عباس علیزاده، باستان‌شناس با اشاره به تأسیس مرکز بین‌المللی شوش گفت: وقتی کسانی از من می‌پرسند در شوش چه کردی؟ من پاسخ می‌دهم خوشحالم که آبدارچی ما هم می‌تواند هزاره‌ی سفال‌های شوش را تشخیص دهد.
به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، عباس علیزاده، باستان‌شناسی که از مدتی پیش برای سرپرستی هیأت کاوش در شوش از سوی رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری انتخاب شده، عصر روز یکشنبه (19 مهر) در همایش بین‌المللی باستان‌شناسان جوان اظهار کرد: کاری که در شوش انجام شده به باستان‌شناسان جوان مخصوصاً دانشجویان فوق لیسانس و دکتری کمک می‌کند، چون در این منطقه منابع مطالعاتی بسیار زیادی وجود دارد.
او با اشاره به دعوت محمد حسن طالبیان - معاون میراث فرهنگی - از وی در سال گذشته برای ساماندهی اشیاء انبارهای موزه شوش گفت: من به آقای طالبیان گفتم فقط ساماندهی مطرح نیست. شوش بسیار حائز اهمیت است، چون شاید بدون اغراق مهمترین مرکز استقرار در ایران بوده است. موارد زیادی در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در این مرکز شکل گرفته است، بنابراین نیاز به دقت زیادی برای مطالعه ابعاد مختلف این شهر باستانی وجود دارد.
* روش نگهداری 6500 ساله از انبارها
این استاد موسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو به تأسیس یک مرکز پژوهشی در شوش اشاره کرد و افزود: چند انبار در قلعه وجود دارد که یکی‌یکی آنها را باز و تخلیه کردیم. هنگامی که جمع‌دار قلعه برای باز کردن در آمد، قفلی جالب را دیدم که از هزاره پنجم پیش از میلاد وجود داشت. قدیمی‌ترین را در تل باکون (محوطه‌ای در استان فارس در نزدیکی تخت‌جمشید) دیده بودم که با سیم مفتولی و سرب ساخته شده بود.
او اضافه کرد: کاری که اکنون نیز برای این نوع از قفل‌ها انجام می‌دهند، همان کار است. در واقع این شیوه‌ی نگهداری انبار 6500 سال قدمت دارد. وقتی درِ انبارها را باز می‌کنند، این اشکال سربی را به آن می‌زنند و وقتی در را می‌شکنند آنها را نگه می‌دارند تا مدرکی از کسانی که آنها را شکستند و دوباره قفل کردند، وجود داشته باشد.
علیزاده افزود: ما به بازسازی مراحل انداختن قفل گِلی و مُهر و موم کردن درها در آن زمان پرداختیم تا به دانشجویان نشان دهیم برخی از این سنت‌ها چقدر قدیمی است.
* قلعه شوش لانه مارها بود
این باستان‌شناس با تأکید بر وضعیت نابسمان انبارهای شوش توضیح داد: همه چیز به هم ریخته و شکسته بود. یکی دوبار برای ساماندهی اقدام کرده بودند، اما وضع بدتر شده بود. تمام برچسب‌ها را کنده بودند و روی تعدادی از این جعبه‌ها خودشان دوباره شماره زده بودند. بنابراین کار سختی بود که انسان فکر کند، بار دیگر از کجا کار را آغاز کند! مارهای زیادی در قلعه و انبارها لانه کرده بودند، چون حدود 40 تا 50 سال در انبارها بسته بودند. انواع حیوانات مانند خفاش، تخم مارمولک و رتیل در این محوطه وجود داشت.
وی درباره‌ی نوع اقداماتی که باید در این محوطه انجام می‌دادند، نیز گفت: ما باید تمام اینها را گندزدایی می‌کردیم. تمام این جعبه‌ها با محتویات خطرناک را بالا می‌بردیم و پس از باز کردن گندزدایی می‌کردیم و اشیائی که نیاز به مرمت داشت، بلافاصله یا همان جا مرمت می‌شدند یا به آزمایشگاهی که در قلعه شوش بود، می‌بردیم.
علیزاده گفت: وقتی کسانی از من می‌پرسند در شوش چه کردی؟ من پاسخ می‌دهم خوشحالم که آبدارچی ما هم می‌تواند هزاره سفال‌های شوش را تشخیص دهد! و واقعاً هم همین‌طور است.
