سید مهدی جوادی، استاد دانشگاه و عضو پژوهشکده ابزارهای نوین حکمرانی دانشگاه تهران،در گفتوگو با ایسنا، با اشاره به نقض مکرر اصول بنیادین حقوق بینالملل توسط رژیم صهیونیستی، تصریح کرد: رفتار این رژیم، چه در حملات به نوار غزه و چه در اقدامات اخیر علیه جمهوری اسلامی ایران، مصداق نقض آشکار حقوق در جنگ و حقوق بشر بینالمللی است.
وی با تأکید بر اینکه رفتارهای رژیم صهیونیستی باید از منظر دو شاخه مهم حقوق بینالملل ــ حقوق بر جنگ (Jus ad Bellum) و حقوق در جنگ (Jus in Bello) ــ مورد ارزیابی قرار گیرد، اظهار داشت: حتی اگر فرض بگیریم که رژیم صهیونیستی تابع حقوق بینالملل محسوب شود، باز هم اقدامات این رژیم با اصول کلیدی این نظام حقوقی سازگار نیست.
"منع توسل به زور" ، بارزترین اصل نقضشده
وی با بیان اینکه اصل منع توسل به زور، که در ماده ۲ منشور ملل متحد به روشنی تصریح شده، از مهمترین اصول حقوق بینالملل معاصر است، افزود: این اصل تنها در دو حالت با استثناء مواجه میشود: یکی در چارچوب ماده ۵۱ منشور که به دفاع مشروع اشاره دارد و دیگری در شرایطی که شورای امنیت سازمان ملل بر اساس فصل هفتم منشور، وضعیت را تهدیدی علیه صلح جهانی تلقی کرده و مجوز توسل به زور صادر کند.
این کارشناس حقوق بینالملل ادامه داد: رژیم صهیونیستی نهتنها بدون هیچیک از این مجوزها، به اقدام نظامی متوسل شده بلکه در مسیر این اقدامات، اصول بنیادین حقوق بشردوستانه بینالمللی را نیز نادیده گرفته است.
نقض فاحش حقوق بشر و حقوق بشردوستانه
جوادی با اشاره به اینکه بخش قابل توجهی از قواعد مربوط به حقوق در جنگ ریشه در حقوق بشری و کنوانسیونهای بینالمللی مانند کنوانسیونهای ژنو و پروتکلهای الحاقی دارند، خاطرنشان کرد: این رژیم با حمله به زیرساختهای غیرنظامی از جمله بیمارستانها، مراکز درمانی و راههای مواصلاتی، آشکارا اصول بنیادین حقوق بشر و حقوق در جنگ را نقض کرده است.
وی در ادامه گفت: نمونهای از این رفتارها را در حمله اخیر به بیمارستان فارابی کرمانشاه و حمله به برخی مسیرهای ارتباطی مانند جاده تهران–قم مشاهده کردیم. چنین اقداماتی بهوضوح در تعارض با قواعد مصرح کنوانسیونهای ژنو و سایر اسناد معتبر بینالمللی است.
رژیم نه دولت؛ عدم شناسایی حقوقی
این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران رژیم صهیونیستی را به عنوان یک کشور به رسمیت نمیشناسد، بیان داشت: تابعان اصلی و اصیل حقوق بینالملل، دولتها هستند. ما رژیم صهیونیستی را نه یک دولت، بلکه یک رژیم اشغالگر و غاصب میدانیم. همین امر، بحثهایی را درباره شمول یا عدم شمول حقوق بینالملل نسبت به آن پدید آورده است.
نقض جامع همه اصول ممکن
جوادی تصریح کرد: تقریباً میتوان گفت که رژیم صهیونیستی تمامی اصول مندرج در کنوانسیونهای ژنو و پروتکلهای الحاقی را نقض کرده است؛ چه در تجاوزات مکرر به نوار غزه و چه در اقدامات اخیر علیه کشور عزیزمان. این حجم از تخطی، نمایانگر بیاعتنایی ساختاری و نظاممند این رژیم به چارچوبهای حقوق بینالملل است.
