مسعود اعلم صمیمی در گفت‌وگو با ایسنا به مناسبت روز جهانی گردشگری که با عنوان «گردشگری و توسعه روستایی» نام‌گذاری شده است، در خصوص گردشگری روستایی و الزامات توسعه آن، اظهار کرد: گردشگری، نیازهای اولیه‌ای دارد که از آن‌ها به عنوان زیرساخت یاد می‌شود. این زیرساخت‌ها می‌توانند زیرساخت‌های گردشگری و یا زیرساخت‌های عمومی مورد نیاز در زمینه گردشگری باشند. از جمله این زیرساخت‌ها می‌توان به بالا بردن سطح بهداشت روستاها، بالا بردن سطح امنیت منطقه روستایی و وجود راه‌های ارتباطی مناسب را نام برد که در واقع خاصیت دوگانه داشته و برای افراد ساکن در روستاها و گردشگران مورد نیاز هستند.
وی ادامه داد: علاوه بر این‌ها ما زیرساخت‌هایی لازم داریم که مخصوص حوزه گردشگری است؛ به عنوان مثال واحدهای اقامتی که در فضاهای روستایی با عنوان واحدهای بوم‌گردی نامیده می‌شوند، فروشگاه‌های صنایع دستی، راهنمایان تورهای محلی و... مجموعه‌ها و کسب‌وکارهای اقتصادی که نیاز است برای گردشگران فراهم شوند و لذا برای آن که روستایی را به عنوان هدف گردشگری آماده کنیم، قاعدتاً قبل از هر چیزی باید این زیرساخت‌ها فراهم شود.
مدیر مرکز خدمات تخصصی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی افزود: وجود این زیرساخت‌ها، می‌تواند چرخه محرک و لوکوموتیو سایر صنایع باشد به طوری که با حرکت صنعت گردشگری و ایجاد این زیرساخت‌ها، دیگر بخش‌های اقتصادی نیز فعالیت خود را آغاز کنند. به عنوان مثال صحبت در خصوص بوم‌گردی‌ها نیاز به بازسازی فضاهای روستایی دارد و به این ترتیب باعث رونق کسب‌وکارهایی از جنس ساخت‌وساز خواهد شد. همچنین فعالیت فروشگاه‌های صنایع دستی منجر به رونق زنجیره تولیدات صنایع دستی که کاملاً بومی هستند نیز می‌شود، حتی خرید مایحتاج گردشگران پس از ورود به محیط نیز سبب حرکت صنایع غذایی می‌شود.
اعلم صمیمی بیان کرد: با توجه به این که گردشگری روستایی به نوعی جزء گردشگری‌های جایگزین امروزی محسوب می‌شود، دو اصل ویژه توسعه پایدار، بهره‌مندی میزبان از منافع اقتصادی گردشگری و دیگری کاهش اثرات منفی در منطقه است. در واقع دنیا به سمتی پیش می‌رود که منافع جامعه محلی را با حضور گردشگران تأمین کند. مهمترین کاری که می‌توانیم انجام دهیم، درونی کردن مصارف است؛ به این معنی که کالاهایی در اختیار گردشگران قرار گیرد که تولید و توزیع آن‌ها به دست جامعه محلی انجام می‌شود. تولید و توزیع صنایع دستی و غذاهای محلی به این موضوع کمک می‌کند.
آموزش جامعه میزبان، اصلی مهم در توسعه گردشگری روستایی
مدیر مرکز خدمات تخصصی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی تصریح کرد: به اعتقاد من، همان‌طور که از حوزه‌ها و بخش‌های مختلف صنعت گردشگری استفاده نکرده‌ایم، در حوزه گردشگری روستایی نیز به همان‌اندازه از ظرفیت‌ها استفاده نکرده‌ایم. یعنی همان‌قدر که در شهرهای خود توسعه گردشگری زیادی مشاهده نمی‌کنیم، فضای شهری ما برای پذیرایی گردشگران آماده نشده و حضور گردشگران را نمی‌بینیم، به همان مقدار در روستاها نیز این اقدامات انجام نشده است.
اعلم صمیمی با بیان اینکه آموزش در فضاهای روستایی و آماده کردن فضای روستا برای پذیرایی از مهمان‌ها، مهمترین اتفاق برای توسعه پایدار گردشگری است، اضافه کرد: معتقدیم که ما ایرانی‌ها خیلی مهمان‌نواز هستیم و در مقایسه با سایر فرهنگ‌ها، فرهنگ مهمان‌نوازتری داریم، اما در عمل زمانی که وارد حوزه اجرایی می‌شویم، مشاهده می‌شود که تعارضاتی بین حضور گردشگر در محیط‌هایی مانند محیط‌های روستایی وجود دارد. بنابراین آموزش جامعه میزبان مهمترین اصل محسوب می‌شود که با رعایت آن می‌توانیم تصور کنیم که منافع مادی گردشگری روستایی هم نصیب جامعه محلی شود.
