این عارضه ناشی از کاهش تدریجی انعطاف‌پذیری عدسی چشم بوده که مسئول تنظیم تمرکز نور برای دید نزدیک و دور است. در نتیجه، افراد مبتلا، اغلب در فعالیت‌های روزمره مانند خواندن کتاب، کار با گوشی موبایل، دوخت و دوز با مشکل مواجه می‌شوند و برای وضوح دید، اشیاء را از چشم خود دور می‌کنند.

پیرچشمی بخشی طبیعی از فرآیند پیری است و بیش از ۱.۸ میلیارد نفر در جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما خوشبختانه قابل مدیریت است و منجر به نابینایی یا بیماری‌های جدی نمی‌شود.

با این حال، نادیده گرفتن آن می‌تواند به خستگی چشم، سردرد، گردن‌درد و کاهش کیفیت زندگی منجر شود. تشخیص زودهنگام و درمان ساده مانند عینک می‌تواند از عوارض جلوگیری کند و کیفیت زندگی را حفظ کند.

پیرچشمی روند طبیعی پیری است و پیشگیری ندارد/ هشدار جدی نسبت به تبلیغات گمراه‌کننده جراحی در فضای مجازی

دکتر حسین علی‌زمانی، متخصص چشم‌پزشکی، در گفت‌وگو با ایسنا در تشریح دقیق مکانیسم پیرچشمی اظهار کرد: چشم انسان مانند یک سیستم اپتیکی بسیار پیشرفته و پیچیده عمل می‌کند که برای تمرکز بر اشیاء دور و نزدیک نیاز به قابلیت تطابق دارد. این تطابق عمدتا توسط عدسی چشم انجام می‌شود که مانند یک لنز انعطاف‌پذیر عمل کرده و شکل خود را تغییر می‌دهد تا نور به درستی بر روی شبکیه متمرکز شود.

وی با بیان اینکه با افزایش سن، عدسی چشم به تدریج سفت‌تر شده و قدرت انعطاف‌پذیری و تطابق خود را از دست می‌دهد، افزود: این فرآیند از سنین جوانی آغاز می‌شود، اما تا حدود ۴۰ سالگی معمولا علائم قابل توجهی ایجاد نمی‌کند و افراد بدون مشکل خاصی زندگی می‌کنند.

از ۴۰ سالگی دید نزدیک ضعیف می‌شود

وی با بیان اینکه از حدود ۴۰ سالگی به بعد، افراد اغلب احساس می‌کنند که در دید نزدیک دچار اختلال شده‌اند، افزود: برای مثال، هنگام خواندن کتاب، روزنامه، منوی رستوران یا صفحه گوشی موبایل، مجبور می‌شوند اشیاء را از چشم خود دور نگه دارند تا تصویر واضح شود. این نشانه اولیه پیرچشمی است و به دلیل کاهش قدرت تطابق عدسی رخ می‌دهد.

علی‌زمانی تأکید کرد: این مشکل، بخشی از روند طبیعی پیری است، مانند سفید شدن موها یا تغییرات پوستی و هیچ روش پیشگیری خاصی برای آن وجود ندارد. با این حال، سبک زندگی سالم مانند ورزش منظم، تغذیه مناسب و اجتناب از عوامل آسیب‌رسان مانند نگاه به نور مستقیم خورشید بدون عینک آفتابی می‌تواند روند آن را کمی کندتر کند، هرچند نمی‌تواند کاملاً متوقف شود.

وی در ادامه به تفاوت علائم در افراد با عیوب انکساری مختلف پرداخت و گفت: علائم پیرچشمی بسته به سابقه بینایی فرد متفاوت است. برای افراد نزدیک‌بین(مایوپ) که نزدیک را بدون عینک خوب می‌بینند، اما برای دور نیاز به عینک منفی دارند، پیرچشمی اغلب دیرتر ظاهر می‌شود. این افراد معمولاً با برداشتن عینک، مشکل دید نزدیک‌شان موقتا برطرف می‌شود، اما وقتی عینک می‌زنند که آنها را به وضعیت افراد طبیعی تبدیل می‌کند، دید نزدیک مختل می‌شود. توصیه به این گروه است که برای کارهای نزدیک عینک را بردارند یا عینک دوکانونی استفاده کنند.

