در حال حاضر، مردم سراسر جهان عمر طولانیتری نسبت به گذشته دارند و میتوانند انتظار داشته باشند که تا دهه ۶۰ و بیشتر از آن زندگی کنند. کشورهای جهان در حال تجربه رشد جمعیت پیر هم در اندازه و هم در نسبت افراد مسن به افراد جوان در جمعیت هستند و همه آنها با چالشهای بزرگی روبرو شدهاند که آیا سیستمهای بهداشتی و اجتماعی آنها آماده بهرهبرداری حداکثری از این تغییر جمعیتی خواهند بود یا خیر.
یک نفر از هر ۶ نفر در جهان تا سال ۲۰۳۰، ۶۰ سال یا بیشتر خواهد داشت و در این سال، سهم جمعیت ۶۰ سال و بالاتر از یک میلیارد نفر در سال ۲۰۲۰ به ۱.۴ میلیارد نفر افزایش خواهد یافت. همچنین تا سال ۲۰۵۰، جمعیت افراد ۶۰ سال و بالاتر در جهان ۲ برابر(۲.۱ میلیارد نفر) خواهد شد و پیشبینی میشود که تعداد افراد ۸۰ سال یا بیشتر بین سالهای ۲۰۲۰ تا ۲۰۵۰ سه برابر شود و به ۴۲۶ میلیون نفر برسد.
افزایش پیری جمعیت در کشورهای با درآمد کم و متوسط
در حالیکه این تغییر در توزیع جمعیت یک کشور به سمت سنین بالاتر که بهعنوان پیری جمعیت شناخته میشود در کشورهای با درآمد بالا آغاز شده است اما اکنون کشورهای با درآمد کم و متوسط نیز بیشترین تغییر را تجربه میکنند و پیشبینی میشود تا سال ۲۰۵۰، دو سوم جمعیت بالای ۶۰ سال جهان در کشورهای کمدرآمد و با درآمد متوسط زندگی خواهند کرد.
پیری در سطح بیولوژیکی، ناشی از تاثیر تجمع طیف گستردهای از آسیبهای مولکولی و سلولی در طول زمان است. این امر به کاهش تدریجی ظرفیت جسمی و روانی، افزایش خطر بیماری و در نهایت مرگ منجر میشود. بیماریهای شایع در سنین بالا شامل کاهش شنوایی، آب مروارید و عیوب انکساری، درد کمر و گردن و آرتروز، بیماری مزمن انسدادی ریه، دیابت، افسردگی و زوال عقل هستند و با افزایش سن، احتمال ابتلا به چندین بیماری همزمان در افراد افزایش مییابد.
سن بالا همچنین با ظهور چندین وضعیت پیچیده سلامتی مشخص میشود که معمولا سندرمهای سالمندی نامیده میشوند. این بیماریها اغلب نتیجه عوامل زمینهای متعددی هستند و شامل ضعف، بیاختیاری ادرار، زمین خوردن و زخمهای فشاری میشوند.
زندگی طولانیتر، نه فقط برای افراد مسن و خانوادههایشان، بلکه برای کل جوامع نیز فرصتهایی به همراه دارد. سالهای اضافی عمر، فرصتی برای دنبال کردن فعالیتهای جدید مانند آموزش بیشتر و شغل جدید فراهم میکند. افراد مسن همچنین از بسیاری جهات به خانوادهها و جوامع خود کمک میکنند، با این حال، میزان این فرصتها و مشارکتها به عامل سلامت بستگی دارد. اگر افراد بتوانند این سالهای اضافی زندگی را با سلامت خوب تجربه و در محیطی حمایتی زندگی کنند، توانایی آنان در انجام کارهای ارزشمند، تفاوت چندانی با فرد جوانتر نخواهد داشت. اما اگر این سالهای اضافی تحت تاثیر کاهش ظرفیت جسمی و روانی قرار گیرد، پیامدهای آن برای افراد مسن و جامعه منفیتر خواهد بود.
هر چند برخی از تغییرات در سلامت افراد مسن ژنتیکی محسوب میشود اما بیشتر آنها به دلیل محیطهای فیزیکی و اجتماعی افراد از جمله خانهها، محلهها، جوامع و همچنین ویژگیهای شخصی آنها مانند جنسیت، قومیت یا وضعیت اجتماعی اقتصادی است. محیطهایی که افراد در کودکی یا حتی در دوران جنینی سپری میکنند، همراه با ویژگیهای شخصی آنان، تاثیرات بلندمدتی بر نحوه پیر شدن دارد.
