاضر سنتي و غير اقتصادي است، اظهار داشت: در شرايط فعلي بسياري از محصولات زراعي، دانه‌هاي روغني و ميوه مصرفي در كشور در صورت برداشتن تعرفه‌ها با قيمتي ارزانتر از توليد داخلي به كشور وارد خواهد شد و اين در حالي است كه با توسعه محصولات كشاورزي تراريخته قيمت آنها تا نصف ميزان كنوني نيز پايين مي‌آيد و به اين ترتيب در صورت برداشتن تعرفه‌ها و پيوستن به بازار تجارت جهاني، كشاورزي كشور به شدت آسيب مي‌بيند.
وي در تبيين نمودهاي عيني اين مساله اظهار كرد: امروزه بخش اعظم اقتصاد كشاورزي و نيروي كار فيليپين متكي بر استخراج روغن اولئيك اسيد است كه متخصصان بيوتكنولوژي به تكنيك توليد آن با روش‌هاي ژنتيكي دست يافته‌اند و به اين ترتيب در آينده نه چندان دور 70 درصد نيروي كار فيليپين و اقتصاد اين كشور با خطرجدي مواجه خواهند شد.
همچنين با كلون شدن ژن پروتئين‌هاي شيرين كننده و انتقال آن به باكتري كه هنوز به مرحله صنعتي نرسيده، كشت بسياري از محصولات كشاورزي از جمله نيشكر، چغندر قند و صنايع وابسته در آستانه تهديد جدي است به اين ترتيب زيست فن‌آوري امروز ابعاد اقتصادي و اجتماعي كلاني يافته و فراتر از آن است كه بگوييم چون محققان كشورهاي ديگر در اين حوزه فعاليت دارند ما هم بايد مركز تحقيقات زيست‌فن‌آوري داشته باشيم.
دكتر ملبوبي در ادامه با تاكيد بر اين كه نبايد فن‌آوري زيستي را مشابه ساير فن‌آوري‌ها تلقي كرد به تفاوت‌هاي زيست فن‌آوري با ساير فن‌آوري‌ها پرداخت و گفت: ساير فن‌آوري‌هاي موجود كه اغلب «فيزيك فن‌آوري» هستند،به اوج پيشرفت رسيده و احتمال توليد فن‌آوري جديد در آنها بسيار كم است ولي فن‌آوري زيستي كه بر خلاف فيزيك فن‌آوري‌ها بر موجودات زنده با قابليت تكثير مبتني است و لذا مساله تامين مواد خام در آن چندان اهميتي ندارد، تازه در آغاز رشد و بالندگي است و هر روز فن‌آوري و تكنيك جديدي در آن ايجاد مي‌شود.
وي خاطر نشان كرد: فن‌آوري زيستي از لحاظ فرايند توليد، اصول ايمني و ... با ساير فن‌آوري‌ها تفاوت دارد و بايد جنبه‌هاي مختلف آن به صورت مجزا مورد بررسي و قانونگذاري قرار گيرد.
رييس انجمن بيوتكنولوژي ايران در ادامه يكي از جنبه‌هاي جالب توجه فن‌آوري زيستي را پيوند آن با علوم رايانه و امكان بازسازي و شبيه سازي سيستم‌هاي زيستي بر روي رايانه عنوان كرد و گفت: در حال حاضر براي توليد گياهان تراريخته بايد پس از انتقال ژن به گياه براي بررسي اثرات آن و تغييرات ايجاد شده در ژنوم گياه دوره‌اي هفت، هشت ساله به كشت و بررسي دقيق آن اقدام كرد كه با توسعه شبيه سازي‌هاي رايانه‌يي در آينده‌اي نزديك مي‌توان اين زمان را به دو سال كاهش داد كه با جهشي در زيست فن‌آوري سيل محصولات تراريخته را به بازار روانه خواهد كرد؛ اين مساله ضرورت توجه به اين حوزه از تحقيقات زيست فن‌آوري را در كشور دو چندان مي‌كند.
رييس انجمن بيوتكنولوژي ايران در گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا، با اشاره به پروژه ژنوم انسان كه با صرف سرمايه‌اي معادل 6 ميليارد دلار طي سالهاي 1988 تا 2000 به تعيين توالي ژنوم انسان منتهي شده است، اظهار داشت: در حال حاضر دانشمندان موفق به ساخت رايانه‌اي شده‌اند كه با هزينه‌اي بسيار بسيار كمتر و تنها در مدت 12 ساعت باكتري‌ها را تعيين توالي مي‌كند كه اين امر مويد پيشرفت سريع و برق‌آساي تكنيك‌هاي فن‌آوري زيستي است كه ضرورت توجه به بعد زمان را در اين حوزه نشان مي‌دهد و اين كه تاخيري دو ساله در تشكيل جلسات شوراي عالي زيست فن‌آوري تا چه حد مي‌تواند ما را از پيشرفت‌هاي اين رشته دور كند.
وي در عين حال فن‌آوري زيستي را در كشور رو به رشد خواند و گفت: در حال حاضر چهار داروي نوتركيب در ايران به بازار آمده و دو داروي ديگر نيز به زودي عرضه مي‌شود در حالي كه شمار داروهاي نوتركيب عرضه شده در دنيا از 20 دارو تجاوز نمي‌كند از طرف ديگر محققان كشور به توليد برنج تراريخته موفق شده و گياهان ديگري نيز در مرحله آزمايش هستند.
ملبوبي موفقيت در زمينه كشت بافت امكان تشخيص مولكولي تقريبا تمامي بيماري‌ها، توليد كودها و محصولات بيولوژيك مختلف و موفقيت در زمينه سلول‌هاي بنيادي به عنوان يكي از سه، چهار كشور اول دنيا را از جمله نمودهاي فعاليت موفق و مؤثر محققان كشورمان در عرصه زيست فن‌آوري عنوان و در عين حال ابراز عقيده كرد: نكته قابل تامل اين است كه تقريبا در تمام طرح‌هاي موفق انجام شده كه تاكنون به توليد محصول انجاميده، عامل اصلي، انگيزه‌هاي شخصي بوده و نه تنها حمايت خاصي از سوي سيستم اجرايي از آنها نشده بلكه در مواردي ابراز مخالفت‌هايي نيز با پيشبرد اين طرحها شده است كه البته برخي محصولاتي كه در حال حاضر به مرحله توليد مي رسند از حمايت دولتي برخوردارند.
رييس انجمن بيوتكنولوژي ايران، خاطر نشان كرد: البته نبايد فراموش كرد كه در سيستم دولتي هم افرادي بوده‌اند كه با ديد روشن و انگيزه‌هاي شخصي به حمايت از پيشبرد اين طرحها برخاسته‌اند ولي متاسفانه اين حمايت‌ها سيستمي نبوده است و پيشرفت‌هاي بسيار خوب محققان ما در حد پايه زيست فن‌آوري در چنين شرايطي نشان مي‌دهد كه با همه مشكلات مي‌توان در اين حوزه كار كرد؛ با اين حال با توجه به روند پرشتاب پيشرفت‌هاي جهاني در زيست فن‌آوري بايد به مساله زمان بيش از پيش توجه داشت چون شيب رشد ما در اين حوزه كند بوده و با آهنگ رشد جهاني تناسب چنداني ندارد.
انتهاي پيام
نظرات