این خروج خام‌فروشی، نه یک اشکال ساده لجستیکی، بلکه یک «سرقت ساختاری از ارزش افزوده» است. در غیاب کارخانه‌های فرآوری، قدرت چانه‌زنی کشاورز از بین رفته و دلالان با خریدی ارزان، سودهای کلان را به استان‌های دیگر و حتی فراتر از مرزها منتقل می‌کنند.

این زخمی است که سالانه هزاران میلیارد تومان را از دست کشاورز، کارگر و جوان خلیل‌آبادی خارج می‌کند و بقای کشاورزی منطقه را در سایه نبود زیرساخت، به یک قمار پرریسک تبدیل ساخته است.

دلالان و قیمت‌های ناعادلانه

شهرستان خلیل‌آباد به عنوان یکی از مناطق مهم تولید کشمش در کشور، با چالش‌های جدی در زمینه فروش و فرآوری محصولات خود مواجه است. دلالان، نبود کارخانه‌های فرآوری و ضعف زیرساخت‌ها، مشکلاتی هستند که کشاورزان این منطقه را تحت فشار قرار داده است.

رجایی، یکی از کشاورزان خلیل‌آبادی، با نگرانی از وضعیت کنونی بازار کشمش گفت: متأسفانه دلالان انگور را با قیمت‌های بسیار پایینی از ما خریداری می‌کنند. معمولاً قیمت هر کیلو انگور بین ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان است. در حالی که این انگور پس از تبدیل به کشمش و بسته‌بندی، با قیمت‌های چندین برابری به بازارهای جهانی عرضه می‌شود.

وی ادامه داد: دلالان از شهرت جهانی کشمش سبز خلیل‌آباد بهره‌برداری می‌کنند. این کشمش که به صورت فله‌ای بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار تومان خریداری می‌شود، پس از بسته‌بندی با برندهای معتبر و شکیل، به قیمت‌های چند برابر به فروش می‌رسد. این نابرابری در قیمت‌ها باعث شده که کشاورزان نتوانند از زحمات خود بهره‌برداری کنند و در نهایت، سود اصلی به دلالان می‌رسد.

رضایی یکی دیگر از کشاورزان این شهرستان گفت: سال‌هاست که در این حوزه کار می‌کنیم، اما هر سال با مشکلات بیشتری مواجه می‌شویم. وقتی می‌بینیم که دلالان با قیمت‌های پایین محصولات ما را می‌خرند و سپس با قیمت‌های چند برابر می‌فروشند، احساس می‌کنیم که زحمات‌مان بیهوده است.

وی ادامه داد: این موضوع نه تنها بر روی درآمد ما تأثیر می‌گذارد، بلکه باعث می‌شود که جوانان ما به فکر مهاجرت بیفتند. فرزندان ما می‌بینند که هیچ آینده‌ای در اینجا وجود ندارد و به همین دلیل به دنبال فرصت‌های بهتر در شهرهای بزرگ می‌گردند. این موضوع در برخی روستاها به کاهش جمعیت و از دست رفتن سرمایه انسانی منجر شده است.

این کشاورز گفت: به عنوان کشاورز، نیاز داریم که دولت و مسئولان به وضعیت ما توجه کنند و اقداماتی برای بهبود شرایط انجام دهند. بدون حمایت، نمی‌توانیم به زندگی عادی خود ادامه دهیم.

ضرورت تأسیس کارخانه‌های فرآوری

احمد جعفری، یک کشاورز دیگر خلیل‌آبادی، بر لزوم تأسیس کارخانه‌های فرآوری تأکید و تصریح کرد: شهرستان خلیل‌آباد فاقد کارخانه‌های فرآوری معتبر است و محصولات ما بدون هیچ‌گونه ارزش افزوده‌ای به بازار عرضه می‌شوند. اگر کارخانه‌های فرآوری در اینجا ایجاد شود، می‌توانیم از ارزش افزوده محصولاتمان بهره‌مند شویم و از دست دلالان رها شویم.

