به گزارش ایسنا، این کتاب دوره سه‌جلدی تیپ‌شناسی افسانه‌های هورامی به کوشش و قلم کورش امینی، نویسنده، مترجم و پژوهشگرِ زبان، فرهنگ و ادبیات هورامی، به روش آرنه تامسون است که در  ۱۵۵۰ صفحه و قطع وزیری در انتشارات دانشگاه کردستان منتشر شده است.

در معرفی این کتاب آمده است: مقدمه اصلی کتاب در ۲۴ صفحه به زبان هورامی توسط مؤلف نوشته شده است. جلد اول این کتاب ۵۴۴ صفحه است و در آن، به استثنای معرفی یک اسطوره هورامی به زبان هورامی، بقیه کتاب به زبان فارسی است. این جلد در چهار بخش و ۱۳ فصل به همراه آوانگاری لاتین برخی از جملات معروف کتاب و دارای نمایه در انتهای کتاب است. بخش اول کلیات، با فصول ادبیات شفاهی و فولکلور، ضرورت تحقیق، مهم‌ترین مفاهیم آمده در کتاب، چرایی و اهمیت افسانه‌ها، بنیان افسانه‌های هورامی، تئوری‌های بنیادی در افسانه‌های هورامی، تیپ‌شناسی افسانه‌های هورامی، تجزیه و تحلیل، واکاوی و بررسی مختصر چند افسانه، یک اسطوره هورامی، ترجمه چند افسانه به زبان فارسی و نمایه است.

جلد دوم ۴۸۷ صفحه و دربردارنده متن اصلی افسانه‌ها تا انتهای طبقه سحر و جادو است. این جلد مشتمل بر بیش از ۸۵ افسانه است که در ابتدای هر یک از افسانه‌ها، بعد از اشاره به تیپ اصلی افسانه، اشارت مختصری به افسانه هم‌تیپ و مشابه آن در میان فارسی‌زبانان شده و در صورت آشنایی با همان افسانه در میان دیگر ملل، به نمونه آن هم اشاره شده است. در انتهای کتاب نیز نمایه هورامی اشخاص، مفاهیم، حیوانات، موضوعات و... آمده است.

جلد سوم این مجموعه، ۵۵۲ صفحه و شامل طبقات تاریخی و اشخاص آیینی، عاشقانه و داستان کوتاه، داستان‌های خنده‌دار، تسلسل و زنجیره‌ای است. در این جلد، جز مواردی که در قسمت دوم شرح داده شد و روی آن‌ها کار شده است، بیش از ۵۰ روایت تاریخی و منطقه‌ای ثبت شده‌اند که لاجرم برخی اوقات و از طرف برخی پژوهشگران به عنوان افسانه آمده‌اند. تجزیه سه افسانه «تیتیل و بیبیل»، «سلیم جوهری» و «نازمرجان» بخش دیگری از این جلد است. فصل دیگری از جلد سوم دربردارنده برخی از ضرب‌المثل‌های داخل افسانه‌ها به همراه زندگی‌نامه چهار نفر از روایان اصلی کتاب است و واژه‌نامه و نمایه نیز از دیگر قسمت‌های کتاب است.

نویسنده در این کتاب، برای اولین‌بار به تجزیه و تحلیل افسانه‌های هورامی به روش علمی و بر اساس درونمایه‌های افسانه‌ها، که بر مبنای فهرست موضوعی معروف آرنه تامسون است، می‌پردازد. روش طبقه‌بندی به طور اعم بر مبنای روش قصه‌شناسان «مکتب تطبیقی» مشهور به «مکتب فنلاندی» صورت گرفته است. با انجام این مهم، افسانه‌های هورامی نیز جایگاه برجسته‌شان را در نظام طبقه‌بندی بین‌المللی پیدا می‌کنند. در مواردی که کُد طبقه‌بندی افسانه یافت نشده و امری طبیعی است، از سیستم پیشنهادی پژوهشگر H/AT/N استفاده و کُد افسانه ثبت شده است. تحقیق و بررسی به همراه گردآوری مجموعه حاضر، علاوه بر همکاری بی‌دریغ خیل عظیمی از دوستداران فرهنگ و ادبیات این سرزمین، مدت هشت سال به طول انجامیده و با انجام این مهم، بخش خیلی کوچکی از افسانه‌های دیار اهورایی هورامان، از گزند نابودی محفوظ مانده‌اند.

هورامان نام منطقه‌ای در نوار کوهستانی غرب ایران و شرق اقلیم کردستان است و زبان هورامی (که عمدتا آن را به عنوان شاخه و گویشی از زبان کردی می‌پندارند) متعلق به گروه زبان‌های غربی- شمالی زبان‌های ایرانی است و بنا به برخی نظرات بازمانده زبان‌های باستانی ایرانی است. مکنزی معتقد است که پیچیدگی فرایندهای نحوی و ساخت‌واژی گویش هورامی، این گویش را به جزیره‌ای در دریای زبان کردی مبدل کرده‌است. استاد دهخدا هم در کتاب لغت‌نامه، زبان هورامی را یک زبان مستقل و دارای قواعد دستوری و غنای کامل در کلمات و اصوات می‌داند.

«مکتب فنلاندی» مکتبی است که آنتی آرنه و به تبع او تامسون برای تطبیق قصه‌های فنلاندی با قصص زبان‌های همجوار این زبان به کار گرفتند. از آن‌جا که عنصرهای این قصه‌ها برای قصص هندی و اروپایی کاربرد بیشتری دارد، مؤلف این کتاب نیز آن را مبنای کار خود در تطبیق قصه‌ها و افسانه‌های هورامی با دیگر زبان‌ها قرار داده است.

کورش امینی، نویسنده و پژوهشگر حوزه زبان، فرهنگ و ادبیات هورامی است. از او تا کنون مقالات زیادی در مجلات و همایش‌هایی در ایران و اقلیم کردستان عراق به زبان هورامی و فارسی منتشر شده است. ترجمه رمان «شازه کوچولو» و «قلعه حیوانات» به زبان هورامی، «پژوهشی در خصوص جامعه‌شناسی زبان هورامی»، مجموعه داستان «آخرین فشنگ» و فرهنگ جیبی فارسی به هورامی دیگر کتاب هایی هستند که از این پژوهشگر و مترجم منتشر شده‌اند.

 انتهای پیام