ناکارآمدی ساختار فعلی حقوق بینالملل در برابر رژیم صهیونیستی
عضو پژوهشکده ابزارهای نوین حکمرانی دانشگاه تهران، با انتقاد شدید از عملکرد نهادهای بینالمللی در برابر اقدامات رژیم صهیونیستی، خواستار بازنگری اساسی در ساختار سازمان ملل متحد و قواعد حقوق بینالملل شد.
وی با تأکید بر اینکه نمیتوان از رژیمی چون رژیم صهیونیستی انتظار رفتار عادلانه یا پایبندی به قواعد حقوق بشری و بینالمللی داشت، تصریح کرد: ذات و ماهیت گردانندگان این رژیم با اصول انسانی و قواعد حقوق بشری در تضاد است.
سازمان ملل متحد، نهادی ناکارآمد در برابر تهدیدهای جهانی
جوادی با اشاره به وظایف اصلی سازمان ملل، بهویژه شورای امنیت، اظهار داشت: این نهادها پس از جنگ جهانی دوم و فروپاشی جامعه ملل با هدف حفظ صلح پایدار جهانی شکل گرفتند، اما در عمل نتوانستهاند در برابر تهدیدی مستمر و خطرناک مانند رژیم صهیونیستی واکنش مؤثر نشان دهند.
وی افزود: رژیم صهیونیستی نهتنها تهدیدی برای منطقه، بلکه تهدیدی برای صلح جهانی است. حملات مکرر به فلسطین، یمن، لبنان و سوریه، نمونههایی از تجاوزات مستمر این رژیم است که امنیت بینالمللی را خدشهدار کرده است.
حق وتوی آمریکا، مانع تحقق عدالت جهان
این استاد دانشگاه تهران با انتقاد از نقش ایالات متحده در شورای امنیت گفت: عملاً بهدلیل برخورداری آمریکا از حق وتو، سازوکارهای بینالمللی از کارایی لازم برای مقابله با این رژیم برخوردار نیستند. قطعنامههایی که در آستانه تصویب برای محکومیت جنایات در غزه بودند، توسط آمریکا وتو میشوند.
وی ادامه داد: این مسئله نشان میدهد که ایالات متحده با حمایت مطلق از رژیم صهیونیستی، نهتنها از اجرای عدالت جلوگیری میکند، بلکه به ناکارآمدی کامل نظام بینالملل دامن میزند.
ضرورت بازنگری در حقوق بینالملل و ساختار شورای امنیت
جوادی تأکید کرد: زمان آن فرا رسیده که حقوقدانان بینالمللی درباره ضرورت بازنگری اساسی در قواعد حقوق بینالملل بیندیشند. نمیتوان پذیرفت که یک رژیم در نقطهای از جهان تمامی قواعد بینالمللی را بهطور مکرر نقض کند و هیچ نهادی قدرت واکنش مؤثر به آن نداشته باشد.
وی افزود: شورای امنیت حتی جرئت صدور یک قطعنامه علیه این رژیم را ندارد و این نشاندهنده آن است که تاریخ انقضای ساختار فعلی سازمان ملل فرارسیده است.
دیوان بینالمللی عدالت، نمونهای از ناکارآمدی بیشتر نهادهای قضایی
این عضو پژوهشکده ابزارهای نوین حکمرانی با اشاره به نقش نهادهایی نظیر دیوان بینالمللی دادگستری نیز گفت: حتی این دادگاهها نیز در عمل نتوانستهاند مانع اقدامات این رژیم شوند، چرا که ساختار موجود اجازه پیگیری مؤثر و اعمال مجازات را نمیدهد.
جوادی تأکید کرد: اگر جامعه جهانی خواهان صلح و امنیت پایدار است، باید به اصلاح اساسی در نظام حکمرانی بینالمللی و قوانین حقوقی موجود تن دهد. در غیر این صورت، نهادهای فعلی تنها به تماشاگر نقض مکرر حقوق بشر و قواعد بینالملل توسط رژیمهایی چون صهیونیستها تبدیل خواهند شد.
