• سه‌شنبه / ۲۸ شهریور ۱۴۰۲ / ۱۷:۴۲
  • دسته‌بندی: دین و اندیشه
  • کد خبر: 1402062817675
  • خبرنگار : 71461

کتاب «مناظره اسلامی» روانه بازار نشر شد

کتاب «مناظره اسلامی» روانه بازار نشر شد

کتاب «مناظره اسلامی (کشف حقیقت به روش گفت‌وگو و مفاهمه در فرهنگ اسلامی(صنعت ششم))» اثر حجت‌الاسلام والمسلمین محمدباقر شریعتی سبزواری منتشر شد.

به گزارش ایسنا، کتاب «مناظره اسلامی(کشف حقیقت به روش گفت‌وگو و مفاهمه در فرهنگ اسلامی(صنعت ششم))» اثر حجت الاسلام والمسلمین محمدباقر شریعتی سبزواری در ۴۱۶ صفحه به همت مؤسسه بوستان کتاب به چاپ رسید.

مجادله‌ها در فرایند زمان، جز اختلاف، بدبینی، دشمنی و کینه توزی، خونریزی و آوارگی، به بار نیاورده است و اکنون نیز با توجه به فضای رسانه‌ای معاصر در می‌یابیم که سطوحی از خشونت کلامی و میل به چیرگی و استیلا در آن دیده می‌شود؛ در حالی که اگر دو طرف، به نیت و انگیزهروشن شدن «حق» در یک مسئله و موضوع به «مباحثه»بپردازند، فرزند سالم و کامل و زیبایی به نام «حقیقت» به «دنیای باور» پای می‌نهد. نویسنده، مناظره اسلامی را در قالب «صنعت ششم» برای اولین بار در این کتاب بسط داده است.

در این کتاب کوشش شده به صورت مستقل پس از مطالعه متون مناظره‌ها در فرایند مباحث مختلف، به مثابه گواه و نمونه استفاده کرده و هر دلیل و قاعده و موازینی که در کتاب تدوینمی‌شود، حتی المقدور با یک مناظره عملی از قرآن، پیامبر،امامان و اصحاب فاضل آنان یا عالمان ربانی در عصر گذشته و حاضر، شاهد آورده شود تا علاقه‌مندان به مناظرات اسلامی عنایت بیشتری پیدا کنند.

ساختار اثر

این کتاب در هفت بخش تألیف شده است؛ بخش اول با عنوان «عوامل کشف فن مناظره مطلوب و بحث آزادی بیان» شامل دو فصل است که فصل اول با عنوان «اکتشاف فن مناظره» به بررسی مجادله یونانی به جای مناظره اسلامی، جایگاه مناظره در قواعد گفت‌وگو، مجادله احسن و واژگان مشابه مناظره پرداخته و فصل دوم با عنوان «آزادی بیان و عقیده در اسلام» وجوب نهی از منکر، حرمت حفظ و نشر کتب ضلال و آیه لهو الحدیث را تبیین کرده است.

بخش دوم با عنوان «مناظره و صناعات خمس» به بیان گرایشمردم به محاورات و جدال و ملاک تقسیم قیاس در نگاه جدیدپرداخته و مشترکات و مختصات مناظره با صناعات و مناظره شیخ جواد قمی با عبدالوهاب و مناظره شیخ معتصم با شیخعبدالقادر را مورد تأکید قرار داده است.

«مبادی تصوریه و تصدیقیه مناظره» عنوان سومین بخش از کتاب حاضر است که مشتمل بر سه فصل است: فصل اول با عنوان «تعریف و موضوع مناظره» به بررسی مناظره در مقام تصور و تصدیق، تعریف مناظره توحیدی، آداب و قواعد آن و تقلید ستیزی و مبارزه با تعصبات می پردازد. فصل دوم با عنوان «تاریخ و پیشینه» به بیان مناظره همزاد بشریت،مناظره در عصر عباسی‌ها و مناظره در یونان و ایران می‌پردازد. فصل سوم با عنوان «فواید، شرایط و اهداف مناظره» فوایدمناظره، گفت‌وگو بهترین راه تفهیم و توافق و یکی از روش‌هایتعلیم و تربیت را تبیین کرده و شرایط مناظره‌گران و مجادله کنندگان احسن (آشنایی با قواعد منطقی، دوری از پرسش‌هایمبهم و مغرضانه و پرهیز از الفاظ رکیک) و ضوابط مناظره مطلوب و سودمند (رعایت منطق و انصاف، اجتناب از منیت و خودبینی و ترک مقابله به مثل) را مورد تأکید قرار داده و مهارت علمی و عملی و کلامی و راهکارهای مناظره با ادیان را به رشته تحریر درآورده است.

نویسنده در بخش چهارم از این کتاب با عنوان «مجادله و گفت‌وگوی احسن در قرآن» به تشریح جدل و گفتگو در قرآن، حکمت تکرار واژه جدل و اعجاز قرآن و استدلال جدلی (استدلال از طریق تعریف، استدلال از راه ذکر خاص بعد از عام، قیاسخلف و انتقال به استدلال دیگر) پرداخته و فرق مناظره و نظایرآن با برهان، فرق مناظره و منازعه و محتوای مناظره و منابع آن را بیان کرده است.

