به گزارش ایسنا، یک‌صدوسومین مراسم زادروز دکتر منوچهر ستوده، از پایه‌گذاران دانش ایران‌شناسی نوین، توسط کانون انجمن‌های صنفی راهنمایان گردشگری سراسر کشور و با حمایت خانه طبیعت‌گردی ایران در مجموعه فرهنگی - تاریخی سعدآباد برگزار شد.

«پرویز شجاعی ‌پارسا» - دبیر اجرایی این مراسم - با اشاره به برگزاری جشن یک‌صد سالگی تولد استاد ستوده در سال ۱۳۹۲، برگزاری جشن یک‌صد و سه سالگی استاد را نیز اقدامی در راستای پاسخگویی به خدمات او دانست و گفت: بخشی از تلاش‌های اعضای کانون انجمن‌های صنفی راهنمایان گردشگری سراسر کشور نیز در گذر این سال‌ها برای معرفی بیشتر این چهره ماندگار تعریف شده است.

وی با بیان این‌که خدمات دکتر ستوده تا ابد در حافظه تاریخی این سرزمین و مردم آن باقی خواهد ماند، ادامه داد: آثار باقی‌مانده از دکتر ستوده مانند کتاب‌ها و مقالات، الگویی برای نسل جدید است تا بازبینی کنند که در کجای تاریخ این سرزمین ایستاده‌اند.

پارسا گفت: متأسفانه دنیای مدرن با تمام جاذبه‌هایش، سرعت نجومی دارد و فرصت تأمل و درنگ را از بشر امروزی گرفته است. همگام شدن با این سرعت هرگز نباید به قیمت فراموش شدن مفاهیم عمیقی باشد که در لابه‌لای خطوط و نوشته‌های بزرگانی مانند استاد ستوده نهفته است.

حق ستوده بر گردن شمیرانات و سعدآباد

«محمد حیدری» ـ روابط عمومی مجموعه تاریخی فرهنگی سعدآباد ـ نیز در این مراسم با بیان این‌که مجموعه سعدآباد همواره به‌عنوان نگین گردشگری شمیران مطرح بوده است، افزود: دکتر ستوده حق بسیار زیادی بر گردن شهرستان شمیرانات و مجموعه سعدآباد دارد.

وی تألیفات ستوده را میراث ارزشمندی برای افرادی دانست که می‌خواهند با جغرافیای تاریخی کشور به خوبی آشنا شوند و اظهار کرد: کتاب جغرافیای تاریخی شمیران از منابع مطالعاتی مهم در بخش تاریخ تهران و شمیرانات است، اطلاعاتی که در این کتاب در رابطه با مجموعه سعدآباد، قنات‌ها و بناهای تاریخی آمده، همچنان برگ مهمی از تاریخ مجموعه سعدآباد و پژوهش‌های مرتبط را رقم می‌زند.

حیدری ادامه داد: مطالعه آثار ستوده گام برداشتن در جغرافیای کشور با هدف شناخت فرهنگ ایرانی و مقاصد ناب گردشگری ایران است. آثار او از بهترین منابع برای شناخت تاریخ ایران و فرهنگ و جغرافیای کشور است.

او جایگاه راهنمایان گردشگری را در راستای انتقال داشته‌های فرهنگی ایران و معرفی آنان بسیار مهم ارزیابی کرد و راهنمایان گردشگری را نمایندگان فرهنگی کشور دانست که باید همگام با سایر فرهنگ‌پژوهان در این عرصه فعالیت کنند.

منوچهر ستوده؛ اعتمادالسلطنه زمان خود

«غلامرضا سحاب» ـ مدیر موسسه دنیای جغرافیای سحاب و فرزند «عباس سحاب» بنیان‌گذار دانش کارتوگرافی ایران ـ نیز ضمن با ارزش دانستن برگزاری این مراسم، آن را مقدمه‌ای برای بزرگداشت سایر شخصیت‌ها و خادمان فرهنگی این مرز و بوم دانست و ارزشمندی این مراسم را در خودجوش و مردمی بودن آن ارزیابی کرد.