احکام بیاثر دیوان کیفری بینالمللی علیه جنایتکاران جنگی
عضو پژوهشکده ابزارهای نوین حکمرانی دانشگاه تهران، در ادامه سخنان خود با انتقاد از ناکارآمدی دیوان کیفری بینالمللی در مواجهه با جنایات رژیم صهیونیستی، اظهار داشت: این دیوان که مسئولیت پیگیری و مجازات جنایتکاران جنگی را بر عهده دارد، در عمل نتوانسته گام مؤثری در این زمینه بردارد.
وی افزود: برای مثال، حکم اخیر این نهاد علیه بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر رژیم صهیونیستی، فاقد ضمانت اجرایی بود. تا زمانی که ساختار شورای امنیت اصلاح نشود و قواعد حقوق بشر از سلطه ناعادلانه حق وتو رهایی نیابند، نباید از اجرای واقعی عدالت بینالمللی سخن گفت.
فقدان ضمانت اجرایی، معضل بنیادین حقوق بینالملل
این استاد دانشگاه تهران با اشاره به ضعفهای ساختاری نظام بینالملل تصریح کرد: در شرایطی که هیچ ضمانت اجرایی برای مهار، تنظیم و تحدید رفتار رژیم صهیونیستی وجود ندارد، سخن گفتن از پایبندی این رژیم به قواعد حقوق بینالملل، سخنی گزاف است. عملاً نقض حقوق بشر و قوانین بینالمللی هیچ پیامد عینی و الزامآوری برای این رژیم به همراه ندارد.
حق دفاع مشروع ایران در چارچوب ماده ۵۱ منشور سازمان ملل
در پاسخ به پرسشی درباره مشروعیت واکنش نظامی ایران به تجاوزات رژیم صهیونیستی، جوادی تأکید کرد: مطابق ماده ۵۱ منشور سازمان ملل متحد، در صورت وقوع حمله مسلحانه علیه یک کشور عضو، آن کشور تا زمانی که شورای امنیت اقدامی انجام نداده، حق دفاع مشروع از خود را داراست. ایران نیز با توجه به حملات مستقیم رژیم صهیونیستی، در چارچوب همین ماده، اقدام به دفاع مشروع کرده است.
وی توضیح داد: اولین شرط تحقق دفاع مشروع، وقوع یک حمله جدی، گسترده و مسلحانه است؛ موضوعی که در حملات شبانه و سازمانیافته رژیم صهیونیستی به ایران کاملاً صدق میکند. دومین شرط، ضرورت و فوریت پاسخ است که ایران نیز بلافاصله واکنش نشان داد. شرط سوم، تناسب در پاسخ است که آن هم رعایت شده است.
ایران در چارچوب موازین بینالمللی عمل کرده است
این کارشناس حقوق بینالملل افزود: از منظر شکلی نیز ایران طبق الزامات حقوق بینالملل رفتار کرده است؛ از جمله اطلاعرسانی به شورای امنیت و دبیرکل سازمان ملل. بنابراین، اقدام ایران کاملاً در چارچوب حقوق بینالملل و بر مبنای اصول دفاع مشروع قابل توجیه است.
وی با اشاره به نقض آشکار حاکمیت ملی ایران توسط رژیم صهیونیستی تصریح کرد: تجاوز به مرزهای کشور و خدشه به تمامیت ارضی، از دیگر مصادیق مشروعیت دفاع ایران است. ما از حق خود برای دفاع از استقلال، حاکمیت و امنیت ملی استفاده کردهایم.
رفتار دوگانه غرب و نهادهای بینالمللی
جوادی با گلایه از رویکرد دوگانه برخی کشورهای غربی و سازمانهای بینالمللی گفت: در حالیکه ایران کاملاً منطبق بر اصول حقوق بینالملل عمل میکند، رژیم صهیونیستی بند به بند این قواعد را نقض میکند. با اینحال، کشورهای اروپایی، ایالات متحده و برخی نهادهای بینالمللی، بهجای محکوم کردن رژیم صهیونیستی، به بهانههای واهی همچون موضوع سلاحهای هستهای، جمهوری اسلامی را هدف قرار میدهند.