محیطهای فیزیکی و اجتماعی میتوانند بهطور مستقیم یا از طریق موانع یا انگیزههایی که بر فرصتها، تصمیمات و رفتارهای بهداشتی اثرگذار هستند بر سلامت تاثیر بگذارند. حفظ رفتارهای سالم در طول زندگی، به ویژه داشتن رژیم غذایی متعادل، انجام فعالیت بدنی منظم و خودداری از مصرف دخانیات، همگی در کاهش خطر ابتلا به بیماریهای غیرواگیر، بهبود ظرفیت جسمی و روانی و به تاخیر انداختن وابستگی به مراقبت نقش دارند.
محیطهای فیزیکی و اجتماعی حمایتی همچنین افراد را قادر میسازد تا با وجود کاهش ظرفیت، کارهای مهم خود را انجام دهند. وجود ساختمانها و وسایل حمل و نقل عمومی ایمن و در دسترس و مکانهایی که به راحتی میتوان در آنها قدم زد، نمونههایی از محیطهای حمایتی هستند. در تدوین پاسخ بهداشت عمومی به پیری، نه فقط در نظر گرفتن رویکردهای فردی و محیطی که کاهش خسارات مرتبط با افزایش سن را منجر میشوند، بلکه در نظر گرفتن رویکردهایی که ممکن است بهبودی، سازگاری و رشد روانی-اجتماعی را تقویت کنند نیز مهم هستند.
چالشهای مقابله با پیری جمعیت
برخی از افراد ۸۰ ساله ظرفیتهای جسمی و روانی مشابه بسیاری از افراد ۳۰ ساله دارند. برخی دیگر از افراد در سنین بسیار پایینتر، کاهش قابلتوجهی در ظرفیتهای خود تجربه میکنند. تنوعی که در سنین بالاتر مشاهده میشود، تصادفی نیست. بخش بزرگی از آن ناشی از محیطهای فیزیکی و اجتماعی افراد و تاثیر این محیطها بر فرصتها و رفتارهای بهداشتی آنان است. رابطهای که ما با محیطهای خود داریم، تحت تاثیر ویژگیهای شخصی مانند خانوادهای که در آن متولد شدهایم، جنسیت و قومیت ما قرار میگیرد و به نابرابری در سلامت منجر میشود.
اغلب تصور میشود که افراد مسن باری بر دوش جامعه هستند، بنابراین متخصصان بهداشت عمومی و جامعه بهطور کلی، باید به این مورد و سایر نگرشهای سنگرایانهای رسیدگی کنند که میتواند به تبعیض منجر شود و بر نحوه تدوین سیاستها و فرصتهایی تاثیر بگذار که افراد مسن برای تجربه پیری سالم دارند.
جهانی شدن، تحولات فناوری، شهرنشینی، مهاجرت و تغییر هنجارهای جنسیتی بهطور مستقیم و غیرمستقیم بر زندگی سالمندان تاثیر میگذارند و واکنش بهداشت عمومی باید این روندهای فعلی و پیشبینیشده را در نظر بگیرد و بر اساس آن سیاستها را تدوین کند.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد(UN) سالهای ۲۰۲۱ تا ۲۰۳۰ را دهه سالمندی سالم سازمان ملل اعلام کرد و از سازمان بهداشت جهانی خواست تا رهبری اجرای آن را بر عهده گیرد. دهه سالمندی سالم سازمان ملل متحد، همکاری جهانی است که دولتها، جامعه مدنی، سازمانهای بینالمللی، متخصصان، دانشگاهها، رسانهها و بخش خصوصی را برای ۱۰ سال اقدام هماهنگ، کاتالیزوری و مشارکتی برای تقویت زندگی طولانیتر و سالمتر گرد هم میآورد.
این دهه بر اساس راهبرد و برنامه اقدام جهانی سازمان بهداشت جهانی و برنامه اقدام بینالمللی مادرید سازمان ملل متحد در مورد سالمندی بنا شده و از تحقق دستور کار سازمان ملل متحد در مورد توسعه پایدار و اهداف توسعه پایدار ۲۰۳۰ حمایت میکند.
سایت سازمان بهداشت جهانی گزارش کرد، دهه سالمندی سالم سازمان ملل متحد(۲۰۲۱ تا ۲۰۳۰) به دنبال کاهش نابرابریهای بهداشتی و بهبود زندگی سالمندان، خانوادهها و جوامع آنها از طریق اقدام جمعی در چهار حوزه تغییر نحوه تفکر، احساس و عمل ما نسبت به سن و تبعیض سنی است؛ توسعه جوامع به روشهایی که تواناییهای سالمندان را پرورش دهد؛ ارائه مراقبتهای یکپارچه فردمحور و خدمات بهداشتی اولیه پاسخگو به سالمندان؛ و فراهم کردن دسترسی به مراقبتهای طولانیمدت باکیفیت برای افراد مسنی که به آن نیاز دارند.
انتهای پیام