علیرضا آزاد در کانال خود در فضای مجازی درخصوص قرارگیری واژه «محسنین» در کنار کلمات «هدایت» و «رحمت»، اظهار کرد: با توجه به آیه «هدی و رحمة للمحسنین» سوره لقمان و آیه «ذَ لِکَ الکِتَبُ لاَ رَیْبَ فِیهِ هُدیً لِّلْمُتَّقِینَ‏» سوره بقره، برخی گفته‌اند که هدایت قرآن تنها درخصوص محسنین، متقین و در آیات دیگری مسلمین است. در آیه ۱۸۵ سوره بقره خداوند می‌فرماید، «شهر رمضان انزل فیه القرآن هدی للناس» به این معنی که قرآن برای همه مردم منشأ هدایت است.

وی ادامه داد: همچنین در آیه ۱۳۸ سوره آل‌عمران نیز این گونه بیان می‌شود که «هذا بیان للناس و هدی و موعظة للمتقین»، به عبارتی قرآن مایه‌ آشکارگی، روشن مطلبی معرفتی و معنوی برای همه مردم است که برخی پس از آشکاری و وضوح این مطلب هدایت می‌شوند و ممکن است برخی دیگر هدایت نشوند.

استادیار الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی بیان کرد: فردی که دارای زمینه و جوهره‌ ویژه‌ای باشد در عمل و از طریق قرآن هدایت خواهد شد، اما این موضوع به این معنا نیست که قرآن برای متقین و اینچنین افرادی نازل شده باشد. مولانا شعری درخصوص شراب سروده است که برخی افراد این شعر را در ارتباط با کل دین و قرآن مورد استفاده قرار داده و به تعبیری «هدی للمتقین» و «هدی للمحسنین» را به این صورت تفسیر می‌کنند.

آزاد با اشاره به شعر «باده نی در هر سری شر می‌کند/ آن‌چنان را آن‌چنان‌تر می‌کند/ گر خورد نیکو، نکوتر می‌شود/ گر خورد بدخوی، بدتر می‌شود/ لیک چون اغلب بدند (بد هستند) ناپسند/ لاجرم می را محرم کرده‌اند»؛ درباره نسبت و ارتباط این شعر با دین خاطرنشان کرد: برخی بیان می‌کنند که ویژگی دین به این صورت است. به عبارتی می‌توان بیان کرد که انسان شیاد با ابزار دین، شیادتر می‌شود و افراد درستکار نیز با دین درستکارتر می‌شوند.

وی افزود: از جمله نکات کاربستی این آیات می‌توان بیان کرد که اگر قابلیت قابل نباشد، فاعلیت فاعل اثر لازم را نخواهد داشت. در آیات دیگری از قرآن نیز آمده است که خداوند برخی افراد را به وسیله قرآن هدایت و برخی را گمراه می‌کند. همانطور که محصول زمین‌های مختلف ممکن است متفاوت باشد؛ در حالی که محصول (میوه شیرین و خرزهره) هر دو از یک زمین و آب‌و‎خاک به عمل می‌آیند. در واقع زمانی که قابلیت قابل وجود ندارد، فاعلیت فاعل چنان که باید و شاید اثرگذار نخواهد بود.

استادیار الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی عنوان کرد: نکته دیگری که در این زمینه وجود دارد این است که با قرینه «محسنین» در این آیه می‌توان متوجه شد قرآن در شرایط رقابتی طرفداران خودش را چگونه توصیف می‌کند و در حقیقت سپاه قرآن چه ویژگی دارند؟ با توجه به این که سوره لقمان در مکه نازل شده است، در شرایط رقابتی و در آیه ششم سوره نیز «لهوالحدیث» بیان شده است، یعنی این آیات بیان می‌کنند که قرآن در برابر سخنان بیهوده دیگران چه ویژگی دارد.

آزاد تصریح کرد: از جمله ویژگی‌هایی که قرآن برای خود در شرایط رقابتی، وضعیت مکه و در برابر کفار بیان می‌کند این است که من انسان‌های نیک و نیکوکار را هدایت می‌کنم. در واقع قرآن مدعی هدایت انسان‌ها با هر ویژگی و عقیده نیست؛ نه‌ تنها قرآن بلکه هیچ پیامبری این کار را نمی‌کند.

وی اضافه کرد: نکته کاربردی ویژه‌ای که وجود دارد این است در سوره لقمان و با توجه به شرایط مکی آن بر متقین تأکید نمی‌شود بلکه محسنین و افراد نیکوکار مورد تأکید هستند. در آغاز دعوت و یا در شرایطی که قصد عرضه و ارائه پیامی جهانی و همگانی دارید تا هر کسی با هر اندیشه‌ای با شنیدن سخن و پیام شما به فکر فرو رود، باید بر روی مشترکات انسانی تأکید کنید و نه مشترکات دینی افراد.

استادیار الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی تشریح کرد: همانطور که در سوره لقمان، ایمان، تقوا و امور درون دینی مورد تأکید نبوده و بر نیکوکاری تأکید می‌شود، آیات قرآن این شیوه را در تبلیغ و به زیبایی به ما نمایش می‌دهد. به این ترتیب به نظر می‌رسد واژه «محسنین» و فلسفه بیان شده درمورد آن با کلیت سوره لقمان و ویژگی‌های حضرت لقمان هم‌راستا است و این تناسب در آیات مد نظر قرار گرفته است.

انتهای پیام