وی تأکید کرد: اینگونه رفتارهای متناقض و تبعیضآمیز، نهتنها بیعدالتی را تشدید میکند، بلکه مشروعیت نهادهای بینالمللی را نیز بهشدت زیر سؤال میبرد.
سکوت حقوقدانان بینالملل و تضعیف مشروعیت حقوق بینالملل
جوادی در ادامه اظهارات خود با اشاره به سکوت نهادهای حقوقی و صاحبنظران حقوق بینالملل در برابر جنایات رژیم صهیونیستی، گفت: ما به قواعد و معاهدات بینالمللی پایبندیم، در حالیکه رژیم صهیونیستی نه تنها به این تعهدات پایبند نیست، بلکه عضویت در بسیاری از کنوانسیونهای بینالمللی را نیز نپذیرفته است.
وی افزود: اتفاق خطرناکی که در حال رخ دادن است، سکوت معنادار جامعه حقوقی بینالملل در برابر این رفتارهای آشکارا ناقض حقوق بشر است؛ سکوتی که به نظر من، مشروعیت و اقتدار قواعد حقوق بینالملل را بهشدت تضعیف کرده و میتواند بنیانهای نظم بینالمللی را از بین ببرد.
حقوق بینالملل در معرض بیاعتباری
جوادی ادامه داد: حقوق بینالملل برای تنظیم روابط میان کشورها و تضمین صلح پایدار جهانی طراحی شده، اما در برابر اقدامات رژیم صهیونیستی، عملاً به مجموعهای از اصول بدون ضمانت اجرایی تبدیل شده است. اگر سکوت نخبگان حقوقی ادامه یابد، بیتردید این نظام حقوقی دچار فرسایش و بیاعتمادی گسترده خواهد شد.
امکان شکایت کشورهای ثالث از رژیم صهیونیستی
در پاسخ به پرسشی درباره امکان اقدام یک کشور ثالث برای شکایت علیه رژیم صهیونیستی، جوادی با اشاره به پیشینه تاریخی چنین اقدامات گفت: تجربههای گذشته نشان میدهد که کشور ثالث میتواند با استناد به سازوکارهای موجود، بهویژه سازوکار اتحاد برای صلح (Uniting for Peace)، اقدامات مؤثری انجام دهد.
وی توضیح داد: در سال ۱۹۵۰، مجمع عمومی سازمان ملل متحد با تصویب قطعنامه ۳۷۷، سازوکاری را برای دور زدن بنبست ناشی از حق وتوی اعضای دائم شورای امنیت ایجاد کرد. طبق این سازوکار، اگر شورای امنیت بهدلیل وتو نتواند اقدام مؤثری برای حفظ صلح انجام دهد، مجمع عمومی میتواند وارد عمل شود.
اقدامات مجمع عمومی در چارچوب اتحاد برای صلح
این استاد دانشگاه افزود: مجمع عمومی میتواند در قالب این سازوکار، اقدامات مختلفی را پیشنهاد و پیگیری کند، از جمله:درخواست آتشبس؛اعزام نیروهای حافظ صلح؛توصیه به اعمال تحریمها؛تشکیل کمیسیون تحقیق یا دادگاه ویژه؛یا حتی تجهیز به عملیات نظامی برای متوقفسازی تجاوز.
وی به نمونههای تاریخی نیز اشاره کرد: در جریان جنگ کره (۱۹۵۰)، اشغال افغانستان (۱۹۸۰) و همچنین در ماجرای اوکراین پس از وتوی روسیه، مجمع عمومی از این اختیار استفاده کرده و علیه متجاوزان قطعنامه صادر کرده است.
مسئولیت دولتها و اقدام در دیوان بینالمللی دادگستری (ICJ)
جوادی در ادامه افزود: کشورهای ثالث، حتی اگر خود طرف مستقیم درگیری نباشند، میتوانند با استناد به اصل مسئولیت بینالمللی دولتها، برخی تعهدات عرفی و قواعد آمره حقوق بینالملل (Jus Cogens) که نقض آنها بر کل جامعه بینالمللی اثر دارد، علیه رژیم صهیونیستی طرح دعوی کنند.