وی اظهار کرد: اگر فقط ۵۰ درصد از انگور تولیدی ما در کارخانه‌های محلی به کشمش و دیگر محصولات فرآوری شود، می‌توانیم سالانه بیش از ۵۰۰۰ میلیارد تومان ارزش افزوده ایجاد کنیم. این پول می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی خانواده‌ها و همچنین توسعه زیرساخت‌های شهرستان کمک کند.

جعفری همچنین به اهمیت برندینگ اشاره و اظهار کرد: محصولات ما نیاز به برند خاص دارند. اگر ما بتوانیم برندی برای کشمش خلیل‌آباد ایجاد کنیم، می‌توانیم در بازارهای جهانی رقابت کنیم و از سود بیشتری بهره‌مند شویم.

با توجه به نظرات کشاورزان خلیل‌آبادی، مشخص است که چالش‌های ناشی از دلالی و نبود کارخانه‌های فرآوری، مشکلات جدی برای کشاورزان این منطقه به وجود آورده است. دلالان با خرید محصولات با قیمت‌های ناعادلانه، نه تنها به درآمد کشاورزان آسیب می‌زنند، بلکه باعث می‌شوند که جوانان این منطقه به فکر مهاجرت و ترک زمین‌های کشاورزی بیفتند.

خروج سالانه هزاران میلیارد تومان ارزش افزوده به دلیل خام‌فروشی محصولات

خلیل‌آباد به عنوان یک منطقه با پتانسیل‌های بالای کشاورزی، نیازمند توجه و حمایت جدی است تا بتواند از این ظرفیت‌ها بهره‌برداری کند و از چالش‌های موجود رهایی یابد. با ایجاد زیرساخت‌های مناسب و حمایت از تولیدکنندگان، می‌توان به آینده‌ای روشن‌تر برای کشاورزی این منطقه امیدوار بود.

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان خلیل‌آباد در گفت‌وگو با ایسنا با ارائه آمار و اطلاعاتی از پتانسیل‌های بی‌نظیر این منطقه در حوزه باغبانی، به خروج سالانه هزاران میلیارد تومان ارزش افزوده به دلیل خام‌فروشی محصولات اشاره و اظهار کرد: توسعه صنایع تبدیلی و اجرای آبیاری نوین، تنها راه‌حل پیش‌روی کشاورزان برای بقا و جلوگیری از مهاجرت جوانان از این منطقه است.

محمود شبان با تشریح ظرفیت‌های بنیادین شهرستان خلیل‌آباد، اظهار کرد: این شهرستان با دارا بودن بیش از ۵۷۰۰ هکتار باغ انگور، سالانه نزدیک به ۱۵۰ هزار تن انگور تازه روانه بازار می‌کند. بخش عمده این انگور به محصول استراتژیک کشمش تبدیل می‌شود که در بازارهای داخلی و خارجی بسیار مورد توجه است.

 وی افزود: تولید سالانه بیش از ۲۰ هزار تن کشمش مرغوب، عمدتاً از ارقام ممتاز سبز قلمی، طلایی و تیزابی، تأمین‌ کننده بخش قابل توجهی از نیاز بازارهای داخلی و بازارهای هدف صادراتی ماست.

مدیر جهاد کشاورزی خلیل‌آباد در ادامه به جایگاه ویژه انار در سبد محصولات شهرستان اشاره و اظهار کرد: سطح زیر کشت انار شهرستان حدود ۶۰۰ هکتار است که نتیجه آن تولید سالانه تقریباً ۱۵ هزار تن انار مرغوب است. این میوه اخیراً با موفقیت وارد بازارهای بین‌المللی شده و توانسته است مشتریان خوبی در خارج از کشور پیدا کند.

علی‌رغم این تولیدات چشمگیر، شبان به یک معضل ساختاری و اقتصادی اشاره کرد که ریشه در ضعف زیرساخت‌های فرآوری دارد.

