/چالش‌های یک حذف جنجالی/

پای‌بست ریاضیات ایران در خطر ویرانی است!

عضو هیئت‌علمی دانشگاه صنعتی شریف درباره حذف انتگرال از مقطع متوسطه گفت: این روزها در محافل مختلف، درباره حذف انتگرال در برنامه دبیرستان صحبت می‌شود. متأسفانه مطلبی که در این هیاهو مغفول مانده و مسئله مهمتری است، حذف مباحث پایه‌ای‌تر از برنامه و یا خوب آموزش ندادن آنهاست. پای‌بست ریاضیات ایران در خطر ویرانی است!

دکتر بیژن ظهوری زنگنه در گفت‌وگو با ایسنا با بیان این که «مطالب درسی ریاضی را بیش از آن‌که باید به عنوان پیش‌نیاز برنامه دانشگاه در نظر گرفت، بلکه باید توانایی دانش‌­آموزان دبیرستانی را برای ورود و مواجهه با دروس دانشگاهی دانست»، افزود: در صد سال اخیر در ایران، توانایی دانش‌آموزان ایرانی در جبر دبیرستانی شامل تجزیه و ساده کردن عبارات جبری، استفاده از اتحادهای جبری و مثلثاتی، حل معادلات جبری و مثلثاتی، توانایی و به­‌کارگیری این ابزار زبانزد بود. همین طور استدلال‌های ریاضی در هندسه و جبر شامل استقراء ریاضی، برهان خلف، اثبات مستقیم، محاسبه مساحت و حجم اشکال هندسی که به این مطالب «پیش‌­حسابان»  گفته می‌­شود. در صورتی که تنها مشکل دانشجویان فعلی که با تغییرات جدید به دانشگاه می‌آیند، حذف مباحثی مانند کاربردهای مشتق شامل بهینه­‌سازی و تغییر نرخ و نرخ‌های وابسته، توابع مثلثاتی و انتگرال نیست، بلکه همان «پیش‌حسابان» است.

وی افزود: این مسئله حتی در نتایج آزمون تیمز هم مشهود است؛ زیرا در دوره‌­های قبل، دانش‌­آموزان ایرانی در مدل­سازی و حل مسئله‌­های دنیای واقعی مشکل داشتند. ولی نتایج تیمز ۲۰۱۵ نشان داد که حتی در دوره ابتدایی، عملکرد دانش‌­آموزان ایرانی پایه چهارم هم در رابطه با انجام «عملیات» یعنی انجام محاسبات نیز افت پیدا کرده است. بنابراین، پای‌­بست ریاضیات ایران در خطر ویرانی است!

زنگنه در پاسخ به سوالی درباره اهمیت انتگرال در علوم مختلف، گفت: فیزیک دانشگاهی و خیلی از دروس دیگر دانشگاهی، بر اساس ریاضی گذاشته شده است. در دانشگاه‌­های آمریکای شمالی و مشخصاً آمریکا و کانادا، به طور طبیعی در دبیرستان حسابان نمی­‌خوانند و فقط درصد کمی از دانش‌­آموزان دبیرستانی، آن را در قالب یک «درس­ دانشگاهی» (advance placement: AP) و به عنوان درس اختیاری، در دبیرستان می‌­گیرند و در دانشگاه، از گرفتن مجدد آن درس که معادل «ریاضی عمومی ١»است، معاف می­‌شوند، ولی واحد این درس برایشان منظور می­‌شود. در بعضی از دانشگاه‌­­ها هم مانند دانشگاه برکلی، پیش‌­نیاز درس «فیزیک یک» دانشگاه، درس «ریاضی یک» است؛ به این معنی که یک درس ریاضی به دروس ریاضی دانشگاه در رشته‌­های علوم و مهندسی اضافه می­‌شود.  

