به گزارش ایسنا، خزر یک موهبت برای ایران و مازندران است، خزر زیباترین و بزرگترین دریاچه جهان است که در همسایگی ما قرار دارد اما همسایه خوبی برای او نیستیم.

 خزر با هر طلوع خورشید به ما لبخند می زند و زیبایی های طبیعی اش را به رخ ما می کشد، خزر دریا است؛ کوچکی که بزرگ است اما ما چه برای او چه کرده ایم! باید به خزر با دیدی دیگر نگاه کرد، به زیبایی اش تا آلوده اش نکنیم، به اقتصادش تا جور دیگر ببینیمش و به وجودش برای مردان صیادی که دل در گروش دارند و برای همه و همه اینها باید به خزر لبخند بزنیم.

دریای خزر یکی از زمینه های استراتژیک برای ایران و استان مازندران محسوب می شود. منافع زیبایی‌های این دریا با کشورهای همسایه مشترک است و توانمندی های اقتصادی آن زمینه ساز بسیاری از بخش های توسعه‌ای در مناطق حاشیه آن به شمار می رود با این وجود ضعف بهره برداری از دریای خزر در حوزه ایران بسیار مشهود است و بهره نگرفتن از جاذبه های طبیعی و گردشگری و اقتصادی در حوزه دریای خزر فرصتی بر باد رفته است.

نبود برنامه ای مناسب برای استفاده از ظرفیت های دریای خزر موجب از میان رفتن زمینه اقتصادی در آن می شود، از سویی در کنار بی توجهی به این ظرفیت، آلودگی های ناشی از فعالیت در حاشیه آن نیز در حال افزایش است.

ساخت و سازهای بی رویه در حاشیه خزر

نصرت الله صفائیان پرفسور اکولوژی ایران و نویسنده کتاب "اکولوژی خودمونی" در گفت و گو با خبرنگار ایسنا درباره نقش دریای خزر در اقتصاد می گوید: باید از حریم دریای خزر، حمایت و از ساخت و سازهای بی رویه جلوگیری شود.

وی می افزاید: برای راه اندازی جاذبه های گردشگری باید توان اکولوژیک منطقه در نظر گرفته شود و اگر از دریای خزر بیش از ظرفیت آن استفاده شود این دریاچه نابود خواهد شد. برای افزایش گردشگری باید مکان هایی عمومی ایجاد شود و از توسعه بی رویه مکان های خصوصی و ویلاها جلوگیری شود تا حق سایر مردم ایران را ضایع نکنیم یعنی نباید به سرمایه داران اجازه دهیم که ساحل دریای را از آن خود کنند و آنان اجازه ندهند که هیچ کس از امکانات گردشگری آن استفاده کند بنابراین در این حالت به خودمان ظلم کردیم.

نویسنده کتاب "اکولوژی خودمونی" می گوید: ساخت و سازهای بی مورد و بی برنامه که مسائل زیست محیطی را رعایت نمی کنند موجب تخریب و نابودی دریای خزر می شوند.

این اکولوژیست اظهار می کند: در صورتی که از ساری تا رامسر از کنار دریا حرکت کنید دریا را نمی توان نگاه کرد و فقط ساختمان ها دیده می شود بنابراین توصیه می شود مکان هایی احداث شود که قشر متوسط و معمولی نیز بتوانند از این موهبت خدادادی استفاده کنند، می توان امکانات مختلف در زمینه گردشگری در شرایطی ایجاد شود که حتی مردم عادی نیز بتوانند از آن بهره ببرند. دریا از آن تمام مردم ایران است؛ همگان باید از آن استفاده کنند و فقط مربوط به قشر سرمایه دار نباشد.

نبود دسترسی به ساحل خزر برای همه گردشگران

دانشیار جامع شناسی محیط زیست دانشگاه مازندران نیز در گفت وگو با خبرنگار ایسنا، اظهار می کند: مهمترین بخش جاذبه های گردشگری در شمال ایران، دریا است، هر چند مسافران به قصد دریا وارد ساحل می شوند و کمتر از خود دریا استفاده می کنند.

صادق صالحی با بیان اینکه وقتی به ساحل نیز نگاه می کنیم دسترسی به ساحل برای همه گردشگران مقدور نیست چراکه این سواحل در طی سالیان مختلف به مالکیت گروه‌ها و سازمان‌ها و افراد خاص درآمده و دسترسی به ساحل محدود شده است، می افزاید: این امر یکی از مهمترین مشکلاتی است که با برنامه ریزی صحیح می توان آن را برطرف کرد و با رفع این موانع گام های مثبتی در زمینه افزایش گردشگر ایجاد کرد.

