ایسنا

«قم» محور انقلاب

اقدامات محمدرضاشاه در ایران و تضعیف جایگاه دین اسلام و حجاب، موجب خدشه‌دار شدن تعصبات دینی و غیرت ایرانیان شد و این امر مهمترین دلیل مخالفت‌های شدید روحانیون به ویژه سید روح الله خمینی و آغازی بر پایان حکومت پهلوی بود. قم مذهبی، توهین به سید روح الله را برنتافت و تعطیلی دروس حوزه و تعطیلی بازار که قلب تجارت در قم و شهرهای اطراف بود را درپی داشت. حرکت به سمت منزل مراجع و علما برای اعتراض و آزادی ایشان، تیراندازی و شهادت مردم در چهارراه بیمارستان فاطمی، موج برگزاری مراسم‌ چهلم و سرکوب مردم، پیروزی انقلاب را شکل داد و اینگونه قم محور انقلاب و پیروزی جمهوری اسلامی بر سلطنت پهلوی شد.

در حادثه 19 دی 1356 که به واسطه توهین به امام در 17 دی در روزنامه اطلاعات صورت گرفته بود، در چهاراه بیمارستان فاطمی(چهارراه شهداء فعلی) نیروهای ضد شورش به واسطه شکستن شیشه بانک توسط ماموران نفوذی ساواک در بین مردم، اقدام به تیراندازی هوایی و پس از آن شلیک مستقیم به مردم کردند و باعث ایجاد کشتار و فاجعه 19 دی قم شد که جرقه نهایی پیروزی انقلاب را شکل داد.
خیابان مابین ارم و پل حجتیه که محل درگیری ماموران ساواک و مردم و فرار مردم در حادثه تیراندازی روز 19 دی 1356 است. این خیابان خصوصا در مقابل مدرسه حجتیه مرکز اصلی درگیری شدید طلاب با ماموران ژاندارمری بود در این درگیری افاضلی از مامورین شهربانی به طور مستقیم از روی دیوار کوناه مدرسه حجتیه به سمت طلاب تیراندازی می کرد و تعدادی از طلاب در این درگیری ها کشته شدند و زخمی ها به داخل مدرسه و حجره ها انتقال داده می شدند و در نهایت موجب تعطیلی این مدرسه علمیه شد.
بلوار بهار محل حرکت مردم معترض به سمت منزل آیت الله مرعشی نجفی بعد از توهین به امام در روزنامه اطلاعات است که پس از شدت گرفتن اعتراضات ماشین های شهربانی و تانک ها ارتش در این خیابان مستقر بودند و درگیری و اعتراضات زیادی را درخود جای داد.
امام خمینی(ره) پس از ورود به شهر قم بعد از پیروزی انقلاب بر بالای پشت بام ساختمانی که همینک تخریب شده است رفته و مردم در خیابان تجمع کرده و به سخنرانی امام گوش می دادند.
خیابان اراک محل حرکت مردم انقلابی معترض به سمت پل حجتیه و حرم حضرت فاطمه معصومه(س)، که گاها در این خیابان درگیری هایی بین مردم و ماموران ژاندارمری صورت می گرفت و در آرامستان نو در این خیابان برخی از شهداء دفن شدند.
مسجد سلماسی محل اقامه نماز و درس امام در ابتدای سیر انقلاب بود که به دلیل کثرت تعداد طلاب محیط داخلی مسجد پر شده و طلاب در پله ها و بیرون می نشستند و پس از تبعید امام محل توزیع اعلامیه ها و ارتباط انقلابیون بود.
میدان کوروش(میدان مطهری فعلی) در کنار میدان نو محل الحاق معترضان از خیابان های دیگر و حرکت به سمت خیابان آستانه و حجتیه بود و شروع درگیری با ماموران شاه در این مکان بود که موجب استقرار دائمی ماشین های ژاندارمری و تانک های ارتش برای کنترل تجمعات شد.
مسجد امام حسن عسکری(ع) در زمان انقلاب محل درس علما و سخنرانی های مهم و مجالس عزاداری بود و مردم با شرکت در این مجالس ارتباط خود با انقلابیون را حفظ می کردند. و به رد و بدل اعلامیه ها و اخبار انقلاب و سایر اخبار اسلام می پرداختند. از سخنرانان این مسجد در یکی از مجالس عزاداری حسن روحانی(رییس جمهور فعلی کشور) بود که این سخنرانی با هجوم مامورین شاهنشانی نیمه تمام به پایان رسید.
