سال هاست که تقلب و کپی کاری در مقالات دانشجویی مورد نکوهش اساتید است و حالا با انتشار گزارشی جدید در نیچر تحت عنوان « مبارزه علیه کارخانجات تولید مقالات جعلی که علم ساختگی تولید می‌کنند» این عمل ناپسند بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است. در گزارش جدید نیچر که اوایل فروردین منتشر شد، آمده است که ارائه مقالات جعلی و قلابی بیشتر از سوی ۳ کشور "ایران"، "چین" و "روسیه" ارائه می‌شود، ضمن آنکه در این گزارش تصویری از شکل گیری وسیع شرکت‌هایی ارائه می‌دهد که در ازای دریافت مبالغی پول، انواع پایان نامه، پروپوزال و مقالات علمی را به فرد متقاضی ارائه می‌دهند.

ایمان صادق خانی- عضو هیات علمی دانشکده مهندسی برق دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد در همین رابطه در گفت و گو با ایسنا، تقلب علمی را پدیده شومی دانست که از مدت‌ها قبل وجود داشته و اظهار کرد: تقلب و کپی کاری در مقالات علمی مختص کشور خاصی نیست و در کشورهای مختلف به صورت کم یا زیاد وجود دارد. کشور ما نیز از این امر مستثنی نیست، هرچند که تقلب علمی در کشور ما به صورت محدود بوده و البته نمی‌توان آن را مختص به زمان یا دانشگاه خاصی دانست.

وی افزود: یکی از دلایل مهم تقلب علمی را می توان واقف نبودن بسیاری از دانشجویان به ماهیت منفی این عمل و در کنار آن اشتیاق زیاد آنها به چاپ مقاله به عنوان یک دستاورد علمی برشمرد. به بیان دیگر این مسئله در ذهن برخی از دانشجویان جا افتاده که نشانه انجام موفق یک پژوهش علمی "تنها" چاپ مقاله است.

دبیر تخصصی نشریه روش های هوشمند در صنعت برق با بیان اینکه این مسئله را می‌توان در عدم اهتمام جدی برخی دانشجویان در نگارش گزارش‌های فنی و پایان نامه و در عوض تلاش زیاد آنها برای آماده‌سازی مقاله مشاهده کرد، گفت: از این رو تعداد معدودی از دانشجویان اقدام به دستکاری داده‌ها می‌کنند و البته در این بین برخی از آنها با جملاتی همچون «این مقالات به درد هیچ جا نمی‌خورد و قرار نیست جایی استفاده شود» و یا «همه همین کار را می‌کنند وگرنه نتایج آنها خوب نمی‌شد» سعی در مجاز دانستن این کار حداقل برای وجدان خود دارند.

صادق خانی با تاکید بر نقش دانشگاه و تعدادی از استادان خاطرنشان کرد: عدم آموزش کامل دانشجویان برای رعایت اصول پژوهش، فقدان تبیین ابعاد مختلف پدیده شوم تقلب علمی همچون عواقب جبران ناپذیر این کار بر پیشرفت علمی کشور توسط دانشگاه و استادان و فراهم نبودن بستر مناسب برای تمرکز و نظارت استادان بر فعالیت‌های پژوهشی در برخی دانشگاه‌ها از عوامل اثرگذار در بروز برخی تخلفات علمی است.

تخلفات علمی اعتماد جامعه به کل تولیدات علمی را خدشه دار می‌کند

وی در پاسخ به این پرسش که نادیده گرفتن کیفیت مقالات در برخی دانشگاه های کشور چه ضربه ای برای علم ایجاد می کند، تصریح کرد: کیفیت پایین برخی مقالات مختص به دانشگاه خاصی نیست، هرچند که میزان آن متفاوت است. وقوع این تخلفات هر چند محدود می‌تواند خدشه جبران ناپذیری به میزان اعتماد جامعه به کل تولیدات علمی وارد کند که شاید مهمترین نتیجه آن افزایش فاصله صنعت با دانشگاه خواهد بود.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد تاکید کرد: این امر به نوبه خود مانع کاهش استقلال صنعت کشور از دانش کشورهای دیگر می‌شود که نتیجه منفی آن در روزهای تحریم مشاهده می شود.

صادق خانی، خاطرنشان کرد: برطرف کردن موانع ارتباط دانشگاه با صنعت و پر رنگ کردن ارزش انجام پروژه‌های صنعتی در ارزیابی پایان نامه‌های تحصیلات تکمیلی و ارتقاء استادان می‌تواند عطش چاپ مقاله را که ناگریز منجر به چاپ تعداد محدودی مقاله بی کیفیت می‌شود، کاهش دهد.