محدودیتهای شکایت به دیوان بینالمللی دادگستری
وی در عین حال درباره طرح شکایت در دیوان بینالمللی دادگستری (ICJ) هشدار داد: البته شکایت در ICJ دو شرط مهم دارد: اول آنکه کشور خاطی – در اینجا رژیم صهیونیستی – صلاحیت این دیوان را پذیرفته باشد؛ و دوم آنکه کشور شاکی نیز چنین صلاحیتی را پذیرفته باشد. در عمل، رژیم صهیونیستی معمولاً صلاحیت دیوان را نمیپذیرد و این مسیر را مسدود میکند.
حقوق بینالملل در دوراهی اعتبار یا فروپاشی
جوادی تأکید کرد: اگر نهادهای بینالمللی و کشورهای مستقل نتوانند از ظرفیتهای موجود مانند سازوکار اتحاد برای صلح یا قواعد مسئولیت بینالمللی دولتها بهره ببرند، حقوق بینالملل از یک ابزار نظمآفرین به مجموعهای بیاثر تبدیل خواهد شد. حفظ اعتبار حقوق بینالملل در گروی اقدام قاطع و مستقل جامعه جهانی در برابر رژیمهایی است که هیچ تعهدی نسبت به صلح و امنیت جهانی ندارند.
ارائه پرونده جنایات جنگی به دیوان کیفری بینالمللی، در گرو عبور از سد وتوی آمریکا
عضو پژوهشکده ابزارهای نوین حکمرانی دانشگاه تهران، در ادامه اظهارات خود با اشاره به سازوکارهای حقوقی موجود برای پیگیری جنایات جنگی رژیم صهیونیستی، اظهار داشت:اگرچه ایران و رژیم صهیونیستی هر دو عضو اساسنامه دیوان کیفری بینالمللی (ICC) نیستند، اما این مانع از ارجاع پرونده جنایات جنگی به این دیوان نیست؛ چراکه شورای امنیت سازمان ملل میتواند با تصویب یک قطعنامه، وضعیت جنایات در سرزمینهای اشغالی را به دیوان کیفری بینالمللی ارجاع دهد؛ همانگونه که پیشتر در مورد سودان و لیبی چنین اتفاقی رخ داد.
وی در ادامه افزود: با این حال، بار دیگر احتمال وتوی چنین قطعنامهای توسط ایالات متحده، مانعی جدی در مسیر اجرای عدالت بینالمللی است.
تنها مسیر عملی: فعالسازی ظرفیت مجمع عمومی سازمان ملل
جوادی با تأکید بر ناکارآمدی سازوکارهای سنتی شورای امنیت، گفت: تنها راهکار نسبتاً عملی و در دسترس در شرایط فعلی، استفاده از سازوکار اتحاد برای صلح و فعالسازی ظرفیت مجمع عمومی سازمان ملل متحد است؛ سازوکاری که میتواند در پاسخ به رفتارهای خشن، تجاوزکارانه و تهدیدکننده صلح جهانی توسط رژیم صهیونیستی، وارد عمل شود.
رژیم صهیونیستی، نمونه کامل تروریسم دولتی
در پاسخ به پرسشی درباره امکان طرح حملات اخیر رژیم صهیونیستی به زیرساختهای غیرنظامی از جمله بیمارستان فارابی در قالب تروریسم دولتی، جوادی گفت:رفتارهای رژیم صهیونیستی بهطور کلی مصداق بارز تروریسم دولتی (State Terrorism) است. این رژیم نهتنها رهبران جنبشهای آزادیبخش و فرماندهان کشورهای مستقل را هدف قرار میدهد، بلکه حمله مستقیم به غیرنظامیان، بمباران مناطق مسکونی، بیمارستانها، و زیرساختهای حیاتی را نیز در دستور کار دارد.
وی با اشاره به هدف این اقدامات اظهار داشت: همه این رفتارها با هدف ارعاب، ایجاد وحشت و بیثباتسازی جوامع صورت میگیرد. از ترور دانشمندان ایرانی گرفته تا حملات سایبری و تحریک شورشهای ساختگی در داخل کشورها، همه اینها ابزارهای اعمال ترس و خشونت دولتی از سوی رژیم صهیونیستی است.