بازار قم محل اصلی پیشبرد و مطلع شدن مردم از جریان مبارزات در دوران انقلاب بود که پس از توهین به امام در روزنامه اطلاعات، بازار تعطیل و مردم معترض از این سمت به سوی دفتر مراجع و حرم و سپس چهارراه بیمارستان فاطمی(چهارراه شهداء) حرکت کرده و فاجعه کشتار 19 دی شکل گرفت. همچنین بازاریان در زمان تبعید امام اعلامیه ها و کتاب های غیر مجاز را در میان بارها و اقلام فروخته شده خود به شهرهای مختلف منتقل و دیگران را از روند انقلاب مطلع می کردند.
محله باغ پنبه در خیابان باجک(خیابان 19 دی فعلی) در دوران انقلاب محل درگیری و تظاهرات مردم این منطقه بود و همچنین منزل آیت الله مومن که از سخنوران و مبارزین انقلاب بود در این محله است که در دوران انقلاب دستگیر و به زندان افتاد.
محله باغ پنبه در خیابان باجک(خیابان 19 دی فعلی) در دوران انقلاب محل درگیری و تظاهرات مردم این منطقه بود و همچنین منزل آیت الله مومن که از سخنوران و مبارزین انقلاب بود در این محله است که در دوران انقلاب دستگیر و به زندان افتاد.
محله باغ پنبه در خیابان باجک(خیابان 19 دی فعلی) در دوران انقلاب هم محل درگیری و تظاهرات مردم این منطقه بود و حتی تانک های ارتش در این کوچه و سایر کوچه های بزرگ خیابان باجک(خیابان 19 دی فعلی) آمده و با تیربار به منازل و مردم شلیک می کردند.
خیابان مقابل مسجد امام حسن عسکری(ع) شاهد تظاهرات های فراوان مردم به سمت بازار و سپس خیابان آستانه بود که در این مکان به دلیل نزدیکی به حرم حضرت فاطمه معصومه(س) برخوردها و درگیری های زیادی بین مردم و ماموران شاه پدید آمده است.
آرامستان شیخان قم در خیابان آستانه سابق و میدان آستانه در نزدیکی حرم واقع شده و در زمان درگیری های انقلاب به دلیل قرار گیری بین خیابان چهارمردان(خیابان انقلاب فعلی) و آستانه توسط نیروهای ژاندارمری محاصره می شد تا راه فرار مردم بسته شود. همچنین برخی از شهدای انقلاب به طور مخفیانه در این آرامستان دفن می شدند.
ابتدای خیابان چهارمردان(خیابان انقلاب فعلی) محل استقرار ماشین ها و تانک های ژاندارمری قم در زمان انقلاب بود که درگیری های فراوانی بین مردم و این نیروها صورت گرفت. همینک تمثال شخصیت های تاثیر گذار در شکل گیری انقلاب در این مکان نصب شده است.
پامنار در خیابان آذر محل هماهنگی تجمع و حرکت مردم معترض به سمت بیمارستان نکوئی بود. این مکان از مکان های درگیری های شبانه مردم در زمان حکومت نظامی رژیم پهلوی است.
بیمارستان آیت الله گلپایگانی که در زمان انقلاب به دلیل دوری نسبی نسبت به سایر بیمارستان های قم به ژاندارمری محل اصلی انتقال مجروحین درگیری ها بود و بسیاری از پرستاران و پزشکان با مخفی کردن مجروحین و جراحت شان به مداوای آنها می پرداختند.
مردم معترض به توهین به امام پس از دیدار با آیت الله نوری همدانی در خیابان صفائیه به سمت چهارراه بیمارستان فاطمه(چهارراه شهداء قم) آمدند و در این مکان نیروهای رژیم پهلوی اقدام به تیراندازی هوایی و سپس تیراندازی مستقیم به سمت مردم کردند که باعث به شهادت رسیدن تعدادی از مردم شد و قیام 19 دی و جرقه پیروزی انقلاب در این مکان زده شد.
بیت امام خمینی(ره) که در 13 آبان 1343 امام در این خانه دستگیر و به ترکیه تبعید شد. آیت الله پسندیده برادر بزرگ امام خمینی(ره) در زمان تبعید امام در این خانه مستقر بوده و به امور طلاب مشغول بوده است.