مدیر مرکز خدمات تخصصی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی، عنوان کرد: در غیر این صورت عدم آموزش میزبان برای برخورد با مهمان و یا ارائه خدمات، قاعدتاً باعث می‌شود که افراد دیگری این فضا را پر کنند و طبیعتاً منافع آن را نیز دریافت خواهند کرد. در کنار همه این‌ها و در نگاه حاکمیتی، فراهم کردن شاخصه‌های کلان اقتصادی و سیاسی، فضای حضور گردشگران در کشور را فراهم کرده و گردشگری را رونق می‌بخشد که به تبع گردشگری روستایی نیز از آن بهره‌مند خواهد شد.
رویدادسازی، مکمل صنعت گردشگری و سبب رونق آن است
اعلم صمیمی درخصوص رویدادسازی در زمینه گردشگری روستایی، اظهار کرد: در واقع رویدادها به عنوان جاذبه‌های مکمل به رونق گردشگری در هر فضایی کمک می‌کنند. ما امروزه بسیاری از شهرهای دنیا را صرفاً به دلیل برگزاری رویدادها می‌شناسیم. به عنوان مثال با نگاه به جشنواره کن، شهر کن در فرانسه را می‌شناسیم. همچنین ممکن است در فضاهایی که جاذبه گردشگری طبیعی و انسان‌ساز وجود ندارد، خلق جاذبه به گردشگری این مناطق کمک کند.
وی افزود: در کل مناطق روستایی، میزان و حد مشخصی از جاذبه وجود دارد که می‌تواند در زمان‌های مناسب گردشگران را به سمت خود جذب کند، اما در فضاهای روستایی، رویدادها زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند که مبتنی بر فرهنگ میزبان باشند؛ به طوری که در گذشته در این محیط چنین رویدادی اتفاق می‌افتاده، اما در حال حاضر ظاهر مدیریتی و جاذبه‌ای به آن می‌دهند تا بتوانند از این طریق گردشگران را جذب کنند. به عنوان مثال به گردآوری زعفران در مناطق روستایی خراسان جنوبی که در حال انجام است، شکل و ظاهری فرهنگی و جاذبه‌ای می‌دهند تا به جذب گردشگر کمک کند.
مدیر مرکز خدمات تخصصی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی، اظهار کرد: این روش می‌تواند یکی از مهمترین جاذبه‌ها برای جذب گردشگر باشد، اما رویدادهای گردشگری در روستا می‌تواند تیغی دو لبه باشد؛ زیرا اگر ما به سراغ رویدادهایی که در گذشته انجام می‌شده برویم و به آن‌ها شکل و روی گردشگری بدهیم، معمولاً تعارضاتی بین بخش‌های مختلف اقتصادی و حوزه گردشگری ایجاد می‌شود. به عنوان مثال در رویداد جمع‌آوری زعفران در روستاهای خراسان جنوبی، نیروی کار در این زمان به شدت مشغول و درگیر فرایند کار هستند و با اضافه شدن گردشگران به این موضوع، قطعاً این مناطق با کمبود نیروی کار مواجه می‌شوند.
اعلم صمیمی بیان کرد: در واقع در چنین شرایطی، منابع در حال استفاده و فضاها تکمیل هستند و به این ترتیب گردشگری، بار اضافی بر دوش میزبان ایجاد می‌کند. بنابراین بهترین حالت این‌گونه است که ما برای زمان‌هایی که گردشگران به دلایل مختلف در این مناطق حضور پیدا نمی‌کنند، رویدادهای جدید تعریف کنیم و با این روش، توزیع عادلانه‌ای برای گردشگری و در طول زمان ایجاد کنیم. متأسفانه با توجه به این که ما به گردشگری روستایی نپرداخته‌ایم، تبعاً به تعریف رویدادها به این شکل نیز پرداخته نشده است و اگر اقدامی هم صورت گرفته از جنس آن بخشی است که بار اضافی بر دوش میزبان ایجاد می‌کند.
وی ادامه داد: گردشگری روستایی و گردشگری کشاورزی از قدیمی‌ترین انواع گردشگری شناخته‌شده در دنیا است؛ قبل از انقلاب صنعتی که بورژواها صرفاً برای استفاده از آب‌های گرم معدنی به فضایی روستایی در اطراف شهرها سفر می‌کردند و تا به امروز که از این گردشگری به عنوان گردشگری جایگزین یاد می‌شود. این نوع گردشگری کسب درآمد بسیار خوبی برای جامعه میزبان یا جامعه محلی ایجاد و همچنین به پویایی اقتصاد محلی کمک می‌کند و به این ترتیب از مهاجرت روستائیان به شهرها می‌کاهد به شکلی که گاهی سبب مهاجرت معکوس هم می‌شود که این موضوعات در دنیا بسیار مورد توجه قرار می‌گیرند.
انتهای پیام