صالحی تصریح می کند: در کنار گردشگری دریایی جاذبه های دیگری نیز در دریا وجود دارد که در این زمینه گام بر نداشتیم. از جمله این موارد می توان به استفاده از قایق هایی برای مسافران اشاره کرد. آنان می توانند از جایگاه هایی که برای پرورش ماهی در دریا و صید ماهی است بازدید کنند و همچنین خودشان به عنوان گردشگر این ماهی ها را صید کنند بنابراین اینها زمینه هایی است که وجود دارد اما بهره برداری چندانی انجام نمی شود.

ورود آلودگی کشاورزی و صنعتی به خزر

دانشیار جامع شناسی محیط زیست دانشگاه مازندران با اشاره به اینکه در سال های اخیر در مقابل افزایش گردشگر ، آلودگی های ساحل و دریا نیز افزایش یافت که این عوامل استفاده از این منابع گردشگری را با محدودیت مواجه کرد، می گوید: آلودگی‌های دریا ناشی از سمومی است که از طریق کشاورزی رها می شود و اگر چرخه پسماند شهرک های صنعتی و فعالیت تجاری آنان مدیریت نشود فاضلاب هایشان آزاد شده و مشکلاتی ایجاد می کند. اینها در واقع آلودگی هایی است که در ساحل وجود دارد و به جاذبه های گردشگری در ساحل و دریا آسیب می زند.

این دانشیار دانشگاه مازندران می افزاید: از دیگر مواردی که نباید از آن غفلت کرد این است که دریا منبع درآمدی برای عده ای در زمینه صیادی است و اگر شرکت های تعاونی که وجود دارند هر کدام در حدود ۸۰ نفر را مشغول به کار کنند در واقع تعداد زیادی از مردم سواحل به صید ‌و صیادی مشغول می شوند.با این آلودگی های ایجاد شده در دریا باز هم با کاهش صید و صیادی و بیکاری مواجه خواهیم شد.

صادقی درباره رژیم حقوقی دریای خزر با اشاره به اینکه هر کدام از کشورهایی که در حاشیه این دریا قرار دارند از گذشته سهمشان مشخص نبود، اظهار می کند: پس از تشکیل کشورهای تازه به دوران رسیده مشکلاتی ایجاد شد اما این دریا از منابع ملی و اعتباری کشورها محسوب می شود.

وی با بیان اینکه خطه‎‌های شمالی پر ترافیک‌ترین روزها را برخی اوقات طی می کنند که اگر از خطوط دریایی و اسکله ها استفاده کنیم حجم زیادی از بار ترافیکی کاهش پیدا می کند، می افزاید: بسیاری از برنامه و مناسبت هایی که در سواحل انجام می شود می توان بر روی اسکله ها در طول روز و شب برگزار کرد و حتی از کشتی هایی در قالب تور گردشگری بهره گرفت که در این حالت می توان شاهد ایجاد اشتغال و آثار مثبت اجتماعی آن بود.

دانشیار جامع شناسی محیط زیست دانشگاه مازندران با اشاره به اینکه در کشورهای حاشیه دریای خزر می توان مشاهده کرد که به دلیل کمبود مکان افراد سرمایه های خود را برداشته و در کشورهای دیگر هزینه می کنند، تصریح می کند: می توان با مدیریت صحیح، این زمینه ها را در مناطق ساحلی، فراهم  و ایجاد اشتغال کنیم.

وی گفت: منابع نفتی از منبع های اصلی آلودگی دریا محسوب می شود و باز هم تجهیزات آنها به دلیل نشتی و آلودگی می تواند وجود گردشگر را کاهش دهد.

صادقی با اشاره به اینکه مناطق ساحلی در کشور به عنوان مکانی برای کشاورزی محسوب می شود در حالی که عرصه فعالیت کشاورزی محدود شده و امکان ایجاد اشتغال به شکل گسترده در کوتاه مدت وجود ندارد، یادآور می شود: تنها راهکاری که می توان از طریق آن ایجاد اشتغال و شرایط اقتصادی فراهم کرد بخش گردشگری است که بسیار سریعتر به نتیجه می رسد و این از الزاماتی است که بتوان از پیامدهای مثبت و اجتماعی گردشگری دریا بهره برداری کرد.

غفلت از صنعت گردشگری در استانهای شمالی

مریم آخوندیان، استادیار دانشکده علوم دریایی و اقیانوسی دانشگاه مازندران و کارشناس عالی محیط زیست نیز در گفت و گو با خبرنگار ایسنا با اشاره به اینکه یکی از راهبردهایی که در اغلب کشورهای جهان مورد توجه قرار گرفته توسعه گردشگری است، اظهار می کند: استان مازندران، گیلان و گلستان یه دلیل مجاورت با دریای خزر پتانسیل های مختلفی در زمینه صنعت گردشگری دارند که متأسفانه مورد غفلت واقع شده و ایجاد اشتغال همراه با توسعه صنعت گردشگری را می توانند به کشور تزریق کنند.