بیت آیت الله نوری همدانی در خیابان صفائیه قم که در زمان توهین به امام در روزنامه اطلاعات و تجمع و حرکت مردم به سمت بیوت مراجع و علما به خانه ایشان آمدند و پس از بازگشت در چهاراه بیمارستان فاطمی(چهارراه شهداء فعلی) مردم به رگبار بسته شدند و فاجعه 19دی شکل گرفت.
خیابان صفائیه در زمان قیام و فاجعه 19 دی محل حضور معترضان و پس از آن استقرار نیروهای امنیتی و تانک های ارتش بود و پس از پیروزی انقلاب محل برگزاری مراسم تشییع شهدا به سمت حرم بود.
خیابان ارم که به حرم حضرت فاطمه معصومه(س) منتهی می شود محل حضور دائمی مردم و در مقابل خودروهای ژاندارمری برای سرکوب و دستگیری مردم بود.
خیابان ارم که به حرم حضرت فاطمه معصومه(س) منتهی می شود محل حضور دائمی مردم و در مقابل خودروهای ژاندارمری برای سرکوب و دستگیری مردم بود.
درب ساعت حرم حضرت فاطمه معصومه(س) که در زمان تجمع و درگیرهای مردم با ماموران ژاندارمری و متفرق و بیرون کردن مردم از حرم، در مقابل این درب و سایر درب ها ماموران امنیتی مستقر شده و مردم را مورد ضرب و شتم قرار داده و دستگیر می کردند.
مردم انقلابی که در حرم و مسجد اعظم در سخنرانی و تجمعات شرکت می کردند در هنگام خروج از صحن های حرم کریمه اهل بیت(س) توسط برخی از نفوذی های امنیتی رژیم پهلوی علامت گذاری می شدند تا در هنگام خارج شدن توسط مامورین دستگیر شوند.
مردم انقلابی که در حرم و مسجد اعظم در سخنرانی و تجمعات شرکت می کردند در هنگام خروج از صحن های حرم کریمه اهل بیت(س) توسط برخی از نفوذی های امنیتی رژیم پهلوی علامت گذاری می شدند تا در هنگام خارج شدن توسط مامورین دستگیر شوند.
از آنجایی که میدان آستانه محل اصلی و مقصد راهپیمایان و معترضان زمان رژیم پهلوی بود مملو از نیروهای امنیتی و ژاندارمری بود که مانع از تجمع مردم شده و از تمام توان خود برای سرکوب مردم استفاده می کردند.
خیابان آستانه که به حرم حضرت فاطمه معصومه(س) منتهی می شد محل تجمع و شعاردادن علیه رژیم پهلوی و شاه بود که در این مکان درگیری های زیادی بین مردم و مامورین صورت می گرفت.
حجره امام در مدرسه فیضیه قم بود و امام خمینی(ره) در ۱۳ خرداد سال ۱۳۴۲ در این مدرسه سخنرانی کردند که منجر به حمله ماموران امنیتی پهلوی به این مدرسه و پرتاب طلاب از ایوان ها بر زمین و کشته و زخمی شدن تعدادی از طلبه ها و بسته شدن این مدرسه شد. و در نهایت منجر به قیام ۱۵ خرداد شد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران نیز دیدارها و سخنرانی‌های امام در حیاط این مدرسه برگزار می‌شد.
حرم حضرت فاطمه معصومه(س) مرکز اصلی تجمعات و سخنرانی ها در زمان انقلاب بود و مصطفی خمینی پس از دستگیری امام در حرم کریمه اهل بیت(س) سخنرانی و اقدام به آرام کردن مردم کرد
مسجد اعظم قم محل برگزاری کلاس های درس مراجع در حال و زمان انقلاب که محلی برای بیان مسائل دینی و حقوق مردم بود.
آرامستان بقیع قم که در زمان انقلاب در خارج شهر قرار داشت محل اصلی تشییع و تدفین شهدای انقلاب بود. و همینک نیز بر مزار شهدای آن دوران سنگ های متحدالشکلی قرار داده اند تا شهادت آن شیرمردان را برای همیشه یادآور شوند.
پل آهنچی در مقابل حرم حضرت فاطمه معصومه(س) محل درگیری زنان چهل اخترانی معترض به دستگیری امام بود که با نیروهای رژیم پهلوی درگیر شدند و در جریان این درگیری ماموران شاه تعدادی از آن زنان شیردل را از روی پل به پایین پرتاب کردند.
