سپیده منصوری در گفتوگو با ایسنا اظهار کرد: حجمی که سالها بهعنوان ابزاری کنترلی برای مهار نوسانات و هیجانات قیمتی مورد استفاده قرار میگرفت، اکنون جای خود را به رویکردی داده که بر اعتماد به سازوکار بازار، کشف قیمت واقعی و افزایش کارایی معاملات تأکید دارد. این تصمیم صرفاً یک اصلاح فنی نیست، بلکه نشانهای از بازتعریف نقش بازار در فرآیند قیمتگذاری است.
او افزود: حجم مبنا در سالهای گذشته با این منطق طراحی شد که قیمت پایانی سهام تنها در صورتی تغییر کند که حداقل حجم مشخصی از معاملات انجام شده باشد. هدف اصلی این ابزار، جلوگیری از نوسانسازی با معاملات خرد و کنترل رفتارهای هیجانی بود، اما در عمل این محدودیت به یکی از عوامل اصلی کاهش نقدشوندگی، قفلشدن نمادها و تأخیر در کشف قیمت تبدیل شد.
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: در بسیاری از موارد، حتی زمانی که مسیر عرضه و تقاضا کاملاً روشن بود، قیمتها بهدلیل نرسیدن به حجم مبنا از تعدیل بازمیماندند و همین موضوع باعث فرسایشیشدن معاملات و کاهش پویایی بازار میشد.
منصوری با اشاره به آثار مثبت حذف اثرگذاری حجم مبنا گفت: «با اجرای این تصمیم، واکنش قیمتها نسبت به اطلاعات جدید سریعتر و دقیقتر خواهد شد. از این پس، هر معامله حتی با حجم اندک در شکلگیری قیمت پایانی نقش دارد و این موضوع باعث میشود متغیرهای بنیادین شرکتها، شرایط اقتصادی و انتظارات سرمایهگذاران با سرعت بیشتری در قیمتها منعکس شود.
او افزود: نتیجه طبیعی این فرآیند، افزایش شفافیت، بهبود کشف قیمت و نزدیکتر شدن بهای سهام به ارزش ذاتی آنهاست؛ امری که یکی از پیشنیازهای اساسی کارایی بازارهای مالی محسوب میشود.
این تحلیلگر بازار سرمایه یکی دیگر از مزایای مهم حذف حجم مبنا را تسهیل گردش نقدینگی در بازار دانست و گفت: در گذشته، بسیاری از نمادها، بهویژه در شرکتهای کوچک و کممعامله، بهدلیل نرسیدن به حجم مبنا دچار سکون قیمتی میشدند و همین مسئله انگیزه معاملهگران برای ورود یا خروج از سهم را کاهش میداد.
او افزود: با حذف این مانع، حرکت طبیعیتری در قیمتها شکل میگیرد، نقدشوندگی افزایش مییابد و این موضوع میتواند به کاهش صفهای خرید و فروش و افزایش جذابیت بورس در مقایسه با سایر بازارهای دارایی منجر شود.
منصوری با اشاره به تجربه بازارهای جهانی تصریح کرد: در بورسهای بزرگ دنیا ابزار مستقیمی به نام حجم مبنا وجود ندارد. در بازارهایی مانند آمریکا و اروپا، عمق بالای معاملات، حضور فعال بازارگردانها و نظارت سختگیرانه نهادهای ناظر مانع از دستکاری قیمتها میشود.
او ادامه داد: در این بازارها بهجای حجم مبنا، از سازوکارهایی مانند توقف خودکار معاملات، دامنههای نوسان پویا و مکانیسمهایی نظیر LULD استفاده میشود که هدف آنها ایجاد فرصت بازاندیشی برای بازار در شرایط نوسان شدید است، نه کندکردن مصنوعی فرآیند کشف قیمت.
این کارشناس بازار سرمایه در عین حال به چالشهای احتمالی حذف حجم مبنا نیز اشاره کرد و گفت: حذف این محدودیت بدون چالش نیست. در بازاری که حجم مبنا برداشته شده، نقش نظارت هوشمند، شفافیت اطلاعات و ارتقای فرهنگ سرمایهگذاری اهمیت دوچندان پیدا میکند.
او افزود: در صورت ضعف نظارتی یا کمعمقی معاملات، احتمال بروز نوسانات کوتاهمدت و رفتارهای فرصتطلبانه وجود دارد. بنابراین توسعه ابزارهای پایش لحظهای، تقویت بازارگردانی حرفهای و برخورد قاطع با دستکاری قیمتها، لازمه موفقیت این اصلاح ساختاری است.
منصوری در جمعبندی تأکید کرد: اجرای حذف حجم مبنا از ابتدای دیماه ۱۴۰۴ را میتوان گامی مهم در مسیر افزایش کارایی، نقدشوندگی و شفافیت بازار سرمایه ایران دانست. هرچند این تصمیم بهتنهایی درمان همه مشکلات بورس نیست، اما میتواند زمینهساز بازگشت اعتماد سرمایهگذاران، هدایت نقدینگی به بازار مولد و نزدیکتر شدن بورس تهران به استانداردهای بینالمللی باشد؛ مشروط بر آنکه همزمان با آن، اصلاحات نظارتی و نهادی نیز با جدیت دنبال شود.
انتهای پیام