او با اشاره به ارتباط کاری که سال‌ها میان دکتر ستوده و استاد عباس سحاب برقرار بود، در بیان جایگاه حرفه‌ای دکتر ستوده، اظهار کرد: اعتمادالسلطنه نخستین فردی است که در دوره ناصرالدین‌شاه به مطالعه در حوزه جغرافیای تاریخی ایران پرداخت. بعد از او، منوچهر ستوده را می‌توان اعتمادالسلطنه دوران خود دانست و در زمان امروز نیز دکتر محمدباقر وثوقی چهره‌ای سرشناس در حوزه جغرافیای تاریخی ایران است.

سحاب در بخشی دیگری از سخنانش، با اشاره به رفاقت دکتر ستوده با مرحوم ایرج افشار، گفت: این دو، تجربه سفرهای بسیاری را در کنار هم داشته ‌و به نقاط گوناگون کشور سفر کرده‌اند. نقاطی که بیشتر روی آن کار شده، منطقه شمال ایران است، اگرچه روی دیگر نواحی کشور مانند کرمان و برخی شهرهای جنوبی نیز مطالعاتی داشته‌اند.

وی در ادامه، کتاب «از آستارا تا استارباد» دکتر ستوده را اثری شاخص و منحصربه‌فرد در حوزه مطالعه جامع روی شهرهای نوار جنوبی دریای خزر دانست و بیان کرد: هر محققی که بخواهد درباره شهرهای شمالی کشور مطالعاتی داشته باشد، ناگزیر باید به این اثر مراجعه کند.

این مجموعه‌دار نقشه‌های قدیمی یادآوری کرد: اهمیت کار ستوده در مطالعات میدانی او است که در شرایط دشوار و بدون وسیله و امکانات کافی، اقدام به سفر به نواحی گوناگون و ناشناخته ایران کرد. ستوده اطلاعات خود را یا از طریق مشاهده یا از طریق ارتباط با مردم بومی یک منطقه و مطالعه و بررسی فرهنگ آن مردم به‌دست آورد.

سحاب با اشاره به زمینه‌ها و شیوه‌های مطالعاتی دکتر ستوده، کفت: مفهوم واقعی سفر، همان شیوه‌ای است که فرهنگ‌پژوهانی مانند منوچهر ستوده و ایرج افشار در پیش گرفته بودند، چون سفرهای آن‌ها بیانگر مفهوم واقعی ایران‌شناسی است. متأسفانه امروزه تعریفی که از گردشگری وجود دارد، با مفهوم واقعی ایران‌شناسی ارتباط ندارد، چون مسافران کمتر به‌دنبال یادگیری و شناخت نسبت به جوامع محلی و مقصد سفر خود هستند.

دکتر ستوده؛ بنیان‌گذار گردشگری روایت‌محور

«رضا دبیری‌نژاد» ـ مدیر موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک ـ نیز ستوده و هم‌دوره‌ای‌های او را نخستین نسل از ایران‌شناسان آکادمیک ایران معرفی کرد و گفت: پیش از این، مطالعات ایران‌شناسی از سوی شرق‌شناسان اروپایی صورت می‌گرفت که هدف آنان نیز مطالعه ایران برای دست‌یابی به منابع کشور و به عبارتی استعمار بود.

او ضعف کار ایران‌شناسان غربی را برخوردار نبودن آن‌ها از نگاهی ملموس نسبت به فرهنگ ایران دانست و افزود: مزیت کار ایران‌شناسان داخلی نسبت به هم‌تایان اروپایی خود در این بود که این افراد با نگاهی ایرانی به مطالعه کشور می‌پرداختند و بزرگ‌ترین اقدام این افراد ایران‌نگاری بود.

