صمد نژادابراهیمی، مدیرکل دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، در حاشیه دومین نشست تخصصی سردبیران نشریات علمی نمایه شده در wos و scopus که در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد، در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه طی چهار سال گذشته حدود ۱۲۵ نشریه ایرانی به فهرست نشریات نمایه‌شده در پایگاه‌های معتبر بین‌المللی افزوده شده است، گفت: این عدد یک رکورد کم‌سابقه محسوب می‌شود و نشان‌دهنده برنامه‌ریزی هدفمند و تلاش هماهنگ سردبیران، مدیران نشریات، کارشناسان، پژوهشگران و سیاست‌گذاران حوزه علم و فناوری است.

افزایش کم‌سابقه نشریات نمایه‌شده ایران در پایگاه‌های بین‌المللی

وی با اشاره به اینکه تنها در سال گذشته نزدیک به ۵۰ نشریه ایرانی موفق به نمایه‌شدن در پایگاه‌های بین‌المللی شده‌ است، اظهار کرد: این میزان رشد به‌راحتی قابل تکرار نیست و نشان می‌دهد که یک برنامه مشخص برای ارتقای جایگاه نشریات علمی کشور تدوین و اجرا شده است.

این مقام مسئول با بیان اینکه نشریات علمی یکی از اجزای مهم پازل مرجعیت علمی کشور به شمار می‌روند، افزود: نشریات در واقع ویترین علمی و بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران در حوزه علم و فناوری هستند و ارتقای جایگاه آن‌ها نقش مستقیمی در تحقق مرجعیت علمی دارد.

تمرکز از ورود به نمایه‌ها به حفظ و ارتقای کیفیت

نژادابراهیمی با اشاره به برگزاری نشست سردبیران نشریات نمایه‌شده گفت: این نشست با همکاری مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) و دفتر سیاست‌گذاری معاونت پژوهشی وزارت علوم برگزار شد و هدف اصلی آن، تمرکز بر نگهداشت و ارتقای کیفیت نشریات پس از ورود به نمایه‌های استنادی بین‌المللی است.

وی با بیان اینکه ورود به پایگاه‌های بین‌المللی پایان کار نیست، تصریح کرد: بحث اصلی، حفظ کیفیت و جلوگیری از خروج نشریات از این نمایه‌هاست؛ چراکه حتی یک سهل‌انگاری جزئی می‌تواند منجر به حذف یک نشریه شود.

نشریات علمی؛ سرمایه ملی و دارای ارزش بین‌المللی

مدیرکل دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی وزارت علوم با اشاره به اینکه نشریات علمی یک سرمایه ملی محسوب می‌شوند، اظهار کرد: این نشریات علاوه بر اعتبار بین‌المللی، دارای ارزش اقتصادی نیز هستند؛ به‌گونه‌ای که برخی نشریات ایرانی در سطح بین‌المللی ارزشی معادل چند میلیون دلار دارند.

وی با تأکید بر اینکه هدف وزارت علوم فروش یا کسب درآمد مستقیم از نشریات نیست، گفت: گاهی ارزش‌گذاری مادی، بیانگر ارزش معنوی و جایگاه علمی بالای یک نشریه است و این نگاه در سیاست‌گذاری ما مورد توجه قرار دارد.

نقش نشریات علمی در اکوسیستم دانش‌بنیان کشور

نژادابراهیمی با اشاره به نقش نشریات در اکوسیستم دانش‌بنیان کشور بیان کرد: زمانی که یک نشریه به نمایه‌های بین‌المللی وارد می‌شود، ارزش افزوده قابل توجهی ایجاد می‌کند و همین موضوع اهمیت سرمایه‌گذاری علمی و مدیریتی در این حوزه را دوچندان می‌کند.

وی با بیان اینکه این نشست‌ها با هدف تبادل دانش، انتقال تجربه و گوشزد کردن الزامات حرفه‌ای برگزار می‌شود، افزود: نشریات باید در کنار حفظ کیفیت، به افزایش رویت‌پذیری مقالات خود نیز توجه داشته باشند تا آثار منتشرشده به دست جامعه تخصصی برسد.

رویکرد وزارت علوم به هوش مصنوعی در نشریات علمی

این مقام مسئول در ادامه با اشاره به موضوع هوش مصنوعی در فرایند انتشار مقالات گفت: در مواجهه با فناوری‌های نوین، تقابل راه‌حل نیست و باید رویکرد تعامل را در پیش گرفت؛ همان‌گونه که در گذشته از نشر کاغذی به فضای الکترونیکی مهاجرت کردیم.

وی با بیان اینکه هوش مصنوعی یک فشار فناورانه و در عین حال یک فرصت است، توضیح داد: این فناوری می‌تواند در بهبود فرایندهای داوری، ویرایش، بررسی منابع، شناسایی خطاها و حتی کشف تقلب علمی نقش مؤثری ایفا کند.