سوزاندن لاستیک و آتشسوزیهای ساختگی، ابزار جنگ روانی
جوادی با اشاره به برخی حوادث اخیر در شهرهای ایران افزود: آتشسوزیهای ساختگی، سوزاندن لاستیک، ایجاد فضای رعب و فراری دادن مردم از خانههایشان، همه در راستای ایجاد فشار روانی و ناامنی گسترده در جامعه هدف انجام میشود که میتوان آن را ذیل تروریسم دولتی و جنگ ترکیبی تعریف کرد.
نهادهای بینالمللی در مواجهه با تروریسم دولتی رژیم صهیونیستی ناکارآمدند
این کارشناس حقوق بینالملل با ابراز تأسف از نبود نهادهای کارآمد برای مقابله با چنین اقدامات سازمانیافتهای گفت:در حال حاضر، ابزارهای اصلی برخورد با این قبیل رفتارها شامل دیوان بینالمللی دادگستری (ICJ)، دیوان کیفری بینالمللی (ICC)، و شورای امنیت است. اما هیچکدام از این نهادها در برابر رژیم صهیونیستی و حامیانش کارآمدی لازم را ندارند. یا صلاحیت ندارند، یا با وتوی آمریکا در بنبست قرار میگیرند.
وی تأکید کرد: تنها سازوکار باقیمانده، همان ظرفیت مجمع عمومی سازمان ملل در قالب اتحاد برای صلح است. این سازوکار حقوقی – سیاسی، آخرین راه باقیمانده برای اقدام جامعه جهانی علیه رژیمی است که بهشکل آشکار، قواعد بنیادین حقوق بینالملل را نقض میکند.
آزمون تاریخی جامعه بینالمللی در برابر تروریسم دولتی
جوادی با اشاره به مسئولیت جامعه بینالمللی خاطرنشان کرد:امروز آزمونی تاریخی پیشروی نهادهای حقوقی و کشورهایی است که ادعای دفاع از صلح و عدالت دارند. اگر در برابر رفتارهای رژیم صهیونیستی سکوت شود یا برخورد مؤثری صورت نگیرد، نهتنها اعتبار نهادهای بینالمللی زیر سؤال میرود، بلکه الگویی خطرناک برای مشروعسازی تروریسم دولتی در جهان ایجاد خواهد شد.
تجربههای جهانی در محکومیت کشورها؛ راهی سخت اما ممکن
عضو پژوهشکده ابزارهای نوین حکمرانی دانشگاه تهران، در ادامه سخنان خود در پاسخ به پرسشی درباره امکان واقعی پیگیری حقوقی علیه کشورهای ناقض قوانین بینالملل، گفت:تجربههای متعددی در جهان وجود دارد که کشورهایی به دلیل نقض قوانین بینالمللی محکوم شدهاند. اگرچه این مسیر پرچالش و تحتتأثیر منافع قدرتهای بزرگ است، اما سازوکارهای بینالمللی در گذشته نشان دادهاند که در برخی موارد توانستهاند کشورها را پاسخگو کنند.
نمونههایی از محکومیت بینالمللی کشورهای متجاوز
جوادی با ذکر چند نمونه تاریخی افزود:برای مثال، در سال ۱۹۸۶ دیوان بینالمللی دادگستری (ICJ) ایالات متحده را به دلیل حمایت از شورشیان ضد دولتی و مینگذاری در بنادر نیکاراگوئه، ناقض منشور سازمان ملل و اصول حقوق بینالملل شناخت و محکوم کرد.
عضو پژوهشکده ابزارهای نوین حکمرانی دانشگاه تهران ادامه داد: در سال ۲۰۰۷، صربستان سابق به دلیل نقشآفرینی در نسلکشی بوسنی و حمایت از نیروهای افراطی، توسط ICJ محکوم شد. همچنین در پروندههایی نظیر رواندا و یوگسلاوی، اقدامات مشابهی صورت گرفت.
