دراین‌بین علاوه بر نقش مهم دستگاه‌های متولی ورزش، نمی‌توان از نقش مهم و سازنده آموزش‌وپرورش به‌راحتی عبور کرد، بدون شک در سایه برنامه‌ریزی مناسب و منسجم و فراهم ساختن شرایط برای رشد و پیشرفت و توجه به امر ورزش و تربیت‌بدنی در مدارس می‌توان نقطه امید خوبی را برای دانش‌آموزان که رفته‌رفته پس از تحصیل در مقاطع ابتدایی، راهنمایی و متوسطه وارد فضای جامعه می‌شوند، به وجود آورد.

توجه به ورزش در مدارس گذشته از اینکه در راستای توسعه سواد حرکتی و تربیتی دانش‌آموزان و سلامتی جسمانی آنان نقش بسزایی دارد، بدون شک در دل خود هم می‌تواند منجر به شناسایی استعدادها و معرفی آنان به جامعه باشد.

اگرچه انتظار از آموزش‌وپرورش به‌عنوان متولی ورزش قهرمانی انتظار دور از انتظاری است، اما نمی‌توان به‌راحتی هم از نقش مهم و سازنده این ارگان تأثیرگذار که آینده دانش‌آموزان را برای سال‌های نوجوانی، جوانی و ادامه حرکت در مسیر یک زندگی سالم و بانشاط فراهم می‌کند، به‌راحتی گذشت.

در طول سال‌های اخیر با تشکیل هیئت ورزش‌های دانش‌آموزی، آموزش‌وپرورش اقدام خوبی در راستای فعالیت‌های ورزش در مدارس انجام داده و به‌نوعی یک‌قدم در جهت حمایت از سلامت جسمانی و حرکت در مسیر ورزش همگانی و شناسایی استعدادها برای معرفی به هیئت‌های ورزشی یک گام در جهت رشد در مسیر قهرمانی برداشته است.

اگرچه عمده فعالیت هیئت ورزش‌های دانش‌آموزی بیشتر معطوف به برگزاری مسابقات در رشته‌های مختلف ورزشی است، برنامه‌هایی که در سطح منطقه، شهرستان و درنهایت استان انجام می‌شود و سپس به مسابقات آموزشگاهی کشور ختم می‌شود.

بر کسی پوشیده نیست که ورزش می‌تواند در کنار آموزش، نقش مهمی در پرورش سایر فعالیت‌های دانش‌آموزان داشته باشد، تأثیری که به‌طور یقین مثبت و سازنده خواهد بود و می‌تواند در کنار سلامت روحی و جسمانی، تحرک و نشاط را به دانش‌آموزان هدیه دهد.

آن‌طور که حمید ایران‌دوست رئیس هیئت ورزش دانش‌آموزی استان می‌گوید: فلسفه ورزش در آموزش‌وپرورش کاری زیربنایی است که برای توسعه سواد حرکتی و تربیتی جسمانی دانش‌آموزان از مقطع ابتدایی تا متوسطه انجام می‌شود.

ایران‌دوست اعتقاد دارد که آموزش‌وپرورش متولی قهرمانی نیست، چراکه این وظیفه به اداره ورزش و جوانان و هیئت‌های ورزشی مرتبط می‌شود.

او می‌افزاید: البته برای توسعه ورزش همگانی و در بعد وسیع‌تر آن ورزش قهرمانی همه ارگان‌ها به‌طور زنجیروار به هم متصل می‌شوند و دراین‌بین آموزش‌وپرورش، دانشگاه‌ها، ورزش و جوانان، هیئت‌های ورزشی، شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌های متولی باید برای گرفتن نتیجه مناسب چرخ‌های این چرخه را رکاب بزنند تا خالق رقم خوردن اتفاقی خوب باشند.

ایران‌دوست خاطرنشان می‌کند: وظیفه آموزش‌وپرورش توسعه سواد حرکتی و مهارت‌های حرکتی پایه و آموزش تربیت‌بدنی و ورزش است و دراین‌بین هیئت ورزش‌های دانش‌آموزی هم تلاش می‌کند تا در راستای این مسیر حرکت کند.

مدارس خالی از فضای استاندارد ورزشی

رئیس هیئت ورزش دانش‌آموزی استان گریزی به شرایط بودجه و مالی استان در بخش تجهیزات و امکانات می‌زند و با گلایه از نبود فضای ورزشی استاندارد عنوان می‌کند: سرانه ورزشی هر دانش‌آموز در استان نزدیک به یک مترمربع است و این در حالی است که این سرانه در کشور به حدود دو تا سه متر می‌رسد.

ایران‌دوست بابیان اینکه از سرانه فضای ورزشی نسبت به میانگین کشوری فاصله‌داریم، عدم پیشرفت ورزش همگانی، قهرمانی و سلامتی را انگیزه کم می‌داند و مطرح می‌کند: در این شرایط بدون شک شهروندان، مربیان و مدرسان تربیت‌بدنی و دانش‌آموزان انگیزه کافی را برای رشد و پیشرفت نخواهند داشت.

