در نگاه کلی دف دارای ساختاری نسبتاً ساده است، سازی با یک حلقه چوبی که پوست نازکی از جنس پلاستیک، چرم یا پوست حیوانات بر این حلقه چوبی کشیده شده، حلقه‌های فلزی به آن آویخته است و آن را با انگشتان کف دست می‌نوازند. اما این ساز از قدمتی طولانی نیز برخوردار است و در میان ایرانیان طرفداران بسیاری دارد. اگرچه زادگاه دف، استان کردستان و شهر سنندج است، اما وقتی به سیر فرهنگی و اجتماعی دف به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین سازهای کوبه‌ای توجه کنیم به این نتیجه می‌رسیم که این ساز با صدای گیرایش هیچ‌گاه متعلق به فرهنگ یا مکان خاصی نبوده و ردپای پیدایش و ساخت اولیه آن را نمی‌توان به هیچ قوم یا ملیتی نسبت داد.
یکی دیگر از نکات شایان توجه در مورد ساز دف این است که بانوان دف‌نواز نشان داده‌اند که علاقه‌مندی بسیار بیشتری به این ساز دارند و ازاین‌رو است که بخش عمده‌ای از نوازندگان این ساز کوبه‌ای را بانوان تشکیل می‌دهند، موضوعی که البته در استان اصفهان نیز مانند سایر نواحی ایران نمود روشنی دارد و بانوان دف‌نوازان اصفهانی سال‌هاست که با صلابت و کیفیت، این ساز را نواخته و می‌نوازند و هر روز نیز بر این علاقه‌مندی افزوده می‌شود.
ایسنا، در گفتگو با فائزه موحد نوازنده ساز دف، محمدرضا بهرامیان پژوهشگر موسیقی و شایان دوامی مدیر آموزشگاه هنری لامینور، به بررسی این علاقه‌مندی و گرایش بانوان به دف‌نوازی پرداخته است.
رهاکردن تنش‌ها و احساس آرامش
فائزه موحد، نوازنده دف با اشاره به چگونگی گرایش و علاقه خود به ساز دف بیان می‌کند: من به موسیقی فولکلور و موسیقی نواحی ایران علاقه زیادی داشتم و ازآنجایی‌که سازهای کوبه‌ای نقش بسیار پررنگی در موسیقی نواحی ایران دارد، همین موضوع موجب علاقه‌مندی من به ساز دف و فراگیری آن شد، البته ابتدا موسیقی را با ساز گیتار شروع کردم و بعد از یک سال آموزش و با وقفه‌ای حدود سه سال، به دلیل علاقه‌ای که به دف داشتم فراگیری این ساز را آغاز کردم و در حال حاضر نوازنده دف هستم.
این نوازنده افزود: وقتی کسی کاری را شروع می‌کند قطعاً نتایج فردی برای او حاصل می‌شود، مانند پیشرفت شخصی در آن مهارت و یا دریافت‌تشویق و تحسین از سوی دیگران که باعث می‌شود علاقه‌مندی این فرد نسبت به قبل افزایش یابد. در مورد من نیز چنین بوده و در این ۸ سال که دف می‌نوازم علاقه‌ام به این ساز افزایش یافته و بر زندگی من نیز تأثیرات مثبتی داشته است.
او گفت: درمجموع من احساس می‌کنم که روی آوردن به هنر باعث می‌شود که بخش گمشده‌ای از دنیای اطرافمان را کشف کنیم، به‌خصوص در مورد موسیقی و ازجمله سازهای کوبه‌ای مانند دف نیز چنین است و هرکسی دف می‌نوازد علاوه بر تخلیه انرژی، می‌تواند تمام احساسات و بار منفی درون خود را خارج کند. تخلیه شدن از تنش‌ها باعث می‌شود که آرامش بیشتری داشته باشم و این آرامش در ابعادی از زندگی من قطعاً تأثیر خود را داشته و دارد.
موحد خاطرنشان کرد: خوشبختانه در چند سال گذشته گرایش مردم نسبت به موسیقی بیشترشده است و بانوان نیز از این قاعده مستثنا نیستند، خصوصاً درمورد ساز دف که بانوان علاقه بیشتری نسبت به آقایان نشان می‌دهند و حداقل در جامعه آماری که من در اطراف خود می‌بینم گرایش بانوان نسبت به این ساز بسیار بیشتر است.
دف و انتقال قدرت و جسارت درونی
محمدرضا بهرامیان پژوهشگر موسیقی نیز می‌گوید: اگرچه تحقیق مشخصی به روش آماری در مورد گرایش بانوان به ساز دف صورت نگرفته؛ اما تجربه‌ای که از مدرسان و همکاران به‌دست‌آمده، این است که بانوان معمولاً گرایش بیشتری به سازهای کوبه‌ای و مخصوصاً دف دارند. البته باید به این مسئله توجه کرد که ازنظر جسمی به‌جز در موارد خاص، ملاک و معیاری برای انتخاب ساز وجود ندارد ولی ازنظر روحی، عواملی همچون علاقه‌مندی، ویژگی‌های شخصیتی و هدف‌های فردی در انتخاب ساز دخیل هستند.
او با بیان اینکه در چند سال گذشته بانوان بیشتر از قبل به انواع موسیقی ازجمله سازهای کوبه‌ای و به طورخاص، به ساز دف گرایش پیدا کرده‌اند، گفت: باورهایی که قبلاً در مورد محدودیت‌های بانوان مطرح بود به‌مرور زمان کمرنگ‌تر شده و دیگر مسئله تفاوت جنسی در موسیقی مطرح نیست. در این میان، نواختن دف حس قدرت و جسارت را به نوازنده القا می‌کند و می‌تواند برای بانوان بسیار لذت‌بخش باشد؛ ضمن اینکه علاقه‌بانوان به موسیقی طرب‌انگیز نیز بیشتر است و دف نیز رکن مهمی از این سبک موسیقی است.
اهمیت توجه به شخصیت هیجانی نوازنده
همچنین شایان دوامی، مدیر آموزشگاه هنری لامینور نیز با بیان اینکه افراد با توجه به شخصیت و احساسات روحی خود ساز دف را انتخاب می‌کنند، در خصوص میزان گرایش هنرجویان برای انتخاب این ساز گفت: ما به اشخاص هیجانی و برونگرا ساز دف را پیشنهاد می‌دهیم و هنگامی‌که هنرجو از ما در مورد کیفیت و نوع ساز راهنمایی بخواهد، سعی می‌کنیم تا با توجه به اطلاعات کاملی که در مورد این ساز شنیده و دیده‌ایم دف را به آن‌ها معرفی می‌کنیم.
او با تاکید بر اینکه علاقه‌مندی بانوان به ساز دف بیشتر است، چراکه آن‌ها دیده شدن در این سبک موسیقی را خوشایند دانسته و می‌توانند در ارکسترهای محلی نیز شرکت کنند، ادامه داد: شخصیت هیجانی و آگاه بودن به ریتم در این ساز بسیارمهم است و همین موضوع ازجمله قابلیت‌های ساز دف است.
دوامی افزود: در موسیقی اصطلاحی به نام گوشه وجود دارد که جزئی از یک دستگاه یا آواز است و بسیاری از اشخاص با این گوشه‌ها ارتباط برقرار نمی‌کنند. امکان دارد تعدادی از بانوان نیز ساعت‌ها شنونده یک آواز باشند و از آن لذت ببرند، اما نسبت به موسیقی ریتمیک پایه‌دار، احساس خستگی از خود نشان می‌دهند، این گروه از هنرجویان نمی‌توانند ساز دف را انتخاب کنند.
انتهای پیام
نظرات