خیابان باجک(خیابان 19 دی فعلی) نیز یکی از مهمترین خیابان های درگیری مردم با رژیم ستمشاهی بود که ژاندارمری اصلی شهر قم در این خیابان واقع شده بود و در روزهای انقلاب استقرار تانک و حرکت تانک در کوچه ها و به رگبار بستن مردم از خاطرات مردان انقلابی فراموش نمی شود. در زمان اوج درگیری ها مردم شبها با شابلون و اسپری به شعارنویسی و کشیدن تصاویر امام و سایر افراد شاخص آن زمان می پرداختند.
روزنامه اروپایی فیگارو در تیتر خود چهارمردان را قلب تپنده انقلاب نام برد و مبارزات محله ای تنها به واسطه وجود کوچه های باریک و تنگ خیابان چهارمردان(خیابان انقلاب فعلی) ممکن بود وگرنه با تعداد کم مردم در مقابل مسلسل و تانک تداوم مقاومت میسر نمیشد.
در گوشه گوشه دیوارهای خیابان آذر و خیابان چهارمردان(خیابان انقلاب فعلی) مردم مبادرت به شمار نویسی و کشیدن عکس امام می کردند و از کوچه های تنگ و باریک این خیابان ها فرار می کردند.
کوچه های باریک خیابان چهارمردان(خیابان انقلاب فعلی) محل اصلی فرار مردم در درگیری های شبانه و حکومت نظامی بود و آنجایی که ماموران پهلوی از پرتاب سه راهی(نارنجک دستی) از پشت بام خانه ها در این کوچه های باریک می ترسیدند معمولا از تعقیب مردم در این کوچه ها منصرف می شدند.
خیابان چهارمردان(خیابان انقلاب فعلی) محل اصلی درگیری های شبانه و مردم پس از حکومت نظامی بود که پس از شعار و پرتاب سنگ به سمت نیروهای ژاندارمری به داخل کوچه های تنگ و باریک این خیابان فرار می کردند و مردم این منطقه درب خانه های خود را باز گذاشته تا مردم فراری به داخل آمده و از پشت بام های متصل به هم فرار کنند.
خیابان چهارمردان(خیابان انقلاب فعلی) و خیابان آذر دو محور اصلی مقابله مردم با ماموران شاه به وسیله کوچه های بسیاری به هم ارتباط داشتند و این مسیرها علاوه بر شعارنویسی های بسیار محلی امن برای فرار مردم از تیرس اسلحه های مامورین ژاندارمری بود.
مسجد چهارمردان در خیابان چهارمردان(خیابان انقلاب فعلی) محل اصلی مبارزات و سخنرانی های انقلابی روحانیون و علما در زمان انقلاب بود و امام خمینی(ره) رای خود را برای جمهوری اسلامی در این مسجد به صندوق انداختند.
مدرسه حجتیه قم در جریان تظاهرات در ۱۹ دی ۱۳۵۶ در اعتراض به مقاله توهین‌آمیز روزنامه اطلاعات درباره امام خمینی، یکی از محل‌های درگیری مأموران رژیم پهلوی با طلاب حوزه علمیه قم بوده است. بیشتر درگیری‌ها میان نیروهای نظامی و انتظامی و طلاب، در اطراف مدرسه حجتیه و مدرسه خان بوده و منجر به کشته و مجروح‌شدن تعدادی از طلاب نیز شده است. در زمان انقلاب سید علی خامنه‌ای در این مدرسه حجره و اسکان داشتند که در دوران مبارزات همراه امام بودند. توزیع کتاب، جزوه، اعلامیه و حتی اسلحه در این مدرسه انجام می شد.
خیابان شاه(خیابان امام فعلی) محل اعتراض و درگیری های مختصر با مامورین ژاندارمری و در نهایت حرکت راهپیمایان معترض به سمت حرم بود. زندانیان سیاسی آزاده شده از انتهای خیابان شاه(خیابان امام فعلی) به سمت حرم حضرت فاطمه معصومه(س) همراهی می شدند.
مدرسه خان(مدرسه آیت الله بروجردی فعلی) محل تجمع انقلابیون، برگزاری مراسم های عزاداری، پخش اعلامیه ها و هماهنگی بین مردم انقلابی که از سوی بازار گذر خان وارد مدرسه می شدند.
  • یکشنبه/ ۱۹ بهمن ۱۳۹۹ / ۱۱:۰۵
  • دسته‌بندی: مستند
  • کد خبر: 99111913981
  • خبرنگار : 30088

برچسب‌ها