او بیان کرد: متأسفانه، بیش از ۹۰ درصد این محصولات ارزشمند به صورت خام یا با حداقل فرآوری از مرزهای خلیل‌آباد خارج می‌شوند و ارزش افزوده اصلی آن به استان‌های صنعتی دیگری مانند یزد، اصفهان و کرمان و حتی واحدهای تولیدی در کشورهای همسایه می‌رسد. این معضل به‌ ویژه در شرایطی که کشاورزی به‌ عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع درآمد شهرستان به شمار می‌رود، نگران ‌کننده است.

شبان برای درک عمق این خسارت، خاطرنشان کرد: اگر تنها ۵۰ درصد انگور تولیدی منطقه در کارخانه‌های محلی به محصولاتی نظیر کشمش صادراتی فرآوری شده، شیره، سرکه، آب انگور، کنسانتره و الکل صنعتی تبدیل شود، سالانه بیش از ۵۰۰۰ میلیارد تومان ارزش افزوده مستقیم در شهرستان خلیل‌آباد باقی خواهد ماند.

 وی همچنین افزود: در مورد انار نیز، فرآوری تنها ۳۰ درصد از محصولات به کنسانتره، عصاره‌های دارویی و محصولات صنعتی می‌تواند حداقل ۱۰۰۰ میلیارد تومان درآمد جدید را به اقتصاد منطقه تزریق کند.

در حال حاضر، ساختار صنایع تبدیلی شهرستان خلیل‌آباد به شدت ضعیف است و تنها شامل «چند کارگاه سنتی کشمش پاک‌کنی و یک واحد کوچک تولید رب انار» می‌شود. این کمبود زیرساخت‌ها موجب شده است که بخش عمده انگور و کشمش به سمت کارخانه‌های بزرگ در مشهد و تهران بارگیری شود و انار خلیل‌آباد نیز عمدتاً به صورت خام به بازارهای فردوس، کاشان و دیگر مراکز استان‌ها ارسال شود.

مدیر جهاد کشاورزی خلیل‌آباد با تأکید بر اینکه بدون ایجاد زیرساخت‌های لازم برای فرآوری، نمی‌توان انتظار داشت که کشاورزی شهرستان به رشد و توسعه پایدار برسد، به موفقیت‌های صادراتی انار شهرستان که لقب «صادراتی که بازار روسیه و پاکستان را تکان داد» را به خود اختصاص داده است، اشاره و اظهار کرد: هر دانه انار خلیل‌آباد، پتانسیل ساخت ارزش افزوده را دارد. از سورتینگ روزانه ۲۰ تن تا بارگیری ۳۰ تن در سردخانه‌ها، نشان می‌دهد که یک شهرستان کوچک چگونه می‌تواند در بازارهای جهانی حرف اول را بزند.

شبان همچنین اعلام آمادگی کامل مجموعه خود را برای حمایت از سرمایه‌گذاران در حوزه صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی اعلام و اظهار کرد: جذب سرمایه‌گذار برای طرح‌های فرآوری، اولویت اصلی ما است. بیش از ۹۰ درصد معیشت مردم خلیل‌آباد وابسته به کشاورزی است و بدون توسعه صنایع تبدیلی، مهاجرت جوانان ادامه خواهد یافت و این سرمایه انسانی به هدر خواهد رفت.

فرصت طلایی پیش روی کشاورزان و سرمایه‌گذاران منطقه این است که تبدیل انگور، کشمش و انار خام به ثروت پایدار، نه در استان‌های دیگر، بلکه در همین جا و قلب تاکستان‌های خلیل‌آباد انجام شود. تکمیل این زنجیره تولید و فناوری، دست دلاان را قطع کرده و شهرستان را به الگویی موفق از کشاورزی مدرن و پایدار در کشور تبدیل خواهد کرد.

مدیر جهاد کشاورزی خلیل‌آباد با اشاره به اهمیت همکاری‌های بین‌المللی در زمینه کشاورزی و صنایع تبدیلی، افزود: ما باید از تجربیات کشورهای پیشرفته در این زمینه بهره‌برداری کنیم و به دنبال جذب فناوری‌های نوین و سرمایه‌گذاری‌های خارجی باشیم. این اقدام نه تنها به نفع کشاورزان، بلکه به نفع کل اقتصاد شهرستان خواهد بود.