او ادامه داد: ما برای همه این سفال‌ها جا نداشتیم و قرار بود بخشی از اینها به موزه برود تا اطلاعات آن طبقه‌بندی شود و هنگامی که محققان برای مطالعه راهی شدند با جستجو در شش، هفت سیستم کامپیوتری به کلیه اطلاعات دسترسی پیدا کنند. بنابراین یک بانک اطلاعات بسیار ساده درست کردیم. کافی است دانشجو مراجعه کند و فرضا بخواهد درباره ایران میانه کار کند، همین کد کافی است بتواند در سیستم کامپیوتر شماره تمامی جعبه‌های حاوی سفال میانه و اشیاء آن را پیدا کند.
وی در رابطه با یافته‌های باستان‌شناسی گفت: تنها قایقی که ما می‌شناختیم از دوره پیش از تاریخ مربوط به هزاره چهارم چغامیش روی مهره است، اما خود قایق را پیدا نکردیم. در بین‌النهرین گِل‌های قایقی زیادی وجود دارد. یکی از جعبه‌ها را که از انبار بیرون آوردیم و بازسازی کردیم، علاوه‌بر قایق گلی شکل قایق هم در درون آن طراحی شده بود. در بازسازی برای بادبان آن عکس بز شوش را انتخاب کردیم، اما نمی‌دانیم واقعا بادبان آن چه شکلی داشته است؟ چهار گوش بوده یا مثلث. با این وجود در نهایت این قدیمی‌ترین قایق کشف شده در ایران است که در حال حاضر موجود است.
او تاکید کرد: مرکز بین‌المللی پژوهشی شوش ظرف دو ماه آینده تکمیل شود.
* کشفی جدید دور از نگاه همه در شوش
این باستان‌شناس در بخش دیگری از صحبت‌هایش به موزه شوش اشاره کرد و گفت: تاریخ‌گذاری و برچسب‌گذاری‌های این موزه دارای اشکال بود. چندین بار به موزه شوش رفته بودم، اما هیچ‌گاه با این دقت نگاه نکرده بودم. نتیجه‌ی یک نگاه متفاوت کشف یک شیء بود که از نگاه همه دور مانده بود.
او توضیح داد: فرانسوی‌ها قطعاً ناودان‌هایی با اشکال حیوانات را به خوبی می‌شناسند، اما نمی‌دانم چرا به این یافته در شوش توجه نکردند. یک ناودان در موزه شوش به شکل سر شیر وجود دارد. در قرون وسطی این نوع ناودان‌ها مخصوصا در معماری گوتیک کاربرد داشته است. سر این ناودان‌ها دقیقاً جایی که آب به بیرون می‌ریزد به صورت اژدها، شیر و موجودات افسانه‌ای است که به عنوان مثال در دانشگاه شیکاگو وجود دارد.
علیزاده به دسته دیگری از این شمایل اشاره کرد که هیچ گونه کاربردی ندارند و صرفاً برای دور نگه داشتن ساختمان‌ها از اهریمن‌ها، دیو و ارواح پلید به کار می‌رفته است.
او به تحقیقش درباره این شمایل در دوران باستان اشاره و اظهار کرد: مصر مانند همیشه در این زمینه پیشگام بوده و تداوم آن را در دروه‌ی رومی‌ها می‌توان پیدا کرد. مصری‌ها همیشه می‌نوشتند که چرا یک کاری را انجام می‌دهند، از این رو ما می‌دانیم چرا آنها از سر شیر استفاده می‌کردند. چون در مصر نیاز به بارندگی نداشته و تقریبا باران در آنجا مخرب بوده است آنها شیر را می‌گذاشتند و در کتیبه کناری‌اش توضیح می‌دادند که تار و پود کشورهایی را که چون باران به سر مصر می‌بارند را متلاشی می‌کند و روده‌های آنها را بیرون می‌کشد، این در واقع یک نگاه ایدئولوژیک است.
این استاد موسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو افزود: در ایران این تنها چیزی است که پیدا شده و نمی‌دانستیم از کجا، کی و توسط چه کسی پیدا شده است. تنها چیزی که پیدا شده نشان می‌دهد این اثر در ساحل غربی دز پیدا شده، نه شوش اما مکان دقیق آن مشخص نیست. تنها راه شناسایی دوره‌ی تاریخی آن بررسی دوره‌ی ایلام قدیم، میانه و نو بود تا بدانیم آن افراد چگونه شیر را تصور می‌کردند. که مشخص شد این نوع مجسمه‌ی شیر متعلق به دوره‌ی ایلام قدیم است.
انتهای پیام
نظرات