این متخصص چشم‌پزشکی در مورد افراد دوربین(هایپروپ) نیز توضیح داد: این افراد، هم دور و هم نزدیک را با مشکل می بینند، اما معمولاً برای دور، عینک مثبت می‌زنند. با بروز پیرچشمی نیاز به تقویت عینک وجود دارد مثلا اگر برای دور +۱ استفاده می‌کنند، برای نزدیک ممکن است به +۲ نیاز داشته باشند. این گروه اغلب زودتر علائم را احساس می‌کنند زیرا حتی بدون عینک، دید نزدیک‌شان ضعیف است و با عینک هم بدتر می‌شود. در نهایت، افراد بدون عیب انکساری قبلی(امتروپ) مستقیماً نیاز به عینک مثبت برای نزدیک پیدا می‌کنند و این تغییر برایشان ناگهانی‌تر به نظر می‌رسد.

وی با تأکید بر اهمیت معاینات منظم تصریح کرد: کلیه افراد بالای ۴۰ سال باید حداقل سالی یک بار به چشم‌پزشک مراجعه کنند تا علاوه بر بررسی پیرچشمی و تجویز عینک نزدیک (معروف به عینک مطالعه یا پیرچشمی)، مشکلات احتمالی دیگر مانند گلوکوم(آب سیاه)، مشکلات شبکیه(مانند دژنراسیون ماکولا)، مسائل قرنیه یا حتی علائم اولیه آب مروارید چک شود.

وی گفت: اگر فردی احساس اختلال در دید نزدیک دارد، حتماً باید مراجعه کند زیرا نادیده گرفتن آن می‌تواند به مشکلات ثانویه مانند خستگی مزمن چشم یا اشتباهات در کار منجر شود. همچنین، توصیه می‌شود از نور کافی در محیط کار استفاده کنند، زمان استفاده از صفحه‌نمایش‌ها را محدود  کرده و قانون ۲۰-۲۰-۲۰ به معنای هر ۲۰ دقیقه، ۲۰ ثانیه به ۲۰ فوت دورتر نگاه کردن را رعایت کنند، رژیم غذایی غنی از ویتامین‌های  A، C  و E (مانند میوه‌ها، سبزیجات برگ‌دار و ماهی) داشته باشند، از عینک‌های محافظ در برابر نور آبی دیجیتال بهره ببرند، سیگار را ترک و بیماری‌هایی مانند دیابت را کنترل کنند تا سلامت کلی چشم حفظ شود.

قطره آمریکایی ویوتی هنوز در ایران نیست/ عینک ایمن‌ترین راه درمان پیرچشمی

علی‌زمانی در خصوص درمان‌ها، گفت: اصلی‌ترین و ایمن‌ترین روش درمان، استفاده از عینک نزدیک است که توسط چشم‌پزشک تجویز می‌شود. این روش پذیرفته‌شده جهانی است و هیچ عارضه‌ای ندارد. اخیراً، قطره‌های دارویی مانند vizz مجوز گرفته که با ریختن روزانه آن در چشم، دید نزدیک برای حدود ۱۲ ساعت بهبود می‌یابد. این قطره مانند یک درمان موقت عمل می‌کند و فرد هر صبح آن را استفاده می‌کند تا در طول روز کاری نیاز به عینک نداشته باشد، اما هنوز در ایران موجود نیست.

وی هشدار داد که قطره‌های مشابه یا غیرمجاز ممکن است عوارض جدی مانند آسیب به شبکیه، مردمک یا اختلال در دید دور ایجاد کنند، بنابراین نباید بدون تجویز پزشک استفاده شوند.