وی در اشاره به بحرانهای معاصر نیز گفت: در جریان جنگ اوکراین، مجمع عمومی سازمان ملل، حمله روسیه به خاک اوکراین را بهصراحت یک تجاوز آشکار معرفی و محکوم کرد. اینها نشان میدهد که محکومکردن کشورها در سطح بینالمللی کاملاً مسبوق به سابقه است.
سد همیشگی: حق وتو در شورای امنیت
جوادی با تأکید بر اینکه امکان برخورد با رژیم صهیونیستی نیز به لحاظ حقوقی وجود دارد، خاطرنشان کرد:مشکل اصلی در قبال جنایات رژیم صهیونیستی، حمایت بیقید و شرط آمریکا در شورای امنیت است. این حمایت باعث میشود که حتی ابتداییترین قطعنامهها نیز با وتو مواجه شده و امکان ارجاع پرونده به دیوان کیفری بینالمللی (ICC) یا دادگستری بینالمللی (ICJ) سلب شود.
اتحاد برای صلح؛ تنها ابزار باقیمانده در برابر وتو
این حقوقدان تصریح کرد: در گذشته نیز پس از ناکامیهای مکرر در شورای امنیت برای محکومیت رژیم صهیونیستی، سازوکار اتحاد برای صلح فعال شد و مجمع عمومی سازمان ملل متحد موفق به تصویب قطعنامهای در محکومیت این رژیم شد.
وی افزود: درست است که قطعنامههای مجمع عمومی الزامآور نیستند، اما از منظر سیاسی و حقوقی، آثار مهمی در فضای بینالملل دارند و میتوانند فشاری بر افکار عمومی و دولتها ایجاد کنند.
بازدارندگی سیاسی علیه همراهی کشورها با اسرائیل
جوادی در ادامه با اشاره به خطرات همکاری برخی کشورها با رژیم صهیونیستی، گفت:امروز صحبتهایی از احتمال شکلگیری ائتلافی میان آمریکا، برخی کشورهای اروپایی و رژیم صهیونیستی برای اقدام نظامی علیه ایران به گوش میرسد. در چنین شرایطی، حتی اگر نتوان اسرائیل را مستقیماً متوقف کرد، میتوان از طریق سازوکار اتحاد برای صلح، بازدارندگی مناسبی در برابر کشورهای ثالثی ایجاد کرد که قصد همراهی با این رژیم را دارند.
وی تأکید کرد: اینجاست که دیپلماسی جمهوری اسلامی باید فعالتر شود و از ظرفیتهای موجود در سازمان ملل متحد برای منزویسازی رژیم صهیونیستی استفاده کند.
حق وتو، ابزار قفل کردن تمام ساختارهای حقوقی
در جمعبندی این بخش از گفتوگو، جوادی اظهار داشت: تجربههایی از محکومیت کشورهای متجاوز یا ناقض حقوق بینالملل وجود دارد. اما وقتی کشوری مانند آمریکا بخواهد مانع شود، با ابزار حق وتو میتواند تمام سازوکارهای حقوقی را قفل کند.
وی در ادامه گفت: تنها امید باقیمانده برای عبور از این بنبست حقوقی، استفاده هوشمندانه از ظرفیت مجمع عمومی سازمان ملل در قالب اتحاد برای صلح است؛ چراکه این تنها سازوکاری است که در برابر وتو مقاوم بوده و هنوز میتواند حرکتی در سطح بینالمللی ایجاد کند.
تنها راهکار باقیمانده: فعالسازی سازوکار اتحاد برای صلح
جوادی با اشاره به انسداد تمام مجاری حقوقی بینالمللی برای پیگیری جنایات رژیم صهیونیستی گفت:امروز نه ارجاع پرونده به دیوان بینالمللی کیفری ممکن است، نه امکان صدور قطعنامه در شورای امنیت وجود دارد و نه حتی فصل ششم و هفتم منشور سازمان ملل میتوانند فعال شوند. همهچیز عملاً با حق وتوی آمریکا قفل شده است. در چنین شرایطی، تنها ابزار باقیمانده، استفاده از ظرفیت قطعنامه ۳۷۷ مجمع عمومی سازمان ملل متحد است که تحت عنوان "اتحاد برای صلح" شناخته میشود.