وی با بیان اینکه یکی از راهبردهای اقتصاد در کشور با توجه به تنوع زیست محیطی و مزیت های اقلیمی موجود در منطقه خزری، صنعت گردشگری است، می افزاید: هر چند در گذشته گردشگری از نظر فرهنگی مورد توجه قرار می گرفت اما امروزه گردشگری جنبه اقتصادی دارد و می تواند سهم بسزایی در ایجاد درآمد ملی برای مردم منطقه و حتی کشور داشته باشد. بدون شک اقلیم منطقه خزری از پارامترهای مهم در توسعه صنعت گردشگری در منطقه است.

وی یادآور می شود: استان های شمالی اگر چه از نظر اقلیمی برای گردشگری مناسب است اما از نظر امکانات و زیرساخت هایی که برای تفریحات دریایی و گردشگری دریایی باید در منطقه وجود داشته باشد به آن توجه نشده است.

اشغال حریم دریا توسط افراد و ارگانها

استادیار دانشکده علوم دریایی و اقیانوسی دانشگاه مازندران از مهمترین مشکلاتی که در زمینه توسعه گردشگری در منطقه وجود دارد را اشغال حریم دریا عنوان کرد که با ساخت و ساز های غیرقانونی و تجاوز به حریم دریا حتی زیرساخت برای پذیرایی از گردشگران فراهم نشده کرد. وی می گوید: عموما حریم دریای خزر مورد اشغال افراد و ارگان ها قرار گرفته و علاوه بر اینکه این ساخت و سازها به حریم دریا تجاوز کرده و دریای خزر را از نظر زیست محیطی تهدید می کند سبب عدم توسعه گردشگری در این مناطق شده است .

این استادیار دانشگاه مازندران با بیان اینکه نبود تأسیسات اقامتی برای ورود حجم زیادی از گردشگرانی دریای خزر، از دیگر دلایل کاهش گردشگری دریایی است، می افزاید: بسیاری از کشورها، اقتصادشان بر پایه صنعت گردشگری است اما استان های شمالی هنوز نتوانستند حتی نیمی از ظرفیت خود را در جذب توریسم و گردشگر استفاده کنند.

ضرورت ساخت اسکله های تفریحی در حاشیه خزر

وی بیان می کند: خوشبختانه مناطق شمالی نیاز ندارند که گردشگر را به سمت دریای خزر جذب کنیم چرا که آنها خودشان به این مناطق می آیند. نقطه ضعفمان در جذب سرمایه گذار است و تا هنگامی که سرمایه گذاران را وارد صنعت گردشگری نکنیم زیرساخت های لازم برای توسعه این صنعت پیشرفت نخواهد کرد.با ساخت اسکله های تفریحی و بکارگیری شناورهای مسافربری در دریا می توان زمینه را برای گردشگری دریا فراهم کرد.

وی می افزاید: هرچند در بابلسر اقداماتی در زمینه شناور و اسکله انجام شد اما کافی نیست؛ با توجه به حجم زیاد گردشگر در نوار ساحلی می توان با تقویت این زیر ساخت درآمدزایی پایداری ایجاد کرد.

کارشناس عالی محیط زیست، می گوید: همگان باید به دنبال توسعه پایدار صنعت گردشگری باشیم که نیاز به عزم ملی دارد بنابراین برای حفظ منابع زیستی و زیست محیطی باید سیاست منطقه ای و بین المللی اعمال شود و با سازمان مردم نهاد در کشورهای حوزه دریای خزر ارتباط برقرار شود.

وی بیان می کند: مسئله ای که محیط زیست دریای خزر را سال ها رنج می دهد به علت نبود هماهنگی میان کشورهای دریای خزر است. با توجه به تشکیل سازمان های مردم نهاد متأسفانه شاهد کاهش روند زیستی و تنوع گونه های زنده در دریای خزر و خطر انقراض گونه های با ارزش در دریای خزر وجود دارد.

آخوندیان تصریح می کند: تداوم ورود آلودگی ها و تصمیم گیری غیر موثر و اقدام نکردن برای این تصمیم گیری ها موجب شد تا آن توسعه ای که منطقه باید داشته باشد، بوجود نیاید. ساکنان حاشیه دریای خزر زیرساخت برای صنعت گردشگری ندارند بنابراین شاهد غفلت از این ظرفیت بسیار اساسی دریای خزر هستیم.

گزارش از الناز پاک نیا و زهرا اشکیود خبرنگار ایسنای مازندران

انتهای پیام