وی در ادامه با اشاره به افت شدید سفره‌های آب زیرزمینی دشت خلیل‌آباد گفت: اگر تا پنج سال آینده حداقل ۶۰ درصد باغ‌های انگور و تاکستان‌های کشمش به سیستم آبیاری قطره‌ای زیرسطحی و تجهیزات هوشمند مجهز نشوند، بخش قابل توجهی از این باغات حاصلخیز در معرض خشک شدن و از دست رفتن قرار خواهند گرفت.

شبان کشاورزان را به ورود جدی به حوزه اجرای سامانه‌های نوین آبیاری فراخواند و تأکید کرد: کشاورزی سنتی در شرایط فعلی دیگر مقرون به صرفه نیست؛ تنها راه تضمین بقای کشاورزی، افزایش بهره‌وری نهاده‌ها، به‌ویژه آب است.

لزوم ایجاد زیرساخت‌های فرآوری برای نجات کشاورزی منطقه

خلیل‌آباد، منطقه‌ای با دشت‌های حاصلخیز و باغات سرسبز، به عنوان یکی از قطب‌های مهم تولید کشاورزی در کشور شناخته می‌شود. این شهرستان، با ظرفیت‌های بی‌نظیر در زمینه تولید انگور و انار، می‌تواند به منبعی پایدار از درآمد و اشتغال برای ساکنان خود تبدیل شود؛ اما واقعیت‌های اقتصادی و زیرساخت‌های ناکافی، مسیر این توسعه را با چالش‌هایی جدی مواجه کرده است.

فرماندار شهرستان خلیل‌آباد، در گفت‌وگو با ایسنا به وابستگی ۹۰ درصدی معیشت مردم این منطقه به کشاورزی اشاره کرد و بر نیاز فوری به ایجاد زیرساخت‌های فرآوری تأکید کرد.

علی گرمابی، فقدان این زیرساخت‌ها را به عنوان یکی از مهم‌ترین موانع توسعه پایدار در این منطقه باغبانی معرفی و اعلام کرد: عدم وجود صنایع تبدیلی باعث سرازیر شدن بخش عمده‌ای از ارزش افزوده محصولات به استان‌های همجوار شده است.

وی با ارائه آمارهای قابل توجه از ظرفیت‌های بالقوه منطقه در تولید انگور و انار، تصریح کرد: از هر کیلو انگور می‌توان حداقل ۲۰ محصول مختلف استحصال کرد.

 فرماندار شهرستان خلیل‌آباد، این وضعیت را به عنوان یک عقب‌ماندگی ساختاری دانست و گفت: متأسفانه، در حوزه صنایع تبدیلی انگور و انار، عملاً هیچ واحد فرآوری قابل توجهی در شهرستان وجود ندارد. این وضعیت به معنای آن است که کشاورزان ما تنها تولیدکنندگان مواد اولیه ارزان‌قیمت برای کارخانه‌های خارج از منطقه هستند.

گرمابی به تبعات این کمبود زیرساختی اشاره و اظهار کرد: در سال زراعی گذشته، شاهد ضایعات گسترده‌ای بودیم. برای نمونه، در بخش انار و انگور، حدود ۴۰ درصد از محصولات به دلیل قطعی برق و نبود سردخانه‌ها و کارخانه‌های فرآوری از بین رفت. اگر صنایع تبدیلی در شهرستان مستقر بودند، این ضایعات به مواد اولیه با ارزش تبدیل می‌شد و سود آن در همین منطقه باقی می‌ماند.

وی با تأکید بر سهم عظیم کشاورزی در اقتصاد شهرستان که ۹۰ درصد فعالیت‌های اقتصادی را به خود اختصاص داده است، ادامه داد: با وجود این وابستگی حیاتی، تأسف‌بار است که هنوز هیچ شهرک صنعتی تخصصی در این شهرستان احداث نشده است.