ضرورت تحرک دستگاه دیپلماسی برای فعالسازی این ظرفیت از لایحهنویسی تا رایزنی دیپلماتیک جهانی
وی در پاسخ به این پرسش که دستگاه دیپلماسی چگونه باید از این سازوکار بهره گیرد، تأکید کرد:دستگاه دیپلماسی ما باید مستندات حقوقی لازم را جمعآوری، لایحهنویسی کند و همزمان با کشورهای مختلف، بهویژه اعضای مجمع عمومی، برای برگزاری جلسه فوقالعاده مجمع عمومی رایزنی فشرده داشته باشد. این مهمترین اقدامی است که میتوان بهعنوان یک حرکت حقوقی و دیپلماتیک در برابر رفتارهای رژیم صهیونیستی انجام داد.
شرط فعالسازی اتحاد برای صلح
این استاد حقوق بینالملل ادامه داد:برای فعالسازی سازوکار اتحاد برای صلح، باید ثابت شود که شورای امنیت بهواسطه وتوی ایالات متحده ناکارآمد است و بحران بینالمللی جدی در حال وقوع است. سپس، یکی از کشورهای عضو مجمع عمومی میتواند درخواست تشکیل جلسه اضطراری را مطرح کند. این فرآیند نیازمند رایزنی گسترده با کشورهایی است که شاید عضو دائم شورای امنیت هم نباشند، اما میتوانند نقشی مؤثر ایفا کنند.
هشدار به جامعه جهانی حقوق بینالملل
جوادی با نگاهی کلانتر به تحولات کنونی، گفت:امروز اتفاقی در حال رخ دادن است که بسیار فراتر از حمله اسرائیل به ایران است. حقوق بینالملل که حاصل قرنها تلاش برای حفظ صلح جهانی است، بهواسطه موجودیت و عملکرد یک رژیم سفاک در حال فروپاشی است.
وقتی تدریس حقوق بینالملل به سکوت میانجامد
وی گفت:من بهعنوان یک معلم حقوق بینالملل، وقتی وارد کلاس میشوم و دانشجویانم میپرسند آیا این قواعد توان مهار رژیمی چون اسرائیل را دارند، پاسخی ندارم جز سکوت. ما شاهد از دست رفتن اعتبار، اقتدار و کارآمدی حقوق بینالملل هستیم، و این تنها به خاطر وجود یک رژیم متجاوز است.
خطاب به حقوقدانان بینالمللی: سکوت شما خیانت است
این استاد دانشگاه در ادامه خطاب به جامعه حقوقی جهانی گفت:من از حقوقدانان بینالمللی، از استادان، پژوهشگران و کنشگران حقوق بشر در سراسر دنیا میخواهم که در برابر این وضعیت سکوت نکنند. آنچه امروز در غزه، فلسطین، لبنان و ایران رخ داده، میراث مشترک بشری ما در عرصه حقوق بینالملل را به نابودی کشانده است. این میراث که طی قرنها توسط مکاتب مختلف فلسفی، حقوقی و انسانی شکل گرفته، در حال فروپاشی است. اگر امروز از آن دفاع نکنیم، فردا چیزی جز یک نظام حقوقی ناکارآمد و بیخاصیت در سطح بینالمللی باقی نخواهد ماند.
فعالسازی دیپلماسی حقوقی، مهمترین مسئولیت امروز ایران
جوادی در پایان، ضمن جمعبندی اظهارات خود تأکید کرد: در شرایط فعلی، مسئولیت تاریخی دستگاه دیپلماسی ایران آن است که سازوکار "اتحاد برای صلح" را فعال کند. این تنها ابزار باقیمانده در ساختار حقوق بینالملل است که میتواند صدای اعتراض ما را به گوش جهانیان برساند و در برابر رفتارهای رژیم صهیونیستی بازدارندگی ایجاد کند.
انتهای پیام