وی با بیان این که در برنامه درسی جدید دبیرستان ریاضی مناسب حذف شده است، افزود: مشکل اصلی دانشجویان ورودی به دانشگاه­‌ها، در مباحث «پیش ­حسابان» و البته کاهش توانایی و علاقه دانش‌­آموزان به ریاضی است که یک مسئله اجتماعی- آموزشی بسیار پیچیده است و راه حل ساده‌­ای ندارد. تجربه دانشگاه­‌های امریکا و کانادا نشان می‌دهد که در شرایط فعلی، حتی گذاشتن دروسی مانند «پیش حسابان» نیز، این مشکل را حل نمی‌­کند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه صنعتی شریف در پاسخ به سوالی درباره ظرفیت تدریس مبحث انتگرال در دانشگاه، گفت: باید توجه کرد که در درس ریاضی عمومی یک، هم مشتق را تدریس می‌کنیم و هم انتگرال را، تدریس این مطالب در دبیرستان، کمک می‌کند که از بخش‌­های محاسباتی این مطالب، سریع­تر عبور کنیم و بیشتر بر مطالب نظری تأکید کنیم. ما در دانشگاه، از مبحث «پیوستگی» شروع می‌­کنیم، بعد مشتق را تعریف می‌کنیم و قضیه­ مهم آن مانند «قضیه مقدار میانگین» و کاربردهایش در حل مسایل بهینه‌­سازی و نرخ­‌های وابسته، تابع نمایی، لگاریتم، مسئله رشد و زوال، قانون زنجیره­‌ای، تقریب خطی، تعریف انتگرال، روش‌­های انتگرال­‌گیری و کاربردهای آن، دنباله و سری و بالاخره سری تیلور را تدریس می­‌کنیم. قبلاً بعضی از این مطالب را دانشجویان به زبان محاسباتی و شهودی در دبیرستان یاد گرفته بودند و به این دلیل، تدریس بعضی بخش‌­ها در دانشگاه، بیشتر دوره و یادآوری بود. با حذف انتگرال و کاربردهای مشتق در دبیرستان، امکان تدریس ریاضی عمومی ۱ و ۲ در قالب دو درس چهار واحدی وجود ندارد و باید این دو درس، پنج واحدی شوند.

این استاد ریاضی درخصوص مشورت آموزش و پرورش با استادان ریاضی برای تدوین کتب درسی، گفت: با توجه به این که من در تدوین و برنامه­‌ریزی کتاب‌­های ریاضی دوره متوسطه در دهه ۷۰ شرکت داشتم، می‌­توانم بگویم منظور کدام استاد دانشگاه است؟ مثلاً من به عنوان یک ریاضی­دان آشنا به آموزش ریاضی و برنامه ریاضی دوره متوسطه و دانشگاهی که دغدغه جدی نسبت به برنامه درسی ریاضی داشته و دارم، جزو کسانی بودم که صلاحیت اظهار نظر در مورد برنامه درسی دوره متوسطه را داشتم. ولی وقتی در همان زمان، مطرح شد که می­‌خواهند برنامه درسی ریاضی دوره راهنمایی و ابتدایی را تغییر دهند، گفتم که من صلاحیت ورود به این مباحث را ندارم. برای برنامه دوره ابتدایی که با معلمان عمومی سروکار دارد، نیاز است که با احتیاط فراوانی وارد کار تغییرات برنامه­‌ای شد. یک معلم ابتدایی که ریاضی تدریس می‌کند، همان معلمی است که فارسی و سایر دروس را تدریس می­‌کند. بنابراین برنامه درسی ریاضی با منطق دیگری تغییر می‌­کند و دوره‌­های بازآموزی بسیار بادرایت و خوب طراحی شده برای آموزش معلمان لازم است. 

وی در پایان افزود: در آن زمان، اعلام خطر کردیم که برنامه­‌های درسی دوره ابتدایی و راهنمایی را تغییر ندهند. ولی متأسفانه، آن برنامه‌­ها به صورت رادیکال و ناشیانه‌­ای، تغییر یافت و بدون آن‌که از دانش متخصصین بهره برده شود، کسانی به این کار دست زدند که الزاماً در این امر صاحب‌­نظر نبودند. از همه مهم­‌تر، دوره‌­های بازآموزی مناسب هم برای خیل عظیم معلمان ابتدایی نگذاشتند (شاید بودجه این کار را نداشتند!) و الان شاهد مسئله افت ریاضی از پایه اول دبستان هستیم.

انتهای پیام

  • شنبه/ ۱۹ بهمن ۱۳۹۸ / ۰۳:۵۱
  • دسته‌بندی: علم
  • کد خبر: 98111813197
  • خبرنگار : 71624