به گزارش ایسنا، محمدمهدی جعفری، در پنل «نوآوری اجتماعی از رویا تا واقعیت» در حاشیه نوزدهمین کنفرانس ملی و پانزدهمین کنفرانس بینالمللی مدیریت فناوری و نوآوری، با اشاره به شکلگیری تجربههای این حوزه در کشور گفت: ورود من و مجموعه بنیاد زندگی به عرصه نوآوری اجتماعی از یک اتفاق آغاز شد؛ نه یک برنامهریزی از پیش تعیینشده.
وی با بیان اینکه سالها در حوزه انرژی، علم و فناوری فعالیت داشتهاند، اظهار کرد: پروژهای از سوی یک نهاد خیریه به ما پیشنهاد شد تا بررسی کنیم کشورهای مختلف چگونه حوزه امور خیریه و فعالیتهای اجتماعی را اداره میکنند. در ابتدا تصورمان این بود که این حوزه سنتی، کماهمیت و دور از فضای کسبوکار است، اما نتیجه پژوهش نگاه ما را کاملاً تغییر داد.
جعفری توضیح داد: مطالعهای که قرار بود ۶ماهه باشد، یک سال و نیم طول کشید. در این مدت ۳۰ جلد گزارش درباره تجربه کشورهایی مانند آمریکا، انگلستان، روسیه، قطر و امارات تدوین کردیم. برای ما باورکردنی نبود که کشورهایی با اقتصاد آزاد، مانند آمریکا، بیش از دو میلیون نهاد اجتماعی فعال دارند یا انگلستان بهعنوان مهد خیریههای دنیا عمل میکند.
دبیرکل جایزه جانا، یکی از یافتههای مهم این پژوهش را نقش تعیینکننده مردم در اداره دانشگاههای بزرگ جهان دانست و گفت: دانشگاه هاروارد با بیش از ۵۰ میلیارد دلار موقوفه، نمونهای از دانشگاهداری مبتنی بر حضور مردم است؛ درست برخلاف روندی که طی سالهای اخیر در کشور ما شکل گرفته و آموزش عالی بهطور کامل دولتی و متمرکز شده است.
وی افزود: این در حالی است که بزرگترین تجربه مشارکت مردمی دنیا در ایران رقم خورده است. ما سختترین مسئله امنیتی و نظامی یعنی جنگ هشت ساله را با مشارکت مستقیم مردم اداره کردیم، اما پس از جنگ، دولت در موقعیت قدرت مطلق قرار گرفت و به مردم گفت فقط دریافتکننده خدمات باشید. نتیجه این شد که نهادهای اجتماعی در کشور ما بهتدریج تضعیف و حذف شدند.
جعفری تأکید کرد: همین خلأ باعث شد بنیاد زندگی به عنوان یک سازمان مردمنهاد شکل بگیرد تا زمینه مشارکت اجتماعی و حکمرانی مردمی دوباره تقویت شود. تجربههای کشورهای توسعهیافته نشان میدهد که پیشرفت بدون تقویت نهادهای مدنی و اجتماعی امکانپذیر نیست.
دبیرکل جایزه نوآوری اجتماعی (جانا)، با اشاره به مسیر اخذ مجوز برای بنیاد زندگی گفت: دو سال در صف وزارت کشور بودیم تا مجوز فعالیت دریافت کنیم.
وی با طرح این پرسش که اگر اکوسیستم مشارکت اجتماعی در کشور توسعه یابد، چه کارهایی میتوان انجام داد؟ افزود: ما تلاش کردهایم در حد بضاعت خود به رفع برخی آسیبهای اجتماعی کمک کنیم، اما مواجهه با مسائل متعدد اجتماعی نشان داد بسیاری از این مسائل از سازوکارهای معمول حلوفصل خارجند.
جعفری با بیان اینکه بخشی از مسائل اجتماعی کشور دچار «شکست بازار» شدهاند؛ توضیح داد: یعنی بازار بهتنهایی توان حل آنها را ندارد، زیرا مکانیزم بازار بر پایه عرضه و تقاضا و منافع سهامداران حرکت میکند و برای حل مسائل غیرانتفاعی یا با بازده اجتماعی نامشخص مناسب نیست. از سوی دیگر، دولت نیز در بسیاری از موارد توانمندی لازم برای حل همه این مسائل را ندارد.
وی با تاکید بر اینکه «بخش سوم» یا نهادهای مردمنهاد و جامعه مدنی باید در این فضا وارد عمل شوند اظهار کرد: این نهادها هم میتوانند مشارکت اجتماعی را افزایش دهند و هم در حل مسائل پیچیده اجتماعی نقشآفرینی کنند.
جعفری با اشاره به مطالعات انجام شده در تیمشان گفت: ما دیدیم نهادهای بخش سوم معمولاً مسیر مشخصی برای مواجهه با مسئله اجتماعی انتخاب میکنند و به دنبال راهکارهای اجتماعی برای حل آن هستند؛ برای مثال در مواجهه با مسائل مانند اعتیاد یا فقر، راهکارهای اجتماعی متفاوتی تعریف و پیادهسازی میشود.
وی بر ضرورت تقویت نهادهای مدنی و ایجاد سازوکارهای همافزا میان دولت، بازار و جامعه مدنی تأکید کرد و گفت تحقق این رویکرد میتواند بخشی از خلاءهای فعلی در حل مسائل اجتماعی را پوشش دهد.
انتهای پیام