دبیری‌نژاد سفر را لازمه کار ستوده و دیگر همکاران او دانست و ادامه داد: ستوده و امثال او سعی کردند که ایران را از نگاه ایرانیان و با کمک گرفتن از ابزاری به نام سفر به ما معرفی کنند تا به این وسیله ما را قدرشناس داشته‌های کشور کنند.

او سفرهای ستوده و سایر ایران‌شناسان ایرانی را سفرهایی تجربه‌گرا دانست و اظهار کرد: این افراد در سفرهای خود به‌دنبال مقصد نبودند، بلکه قرار گرفتن در مسیر سفر و آشنایی و مطالعه هر آنچه که در این مسیر قرار داشت و آن را تجربه می‌کردند، هدف اصلی سفر آنان بود و از آن مهم‌تر این‌که هدف نهایی آنان ثبت و انتشار هر آن چیزی بود که در طول سفر تجربه کرده بودند.

مدیر موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک با بیان این‌که امروز انجام چنین مطالعاتی به‌صورت انفرادی دشوار و زمان‌بر است، افزود: راهنمایان گردشگری این فرصت را دارند تا در کنار یکدیگر و به‌صورت یک شبکه در طول سفرهای‌شان مطالعات دقیق‌تری در حوزه ایران داشته باشند و چنین اتفاق‌های مشابهی را رقم بزنند.

وی اضافه کرد: ستوده و ایرج افشار در مطالعات خود، نگاه همه‌جانبه‌ای را مورد توجه قرار داده بودند و در ضمن مطالعه درباره هر موضوع به منابع پیشین تدوین‌شده در این رابطه نیز توجه می‌کردند که لازم است توجه به نگاه همه جانبه و همین‌طور منابع پیشین را نیز به عنوان یک الگو در دستور کار خود قرار دهیم.

دبیری‌نژاد گفت: آثار ستوده روایت‌ سفرهای مطالعاتی این ایران‌شناس است و چنانچه قرار است ما نیز به گردشگری روایت‌محور که به تازگی به عنوان شکل جدیدی از گردشگری مطرح شده است، دست یابیم، می‌توانیم آثار باقی‌مانده از ایشان را به‌عنوان منبع الهام برای خلاقیت در حوزه گردشگری مورد توجه قرار دهیم.

«عبدالله انوار» - مترجم و پیشکسوت حوزه نسخه‌شناسی - نیز در ادامه این مراسم با بیان خاطراتی از آشنایی خود با منوچهر ستوده که به واسطه ایرج افشار صورت گرفت، گفت: این آشنایی زمینه‌ساز ورود من به حوزه مطالعه نسخ خطی و نسخه‌پژوهی بود.

وی با بیان این‌که جغرافیاشناسی را از ستوده پایه گرفتم، خطاب به جوانان توصیه کرد که هیچ‌گاه از معاشرت با مردم دانا روی برنگرداند، چراکه راهگشای زندگی انسان است و ستوده نیز در این زمینه یاری‌گر من بود.

مراسم بزرگداشت یک‌صد و سومین سالروز تولد دکتر منوچهر ستوده با اجرای موسیقی زنده و خواندن شعر معروف «خون است دلم برای ایران» توسط گروه موسیقی «فروزان» و همین‌طور برش کیک تولد یک‌صد و سه سالگی دکتر منوچهر ستوده توسط دکتر عبدالله انوار به عنوان استاد پیشکسوت برگزار شد.

دکتر «جواد صفی‌نژاد» استاد جغرافیا و پدر علم قنات ایران، «سعید بختیاری» مدیر موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی، محمدعلی فیاضی، مدیر کل اداره کمیته ملی طبیعت‌گردی و  جمعی از مدیران سازمان میراث فرهنگی نیز از دیگر حاضران این مراسم بودند.

مراسم بزرگداشت یک‌صد و سومین زادروز دکتر منوچهر ستوده در حالی برگزار شد که او فروردین‌ماه امسال در سن ۱۰۳ سالگی درگذشت.

انتهای پیام