او اعتقاد دارد که نبود سرانه استاندارد ورزشی، زنجیروار به بیماری‌های جسمانی، حرکتی و سلامتی دانش‌آموزان ضربه می‌زند.

رئیس هیئت ورزش دانش‌آموزی استان تصریح می‌کند: آموزش واقعی در کنار نبود فضای استاندار ورزشی یکی از نقاط ضعف مدارس است.

او یادآور می‌شود: در تمام دنیا ساخت مدارس باید همراه با سالن ورزشی استاندارد باشد و اگر فضای محیط آموزشی روباز است، کف‌پوش استاندارد در آن واحد آموزشی دایر می‌شود که فعالیت دانش‌آموز با سلامتی او تناقض نداشته باشد، حال‌آنکه اینجا این اتفاق رخ نمی‌دهد.

ایران‌دوست بابیان اینکه فعالیت ورزشی وسیله‌ای برای توسعه سلامتی و دوری از بیماری است، اضافه می‌کند: فضای استاندارد در مدارس به‌وضوح دیده نمی‌شود و ما در این شرایط دانش‌آموزان را مجبورمی کنیم که در فضایی نامناسب فعالیت داشته باشند که همین مسئله به وضعیت جسمانی آنان ضربه وارد می‌کند.

رئیس هیئت ورزش دانش‌آموزی استان اشاره می‌کند: در سال‌های اخیر اگرچه رویکردها عوض شده و اقدام‌های خوبی در راستای رشد ورزش در مدارس صورت گرفته که شامل چمن مصنوعی و سالن‌های چندمنظوره ورزشی بوده، اما کافی نبوده و نیست.

صحبت‌های ایران‌دوست حکایت از آن دارد که این برنامه‌ریزی‌ها مناسب نبوده، چراکه در حال حاضر 220 هزار دانش‌آموز در مدارس استان فعالیت می‌کنند که تنها در 10 تا 20 درصد این مدارس و شاید هم کمتر فضای آموزشی مناسب و استاندارد وجود دارد.

او ادامه می‌دهد: در استان کمتر از انگشتان یکدست مدارسی وجود دارد که به‌صورت تخصصی در دوره‌های مختلف تحصیلی در راستای استعدادیابی و آموزش رشته‌های ورزشی فعالیت می‌کنند.

بدون شک نبود سرانه ورزشی استاندارد می‌تواند سلامتی دانش‌آموزان به‌ویژه سلامت جسمانی دختران را نشانه بگیرد و منجر به فقر حرکتی آنان در سال‌های بعدی شود، موضوعی که رئیس هیئت ورزش دانش‌آموزی استان هم بر روی آن صحه می‌گذارد و می‌گوید: دانش‌آموزان دختر به‌ویژه تحصیل کنندگان مقطع ابتدایی از فضای غیراستاندارد بیشترین آسیب را متوجه می‌شوند و این با سیاست‌ها و رسالت‌های آموزش‌وپرورش که سلامت جسمانی دانش‌آموزان است، منافات دارد.

تجهیزات و امکانات حلقه گمشده مدارس

حدود یک ماه قبل بود که کاروان تجهیزات ورزشی از سمت وزارت آموزش‌وپرورش در کنار محصولات بهداشتی به مدارس استان قزوین ارسال شد.

کاروانی که هزینه خرید تجهیزات ورزشی آن چیزی در حدود یک میلیارد تومان بود و با خود حلقه‌های بازی، بارفیکس، تشک ورزشی، توپ، تور، تخته بسکتبال، میله والیبال، راکت بدمینتون و تنیس روی میز، تنیس خاکی، و کاور ورزشی را با هدف پویایی، نشاط و سلامتی دانش‌آموزان برای تحویل به برخی از مدارس نقاط محروم استان به همراه داشت.

اگرچه آمارها نشان می‌دهد که مشکل تجهیزات و امکانات ورزشی 2200 مدرسه در جای‌جای استان نمی‌تواند به‌خودی‌خود با این مقدار هزینه و وسیله جبران شود.

رئیس هیئت ورزش دانش‌آموزی استان کانون حرکت‌های اصلاحی، سالن‌های ورزشی استاندارد، استخر و زمین چمن از زیرساخت‌های لازم برای تربیت‌بدنی و ورزش در مدارس عنوان می‌کند و می‌گوید باوجود تمام تلاش‌های انجام‌شده، آموزش‌وپرورش استان در این زمینه کمبود دارد.

