یک پژوهشگر حوزه تاریخ و تمدن در گفت و گو با ایسنا، گفت: درباره تاریخ بنای قلعه خشتی نوش آباد اطلاعات چندانی نداریم. برخی آن را از دوران پیش از صفوی و حتی سلجوقی می دانند، اما کشف یک کوزه از سکه‌های دوره صفوی در این قلعه نشان می‌دهد که در این دوره آباد بوده است.
محمد مشهدی نوش آبادی اظهار کرد: در سیل عظیم سال ۱۳۳۵هجری قمری منطقه کاشان، سیل به داخل قلعه راه یافته و ویرانی زیاد به بار آورد و از همین دوران این قلعه رو به ویرانی نهاد و سکونت در آن به پایان رسید. آثار تخریب سیل هنوز بر دیوارهای داخلی قلعه نمایان است.
وی افزود: تابستان سال ۱۳۶۰ در جریان جابجایی آوار بناهای مخروبه و تسطیع زمین که جهت ایجاد زمین فوتبال با لودر انجام شد، یک کوزه طلا و نقره از دوره صفوی به دست آمد و با پیگیری نیروهای امنیتی و قضایی، بیشتر این گنجینه توسط دستگاه های قضایی ثبت و ضبط شد، گرچه امروز محل نگهداری آن مشخص نیست.
عضو هیئت علمی دانشگاه کاشان، تصریح کرد: در سال‌های اخیر بخشی از دیوار و برج های ضلع شرقی به صورت ناقص و متناسب با بودجه اندک توسط میراث فرهنگی مرمت شد، اما روند تخریب حتی در این بخش نیز ادامه دارد و بسیاری از بخش های قلعه خراب شده و یا در معرض تخریب است.
مشهدی نوش آبادی تاکید کرد: قلعه خشتی نوش آباد در شرایط حاضر در وضعیت بحرانی قرار دارد، چون هیچ حفاظتی از آن نمی‌شود و هیچ برنامه حفاظتی و مرمتی برای آن تعریف نشده است.
وی گفت: قلعه خشتی «سیزان» که با مصالح خشت و گل ساخته شده دارای دیواره‌های چینه‌ای به قطر تقریبی ۵ متر است، به طوری که بر سطح دیواره به جهت پهنای زیاد، حتی وسیله نقلیه هم می‌تواند حرکت کند.
این پژوهشگر حوزه تاریخ و تمدن افزود: بخش بیرونی این دیواره کمی بیش از خط الراس انسانی، کنگره ای است که در بخش شمال شرقی هنوز کنگره ها سالم است و در بخش های دیگر به شدت تخریب شده است. با این اوصاف هنوز دیوارهای بلند قلعه از دور نمایان است و هیبت باشکوه و مثال زدنی دارد.
مشهدی نوش آبادی تصریح کرد: گرچه خاکریزی و ایجاد پارک در ارتفاعی بالاتر از سطح قلعه و بدون مطالعه فنی انجام شده، اما تا حدود زیادی نمای بیرونی آن را تحت تاثیر قرار داده است و افزایش سالانه ارتفاع درختان پارک این معضل را بیشتر خواهد کرد.
وی اظهار کرد: دور تا دور دیواره های داخلی قلعه آثار طاق های بلندی پیداست که بر دیواره ضخیم تکیه زده بودند. همچنین در کاوش های باستان شناختی انجام شده در جبهه شمال غربی، آثار زیرزمین بزرگی با پله های آجری نمایان شد، با طاقچه‌ها و دیواره های گچی که به احتمال زیاد باید در جاهای دیگر قلعه هم نمونه هایی داشته باشد.
عضو هیئت علمی دانشگاه کاشان تاکید کرد: در میان و در گوشه چهار دیوار قلعه، برج‌های دو طبقه رفیعی نمایان است، جز اینکه در ورودی اصلی که به جانب آبادی و غرب است دو برج کوچک تر قرار دارد، اما دو برج سردر و بخش زیادی از برج شمالی در دوران اخیر ویران شده است.
مشهدی نوش آبادی گفت: قلعه خشتی نوش آباد، در اواخر دوره قاجاری آباد بوده و بنا بر نقل قدیمی های این شهر در اواخر این دوران «ماشاالله خان نایبی» ملقب به سردار لشکر نیز در اینجا سکونتی کوتاه داشته است.
وی افزود: این قلعه اواخر دوره قاجاری در تملک خاندان فرزین و ورثه جواد عطارها بود که حدود ۱۵ سال قبل با حمایت میراث فرهنگی توسط شهرداری نوش آباد خریداری شد. دو دانگ قلعه متعلق به ورثه جواد عطارها به قیمت ۱۶ میلیون تومان و کمی بعد چهار دانگ باقی مانده از خاندان فرزین به قیمت ۱۰۰ میلیون تومان خریداری شد.
این پژوهشگر حوزه تاریخ و تمدن ادامه داد: امروز به جای اینکه بحث مرمت و حفاظت از این قلعه بی مانند در میان باشند، عده‌ای به دنبال بحث های فرعی مانند تغییر نام قانونی این قلعه هستند، اما نظر به قدمت زیاد این قلعه، تغییر نام آن به اسامی خاص، چندان منطقی نیست.
مشهدی نوش آبادی تاکید کرد: از آنجا که وجه هویتی این قلعه برای شهر تاریخی نوش‌آباد اهمیت دارد، نام "قلعه خشتی نوش‌آباد" - همانطور که در سال ۱۳۸۱ به شماره ۶۱۴۵ ثبت ملی شده، بهتر از نام‌های دیگر است، گرچه در کتاب نوش‌آباد در آیینه تاریخ، نام این قلعه، سیزان آمده و شهرتی هم یافته است.
وی گفت: از افراد دلسوز و مسئولان تقاضا داریم فکری عاجل به حال مرمت و کاربری قلعه خشتی نوش‌آباد بکنند تا این بنای منحصربفرد افتخاری برای نوش‌آباد و آبرویی برای شهرستان و استان باشد، پیش از آنکه بنایی مخروبه شود.
انتهای پیام