به گزارش ایسنا، روزنامه اعتماد در ادامه نوشت: «تاکوماتایمز نوشت: «امروز بر اساس خبر دریافت‌شده از ایران، در شهر تبریز بیشتر از هزار مرد و زن و کودک به دست روس‌ها قتل عام شده‌اند و این خونریزی‌ها همچنان ادامه دارد.»
در این گزارش آمده است که «افسران روس، چشم‌های خود را به روی این کشتار بسته‌اند و قزاق‌ها به پرسه‌زدن در خیابان‌های تبریز در حال قتل و چپاول و کشتار رهگذران هستند. نبرد شدید میان روس‌ها و گروه فدایی همچنان بر سر تخریب کاخ والی تبریز ادامه دارد. صدها خانه غارت و به آتش کشیده شده و بیم آن می‌رود که شهر به ویرانه‌ای تبدیل شود.»
ماجرا به حضور مورگان شوستر آمریکایی در ایران برمی‌گشت که به دعوت دومین مجلس شورای ملی و برای ساماندهی امور مالی به کشور ما آمد. می‌دانیم که او - با حمایت مردم و اکثریت نمایندگان مجلس - وظایفش را به‌خوبی انجام داد و برخی از مشکلات به‌ظاهر چاره‌ناپذیر را تدبیر کرد. البته نه انگلیسی‌ها از موفقیت او خرسند بودند و نه روس‌ها اصلاحات و فسادستیزی‌اش را تحمل‌پذیر می‌دیدند. سرانجام هم روس‌ها - در سکوت همدلانه انگلیسی‌ها - بهانه‌ای جور کردند و به دولت ایران برای عزل و اخراج شوستر اولتیماتوم دادند که «یا خودتان این مستشار آمریکایی را اخراج کنید یا خودمان تهران را اشغال می‌کنیم و این کار را انجام می‌دهیم.» آنان به نشانه آمادگی در اجرای تهدیدشان، گیلان و آذربایجان را هم گرفتند و در رشت و انزلی و تبریز خون‌ها ریختند و جنایت‌ها کردند. مردم ما واقعا قصد تسلیم به زورگویی روس‌ها را نداشتند و مثلا نوشته‌اند زمانی که سربازان روس به مرزهای ایران رسیدند، در تبریز تظاهرات بزرگی با شعار «یا مرگ یا استقلال!» به پا شد. اما دولت در تصمیمی قاطع - که هنوز بعد از گذشت یک قرن و یک دهه درباره درستی یا نادرستی‌اش بحث می‌کنیم - هم شوستر را برکنار کرد و هم مخالفت نمایندگانی را که خواهان نادیده‌گرفتن اولتیماتوم و جنگ با روس‌ها بودند، در هم شکست.
ادامه خبر روزنامه تاکوما تایمز چنین است: «حکومت نظامی در تهران اعلام کرده است به موجب اطلاعیه هیات وزرا، شوستر از مقام خود برکنار شده است. شوستر دوران عجیبی در عزل خود داشته است؛ چرا که به‌خوبی وظایفش را انجام می‌داد. او با تایید رییس‌جمهوری (ایالات متحده آمریکا) هاوارد تفت و با حمایت و پشتگرمی ایران، مامور رسیدگی به امور ناسالم مالی آن کشور شد. او در مدت چند ماه، حدود یک میلیون دلار در خزانه دولت اندوخته بود و همین موجب ناآرامی روسیه شد. انگلستان و روسیه در نظر داشتند به محض ورشکستگی ایران، این کشور را تجزیه کنند. سرمایه‌گذاران روسیه که اختیار تام داشتند، این جوان آمریکایی را مانعی بر سر راه خود می‌دیدند. آنان به حضور تزار شکایت بردند و به دنبال آن، ایران اخطاریه‌ای دریافت کرد مبنی بر آن که روسیه، بودن شوستر را مناسب نمی‌داند. ایران (ابتدا) توجهی به این گفته‌ها نکرد اما روسیه در واپسین هشدار، خواهان برکناری شوستر شد. هیات وزرا تسلیم شد اما مجلس نپذیرفت و این گونه شد که قزاق‌ها وارد خاک ایران شدند.»
شوستر از ایران رفت و بعدها در کتاب خاطراتش (اختناق ایران) نوشت: «اگر دخالت خارجی نبود، ایرانیان مسیر نوسازی و پیشرفت را طی می‌کردند و بسیاری از مشکلات‌شان را پشت سر می‌گذاشتند.»
انتهای پیام
نظرات