ضرورت حفظ اصالت آثار و شفافیت در استفاده از هوش مصنوعی

نژادابراهیمی با تأکید بر اینکه تهدید اصلی هوش مصنوعی، خدشه‌دار شدن اصالت آثار علمی است، گفت: مسئولیت اصالت مقاله بر عهده نویسنده است و در صورتی که از ابزارهای هوش مصنوعی استفاده شده باشد، باید این موضوع به‌صورت شفاف اعلام شود.

وی افزود: در صورت اثبات عدم صداقت یا پنهان‌کاری در استفاده از هوش مصنوعی، مقاله باید سلب اعتبار شود و به همین دلیل، شفافیت و صداقت اصل بنیادین در این حوزه است.

مدیرکل دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی وزارت علوم در ادامه با بیان اینکه رویکرد کلی وزارت علوم استفاده درست، مسئولانه و هدفمند از ابزارهای هوش مصنوعی است، تأکید کرد: بهره‌گیری هوشمندانه از این فناوری می‌تواند به ارتقای کیفیت نشریات علمی کشور کمک کند، مشروط بر آنکه اصالت علمی آثار حفظ شود.

مدیرکل دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، با اشاره به شتاب فزاینده رشد هوش مصنوعی و بهبود چشمگیر عملکرد آن نسبت به سال‌های گذشته، بیان کرد: هوش مصنوعی لزوماً جایگزین پژوهشگران و محققان نخواهد شد، اما بدون تردید به‌عنوان یک دستیار قدرتمند در کنار آن‌ها ایفای نقش می‌کند.

وی با تأکید بر اینکه میزان اثرگذاری هوش مصنوعی به نحوه استفاده ما از این فناوری بستگی دارد، افزود: مهار تکنولوژی باید در اختیار انسان باشد؛ همان‌طور که اگر قدرت یک موتور هواپیما به‌درستی کنترل نشود، می‌تواند خطرآفرین باشد، هوش مصنوعی نیز اگر بدون مدیریت و چارچوب استفاده شود، چالش‌هایی ایجاد خواهد کرد.

این مقام مسئول با بیان اینکه: مواجهه بشر با فناوری‌های نو همواره یک الگوی مشابه داشته است، اظهار کرد: در ابتدا مقاومت شکل می‌گیرد، سپس مرحله سازگاری فرا می‌رسد و در نهایت استفاده روتین و روزمره از فناوری اتفاق می‌افتد؛ هوش مصنوعی نیز همین مسیر را طی خواهد کرد.

هوش مصنوعی؛ ابزار تقویت خلاقیت و طوفان فکری پژوهشگران

نژادابراهیمی با اشاره به کارکردهای پژوهشی این فناوری گفت: هوش مصنوعی می‌تواند در طوفان فکری، شناسایی نقیصه‌های پژوهشی و بهبود مسیر تحقیق به محققان کمک کند و این یک فرصت جدی برای ارتقای کیفیت پژوهش‌هاست.

وی با بیان اینکه بخشی از مشاغل در نتیجه گسترش هوش مصنوعی از بین خواهند رفت، تصریح کرد: این حذف مشاغل تقریباً قطعی است، اما هم‌زمان مشاغل جدیدی نیز ایجاد می‌شود که ماهیت و مهارت‌های متفاوتی را می‌طلبد.

دگردیسی بازار کار در عصر هوش مصنوعی

مدیرکل دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی وزارت علوم با اشاره به تغییرات احتمالی در حوزه برنامه‌نویسی گفت: ممکن است برنامه‌نویسی به شکل سنتی گذشته ادامه پیدا نکند، زیرا ابزارهای هوش مصنوعی قادرند بسیاری از کدها را با سرعت بالا تولید کنند، اما افرادی که توانایی استفاده هدفمند از این ابزارها را داشته باشند، شانس بیشتری برای دستیابی به مشاغل بهتر خواهند داشت.
وی با مقایسه این تحولات با ظهور اینترنت بیان کرد: همان‌طور که با گسترش اینترنت برخی مشاغل سنتی مانند بانکداری حضوری کمرنگ شد و در مقابل، فروشگاه‌های آنلاین و کسب‌وکارهای جدید شکل گرفتند، در حوزه هوش مصنوعی نیز با یک دگردیسی مواجه هستیم.

آینده متفاوت پژوهش و آموزش در سال‌های پیش‌رو

نژادابراهیمی با بیان اینکه این دگردیسی می‌تواند طی سه تا چهار سال آینده ما را با دنیایی کاملاً متفاوت روبه‌رو کند، افزود: این تغییرات تنها محدود به پژوهش نیست و حتی نظام آموزشی نیز ممکن است دستخوش تحولات جدی شود.

وی ادامه داد: کلاس‌های حضوری ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند و شیوه‌های آموزش به شکل اساسی تغییر کنند؛ البته بررسی دقیق این تحولات نیازمند نظر متخصصان حوزه آموزش و فناوری است.

این مقام مسئول در پایان با تأکید بر ضرورت آمادگی برای این تحولات اظهار کرد: آنچه اهمیت دارد، پذیرش تغییر و توانمندسازی نیروی انسانی برای استفاده صحیح و هوشمندانه از ابزارهای نوین، به‌ویژه هوش مصنوعی، در مسیر توسعه علمی کشور است.

انتهای پیام