پنجمین بخش از کتاب حاضر با عنوان «مناظره در تفکر غرب و اصول مناظره در مکتب اهل بیت(ع)» شامل دو فصل است که فصل اول با عنوان «مناظره از نظر غربی‌ها» به بررسیشیوه‌های مناظره در غرب (روش دیالکتیکی، گفت‌وگویدونفری (دیالوگ)، سمپوزیوم (یا گفتگوی جمعی)، میزگرد و مناظره و شیوه سخن پژوهان پیشرو) پرداخته و مناظره در اروپا و آمریکا را شرح داده است. فصل دوم با عنوان «اصول مناظره در مکتب اهل بیت(ع)» روش مباحثه‌ای در اسلام، مناظره منطقی و مناظره علمی را تبیین کرده و اصول مناظره علمی امام رضا(ع) (سخن نرم و آهنگ گرم، نظم منطقی در گفتار و مستندگویی)، فرایند مناظره علمی(دعوت به پرسش، همگام و همراه شدن و هدایت و راهنمایی مناظر) و راه و رسم تبلیغ در قالب اسلامی را مورد تأکید قرار داده، و اخلاق مناظره در مجادله احسن (اِعمال حسد، کینه ورزی، خودستایی و تظاهر و ریا) و آداب مناظره از نظر اسلام (انگیزه اثبات حق، تخصص و اجتهاد، تکیه بر حق، پیراستگی از تعصبات و واجب کفایی) را به رشته تحریر درآورده است.

«اقسام مناظره، شیوه‌ها و روش‌های آن در مکتب اهل بیت(ع)» عنوان ششمین بخش از کتاب مذکور است که مشتمل بر سه فصل است: فصل اول با عنوان «اقسام مناظره و شیوه‌های آن» به بیان مناظره ادبی و فلسفی و مناظره سیاسی و مؤلفه‌های آن پرداخته و مناظره اقتصادی و کلامی،اهداف مناظره مامون(خراب کردن وجهه امام رضا(ع)، شناخت بهتر چهره امام و تمایل مامون به دانشمند معرفی کردن خویش) و شیوه‌های خاص در مناظره امام (مناظره تک به تک، خودداری از نقد شخصیت افراد به جای نقد استدلال، وارد کردن عیب مصنوعی، مغالطه نقل قول ناقص و مغالطه توسل به جهل) را مورد تأکید قرار داده است. فصل دوم مناظره با شیوه‌هایدیگر(میدان دادن به طرف مقابل، انصاف و عدالت، با حوصله برخورد کردن، استفاده از شیوه اغفال و کادرسازی) و فصل سوم متون مناظرات(فرق آل و امت) را بررسی کرده است.

نویسنده در هفتمین و آخرین بخش از کتاب حاضر با عنوان «مناظره؛ آفات و آثار» که شامل چهار فصل است؛ در فصل اول با عنوان «عوامل موفقیت در مناظره» به بررسی تسلط کامل بر موضوع، ساده و طبیعی و یکدست بودن پرداخته و در فصل دوم با عنوان «نمونه‌هایی از مناظرات اصحاب مناظره هشام با دانشمند شامی»، مناظره مؤمن طاق با نعمان بن ثابت و مناظره با زید بن علی بن الحسین را مورد تأکید قرار داده و در فصل سوم به عنوان «آفات مناظره تکیه بر ظن و گمان»، تقلید کور از نیاکان، تکبر و غرور، حق ستیزی و انزوا و کناره جویی را تشریح کرده و در فصل چهارم با عنوان «موانع گفت‌وگو و مناظره قدرت‌های حاکم»، گرایش‌های افراطی، مطلق گرایی و ترس از گمراهی را به رشته تحریر درآورده است.

برشی از اثر 

* خودداری از نقد شخصیت افراد به جای نقد استدلال

از نکات جالب و شایان توجه در این مناظره و اغلب مناظرات اسلامی، آن است که امام رضا(ع) در هیچ جای مناظره مخاطبان خود را متهم به دروغگویی و مغلطه‌گری و سوء استفاده مالی و غیره نمی‌کند، بلکه در همه موارد، نقاط اشتباه و انحراف موضوع آنان را تذکر می‌دهد. در حقیقت امام از نقد شخصیت افراد خودداری می‌کند و به نقد مطالب می‌پردازد. با آنکه در برخی موارد احساس می‌شود که مخاطبان امام راه اعتدال را رها کرده، کلمات خود را آمیخته با دروغ، تحریف یا مغلطه مطرح می‌کنند.

امام در همه این حالات، با صبر و حوصله از کنار شخصیتافراد گذشته و تنها استدلال‌های آنان را به نقد می‌کشد. در مقابل می‌بینیم که جاثلیق _ بزرگ نصرانیان _ از تنها فرصتیکه برای نقد شخصیت امام پیدا می‌کند سریعاً استفاده کرده، آن حضرت را به جهل و ناتوانی علمی متهم می‌نماید، ولی امام رضا(ع) هماوردی نمی‌کند. توجه به این نکته در مناظراتی که دارای ناظران متعدد است باید در کانون توجه قرار گیرد، زیرامی‌تواند توجه مخاطبان را به سوی حق مداری مناظره جلب کند و از خارج شدن شکل مناظره از یک مباحثه علمی به دعوای شخصی جلوگیری نماید.

انتهای پیام

  • در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
  • -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
  • -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
  • - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
  • - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.

نظرات

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
لطفا عدد مقابل را در جعبه متن وارد کنید
captcha