ایران‌دوست نبود فضای استاندارد، نیروی متخصص و نداشتن انگیزه لازم برای مدرسین درس تربیت‌بدنی به دلیل شرایط مالی و اقتصادی، حقوق و دستمزد کم برای آموزش را ازجمله عواملی می‌داند که کار را برای دبیران تربیت‌بدنی بی‌انگیزه کرده و موجب شده تا آنان نتوانند رسالت اصلی خود را به‌خوبی ایفا کنند.

وی بابیان اینکه در سال‌های اخیر، آموزش‌وپرورش تلاش کرده کمبود مدرسین تربیت‌بدنی را با جذب نیرو جبران سازد، اظهار می‌کند: البته در این میان نیروهای خوبی از دانشگاه‌های معتبر به بدنه آموزش‌وپرورش واردشده که در امر تربیت‌بدنی تأثیرگذار بوده‌اند، اما در این میان مدرسینی هم به دلیل نداشتن بار علمی دانشگاه‌های خود بدون تخصص لازم و کافی وارد این فضا شده‌اند تا عملاً نتوانند کمکی به تربیت‌بدنی و ورزش دانش‌آموزی داشته باشند.

رئیس هیئت ورزش‌های دانش‌آموزی تشریح می‌کند: در فصل‌های سرد سال و در روزهایی که حال‌وروز هوا چندان خوشایند نیست، عملاً ورزش و درس تربیت‌بدنی هم تعطیل می‌شود که البته این در حالی است که سالن سرپوشیده‌ای وجود ندارد که دانش‌آموزان بتوانند در انجام فعالیت ورزشی خود را انجام دهند و همین مسئله موجب می‌شود که سلامت جسمانی دانش‌آموزان به دلیل شرایط بد آب و هوایی تعطیل شود.

نبود امکانات و تجهیزات و سرانه ورزشی استاندارد همه و همه دست‌به‌دست هم داده تا ورزش دانش‌آموزی با معیارها و استانداردهای جهانی فاصله زیادی داشته باشد.

ایران‌دوست، گریزی هم به ساعت زمان ورزش و درس تربیت بدین می‌زند و می‌گوید: دانش‌آموزان هفته‌ای دو ساعت درس تربیت‌بدنی دارند که با توجه به نبود امکانات و تجهیزات مناسب و سرانه ورزشی استاندارد اضافه شدن این زمان دردی را دوا نمی‌کند.

او خاطرنشان می‌کند: تا زمانی که این دو موضوع حل نشود، نمی‌توان برنامه‌ریزی مناسبی برای حل ورزش دانش‌آموزی داشت و معجزه کرد، مگر این‌که در ساعات خارج از فضای مدارس، بتوان در یک سالن استاندارد فعالیت‌های ورزشی دانش‌آموزان را از سر گرفت.

رئیس هیئت ورزش دانش‌آموزی استان این نکته را هم اضافه می‌کند که در برخی از مدارس که تعدادشان زیاد نیست، امکانات و تجهیزات و سرانه ورزشی مناسبی وجود دارد که اگر در آن فعالیت خوبی صورت نگیرد، یقیناً مدرسین و مربیان درس تربیت‌بدنی کوتاهی می‌کنند.

برگزاری المپیاد ورزشی برای دانش‌آموزان استثنایی

رئیس هیئت ورزش دانش‌آموزی استان گریزی هم به ورزش دانش‌آموزان استثنایی می‌زند و عنوان می‌کند: در کنار مسابقاتی که برای دانش‌آموزان سالم برگزار می‌شود، امسال هم مسابقاتی به شکل المپیاد گونه تا پایان سال برنامه‌ریزی‌شده که برای دانش‌آموزان استثنایی برگزار می‌کنیم.

او می‌افزاید: هزینه ورزش برای افراد سالم هم هزینه در بردارد و این برنامه‌ریزی‌ها برای افراد دارای معلولیت و نقص جسمانی که نیازمند حمایت هرچه بیشتر هستند، بدون شک ازنظر اقتصادی چندین برابر است و باید برای این افراد که خاص هستند، نگاه ویژه‌تری داشت.

ایران‌دوست می‌گوید: تلاش ما این است که برنامه‌های تأثیرگذاری داشته باشیم تا بتوانیم رسالت اصلی آموزش‌وپرورش را به‌درستی ایفا کنیم.

کمبود نیروی تخصصی مهم‌ترین مشکل ورزش استثنایی

اما از طرفی دیگر رئیس اداره آموزش‌وپرورش استثنایی استان مهم‌ترین مشکل دانش‌آموزان این بخش را علاوه بر کمبود امکانان و تجهیزات کمبود نیروی تربیت‌بدنی متخصص می‌دادند و تصریح می‌کند: از یک‌سو استقبال و مشارکت خانواده‌ها برای خارج از وقت‌های اداری در سالن‌های استاندارد ورزشی به دلیل مسائل مالی کم است و از سویی دیگر مربیان تخصصی ورزش معلولان هم به دلیل هزینه‌های کم حاضر به تمرین در مدارس دولتی نیستند.