فرماندار خلیل‌آباد همچنین به وضعیت صادراتی منطقه اشاره و اظهار کرد: سال جاری، حدود ۹۰ هزار تن انگور از سطح ۵۷۰۰ هکتار باغ تولید شد. این انگور به کشورهای روسیه، پاکستان و عراق صادر می‌شود؛ اما باید توجه داشت که بخش عمده‌ای از ارزش افزوده در مرحله فرآوری از دست می‌رود. در بخش کشمش نیز، با وجود فرآوری ۱۰ هزار تن، ۷۰ درصد آن به مقصد کشورهای امارات، بنگلادش و عراق صادر می‌شود که این نشان ‌دهنده ظرفیت‌های دست‌نخورده ما در برندسازی و فروش محصول نهایی است.

گرمابی معضل اصلی را نه در تولید، بلکه در تبدیل محصول به ارزش افزوده دانست و خاطرنشان کرد: با ایجاد صنایع تبدیلی مناسب، می‌توان ارزش افزوده محصولات را حداقل تا چهار برابر افزایش داد. این افزایش ظرفیت، تنها راهکار برای جلوگیری از تأثیر دلالان است که امروزه با قیمت‌های نازل محصولات آماده صادرات را از کشاورزان خریداری می‌کنند.

وی با تأکید بر اینکه موانع پیش روی کشاورزی تنها به تولید محدود نمی‌شود، بلکه شامل مدیریت پس از برداشت، قطعی برق و روش‌های سنتی نیز است، مهم‌ترین خواسته کشاورزان را ایجاد یک زیرساخت محوری دانست.

فرماندار خلیل‌آباد در همین خصوص به مصوبه شورای کشاورزی شهرستان اشاره و اظهار کرد: در شورای کشاورزی، درخواست اصلی کشاورزان، احداث شهرک صنعتی صنایع تبدیلی بوده که به تصویب رسیده است. ما باید به سرعت به سمت ایجاد این مجموعه حرکت کنیم تا بتوانیم کشاورزان را به سمت کاشت ارقام جدید انگور تشویق کنیم؛ ارقامی که مقاومت بالاتری دارند، آب کمتری مصرف می‌کنند و برای بازارهای صادراتی جذاب‌تر هستند.

وی افزود: تأمین مالی و جذب سرمایه‌گذار برای این شهرک، اولویت اصلی ماست. اگر این زنجیره در خلیل‌آباد تکمیل نشود، کشاورزی منطقه تحت فشار دلالان و ضایعات باقی خواهد ماند و دستاوردهای تولیدی ما هرگز به ثروت پایدار برای مردم تبدیل نخواهد شد.

کشاورزی در شهرستان خلیل‌آباد، با برخورداری از پتانسیل‌های بالای تولید انگور و انار، می‌تواند به عنوان یک منبع درآمد پایدار و ثروت‌آفرین برای ساکنان این منطقه عمل کند. اما واقعیت‌های تلخ اقتصادی و زیرساخت‌های ناکافی، این ظرفیت‌ها را به یک چالش جدی تبدیل کرده است. خام‌فروشی محصولات و خروج ارزش افزوده به سایر استان‌ها و کشورهای همسایه، به معضلی ساختاری تبدیل شده که دلالان با خرید محصولات به قیمت‌های نازل، بر عمق این بحران می‌افزایند. نبود صنایع تبدیلی و فرآوری، کشاورزان را به تولیدکنندگانی وابسته به دلالان و سودجویان تبدیل کرده است. برای نجات کشاورزی خلیل‌آباد و جلوگیری از مهاجرت جوانان به شهرهای بزرگ، ایجاد زیرساخت‌های مناسب و تأسیس کارخانه‌های فرآوری ضروری است. این اقدامات نه تنها به بهبود وضعیت اقتصادی کشاورزان کمک خواهد کرد، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز توسعه پایدار و بهره‌برداری بهینه از منابع طبیعی این شهرستان شود. در نهایت، اگر خلیل‌آباد بخواهد از ظرفیت‌های بالقوه خود بهره‌برداری کند، نیازمند یک همت جمعی از سوی مسئولان است.

انتهای پیام