فریب جراحی‌های تبلیغاتی را نخورید

متخصص چشم‌پزشکی در ادامه با انتقاد شدید از برخی تبلیغات در فضای مجازی اظهار کرد: در شبکه‌های اجتماعی، تبلیغات گسترده‌ای برای درمان پیرچشمی از طریق جراحی وجود دارد که ادعا می‌کنند کاری کنند که «دور و نزدیک را بدون عینک ببینید» یا از روش‌هایی مانند عمل سوپراکور استفاده می‌کنند، اما واقعیت این است که تنها روش جراحی پذیرفته‌شده، جایگزینی عدسی طبیعی با لنزهای داخل چشمی چندکانونی است که معمولا در بیماران مبتلا به آب مروارید و در سنین بالا (۶۰ تا ۸۰ سال) انجام می‌شود.

وی افزود: در این روش، همزمان با جراحی آب مروارید، لنز چندکانونی قرار داده می‌شود که دید دور و نزدیک را تا حدی (نه کامل، مثلاً ۸ یا ۹ دهم) بهبود می‌بخشد. اما برداشتن عدسی سالم در افراد جوان‌تر(مثل ۴۵ ساله) و جایگزینی با لنز مصنوعی، مانند کشیدن دندان سالم و گذاشتن مصنوعی است و عقلانی نیست؛ زیرا عوارض جراحی مانند عفونت، التهاب یا کاهش کیفیت دید وجود دارد.

علی‌زمانی جراحی سوپراکور را کاملاً منسوخ و غیرتأییدشده دانست و گفت: این روش اصلاً جراحی استاندارد نیست و تبلیغات آن گمراه‌کننده است. روش دیگری به نام مونوویژن (تک‌دید) وجود دارد که در افراد نزدیک‌بین، یک چشم را برای دور و چشم دیگر را برای نزدیک تنظیم می‌کنند. این روش، دید سه‌بعدی (استریوپسیس) را مختل می‌کند زیرا مغز از اختلاف زاویه دو چشم برای عمق‌بینی استفاده می‌کند و افراد با این روش عملاً دوبعدی می‌بینند. تنها برای افراد بسیار محدود و با اطلاع کامل قابل انجام است و شخصاً آن را توصیه نمی‌کنم. برای آزمایش، به بیمار عینک آزمایشی می‌دهند که یک چشم برای دور و دیگری برای نزدیک باشد و دو هفته امتحان کند تا ببیند آیا تحمل دارد.

جراحی غیراستاندارد دید دور و نزدیک را خراب می‌کند

وی در ادامه تأکید کرد: هیچ انسان عاقلی عوارض جراحی را برای مشکلی که با عینک به سادگی رفع می‌شود، به جان نمی‌خرد. عینک برای همه افراد، از کارمندان تا کارگران کارخانه، قابل استفاده است و هیچ ریسکی ندارد. متأسفانه، هر هفته یا هر چند هفته، بیمارانی مراجعه می‌کنند که پس از انجام جراحی‌های تبلیغ شده در فضای مجازی، هم دید دور و هم نزدیک‌شان مختل شده و پشیمان هستند. رعایت اخلاق پزشکی در برخی مراکز ضعیف است و بیماران دچار چالش‌های جدی می‌شوند. توصیه اکید من این است که فریب این تبلیغات را نخورید و قبل از هر اقدامی حتماً با پزشکان معتمد و متخصص مشورت کنید.

علی‌زمانی توصیه کرد افراد بالای ۴۰ سال معاینات منظم چشم را جدی بگیرند، از درمان‌های دارویی یا جراحی تنها تحت نظر متخصص معتبر استفاده کنند و به هیچ وجه تحت تأثیر تبلیغات فضای مجازی قرار نگیرند؛ بلکه همیشه با پزشکان معتمد مشورت کنند تا از عوارض احتمالی جلوگیری شود. با رعایت این نکات، می‌توان پیرچشمی را به عنوان فرصتی برای مراقبت بیشتر از سلامت چشم دید و زندگی فعال و راحتی داشت.

انتهای پیام