دبیر تخصصی نشریه روش های هوشمند در صنعت برق با بیان اینکه دانش پژوهشگران ایرانی در دنیا زبانزد عام و خاص است، یادآور شد: اشتیاق کشورهای پیشرفته دنیا در جذب پژوهشگران ایرانی مؤید این مطلب است. همچنین بسیاری از پژوهشگران ایرانی پروژه‌های بزرگی چه در صنعت داخلی و چه در شرکت‌های خارجی انجام داده‌اند، اما طبیعتاً اگر جلوی افزایش تخلفات علمی گرفته نشود، این پدیده سایه شوم خود را بر سر همه پژوهشگران موفق ایرانی نیز خواهد انداخت که نتیجه آن ایجاد فضای شک و شبهه به تولیدات علمی کشور است. بنابراین باید پیش از رخداد چنین واقعه‌ای، علاج آن را یافت، در غیر این صورت تبعات آن به آسانی و در مدت زمان کم قابل جبران نخواهد بود.

به گفته صادق خانی، برگزاری جدی‌تر درس روش تحقیق، تبیین مصادیق تقلب و تخلف علمی، تببین ارزش نگارش صحیح گزارش‌های فنی و پایان نامه برای دانشجویان، تغییر ذهنیت دانشجویان از چاپ مقاله به عنوان "تنها" راه اثبات شایستگی علمی، تبیین اهمیت حل مشکلات صنعتی در پروژه‌های تحصیلات تکمیلی به جای تمرکز صرف بر چاپ مقاله، عدم اجبار دانشجویان تحصیلات تکمیلی به خصوص دانشجویان کارشناسی ارشد به چاپ مقاله، فراهم کردن بستر افزایش تمرکز استادان و نظارت مستمر آنها بر مراحل انجام پژوهش و در نهایت رفع مشکلات ارتباط با صنعت برای تمرکز بیشتر استادان بر حل مشکلات صنعت کشور ازجمله راه حل ها برای رفع این مشکل است.

اصلاح آیین نامه ها راهکار جلوگیری بیشتر از تخلفات علمی

وی در خصوص قانون مبارزه با تخلفات علمی در کشور، توضیح داد: در کشور ما نیز اقداماتی در جهت کاهش میزان تخلفات علمی انجام شده است، اما می توان راهکار اصولی برای جلوگیری از انجام این کار را اقدامات فرهنگی و اصلاح آیین نامه‌ها دانست. اگر اثرات جبران ناپذیر تخلفات هر چند محدود علمی در پیشرفت علمی و صنعتی کشور و اهمیت کسب دانش بومی برای پژوهشگران به خوبی تبیین شود و از طرفی برای آنها تایید شود که راه‌های دیگری غیر از چاپ مقاله برای اثبات شایستگی علمی وجود دارد، درصد زیادی از مشکل برطرف خواهد شد.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: بازنگری در آیین نامه‌های محاسبه نمرات دانشجویان تحصیلات تکمیلی و ارتقاء استادان نیز به جلوگیری از وقوع این مشکل کمک خواهد کرد.

صادق خانی در پاسخ به این پرسش که دانشگاه چه برخوردی با متخلفان علمی باید داشته باشد؟ خاطرنشان کرد: یکی از راهکارهای اصلی این مشکل توسعه ارتباط دانشگاه با صنعت خواهد بود. متأسفانه فضای صد در صد مثبتی بین دانشگاه و صنعت وجود ندارد که این مسئله از تعریف پروژه‌های صنعتی به عنوان پایان نامه‌های تحصیلات تکمیلی تا حدی جلوگیری کرده است.

وی، راه حل این مشکل را فرهنگ سازی صحیح در زمینه ارزش و اهمیت دانش بومی برای حل مشکلات صنعت و ارائه راهکارهای جدید برای توسعه صنایع جدید برای هر دو طرف صنعت و دانشگاه اعلام کرد و گفت: پس از آن برگزاری جلسات زیاد و مستقیم بین فعالان صنعتی و استادان دانشگاه به منظور یافتن مشکلات این نوع همکاری‌ها و برطرف کردن جدی این مشکلات توسط هر دو طرف می‌تواند مسیر را برای تولید دانش بومی برای حل مشکلات صنعتی و به تبع آن کاهش وابستگی علمی کشور و حتی امکان صادرات این دانش بومی هموار کرده و منجر به تغییر نگرش پژوهشگران به اهداف انجام یک پژوهش شود.

انتهای پیام