معمولاً در نیمه دوم سال و همزمان با آغاز فصول سرد سال، شاهد افزایش وقوع پدیده «وارونگی دما» یا «اینورژن» در شهرهای بزرگ و صنعتی هستیم؛ پدیده‌ای که در آن بر خلاف حالت طبیعی، با افزایش ارتفاع، دما نیز زیاد شده و درجه حرارت پایین جو کمتر از طبقه فوقانی است لذا در این حالت، آلودگی هوا در ارتفاع نزدیک زمین به دام افتاده و می‌تواند منجر به بروز بسیاری از خطرات و تهدیدهای جبران‌ناپذیر هم برای محیط زیست و هم سلامت انسانها شود.

هوای آرام و بدون باد یکی از عوامل تشدید وارونگی دما در مناطق مسکونی است چرا که وزش باد موجب مخلوط شدن دمای هوا در سطوح مختلف شده و مانع از شکل‌گیری پدیده وارونگی دمایی می‌شود. البته آسمان بدون ابر نیز یکی دیگر از عوامل بروز وارونگی دماست چرا که این حالت باعث سرعت بخشی به عمل تشعشع و پرتوافکنی می‌شود. در عین حال وجود هوای سرد و خشک که باعث جذب تشعشع جزئی حرارت زمین می‌شود را هم می‌توان از دیگر عوامل بروز این پدیده برشمرد.

«محمدحسن احرامپوش» عضو هیات علمی و استاد بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد در این باره به خبرنگار ایسنا گفت: زمانی که پدیده وارونگی دما رخ می‌دهد، هوای آلوده در سطوح پایین‌تر جو باقی مانده و آلاینده‌ها از حد استاندارد خود خارج می‌شوند که این امر می‌تواند زمینه‌ساز بوجود آمدن بیماری‌های زیادی برای انسان شود.

وی با بیان این که پدیده وارونگی دما موجب ماندگاری آلاینده‌هایی نظیر مونوکسیدکربن، اکسیدهای گوگرد، مواد معلق و غیره در سطح زمین می‌شود، گفت: وجود چنین آلاینده‌هایی در هوا، شرایط را برای تنفس انسان‌ها به خصوص گروه‌های آسیب‌پذیر و حساس دشوار کرده و منجر به روز برخی بیماری‌ها می‌شود.

این عضو هیات علمی دانشگاه اظهار کرد: آلاینده‌های موجود در هوا باعث بروز و تشدید بیماری‌های تنفسی،‌ بیماری‌های قلبی عروقی و بیماری‌های مربوط به مغز، اعصاب و روان شده و تاثیرات ناخوشایندی برسلسه اعصاب مرکزی افراد می‌گذارد.

وی ناراحتی‌های خونی و بیماری‌های عفونی را از دیگر پیامدهای افزایش آلاینده‌های سطح زمین در هنگام وارونگی دما برشمرد و اظهار کرد: در صورتی که پدیده وارونگی دما به صورت مداوم ادامه یابد و میزان آلاینده‌های موجود در هوا کاهش پیدا نکند، شاهد سخت شدن تنفس برای تمام گروه‌ها خواهیم بود که در این صورت، شاخص آلایندگی در وضعیت غیرقابل قبول و هشدار قرار می‌گیرد.

احرامپوش بروز باران‌های اسیدی، کاهش ضخامت لایه اوزون و افزایش میزان اشعه ماورابنفش از دیگر آثار وارونگی دما و افزایش آلاینده‌ها خواند و گفت: دی‌اکسیدکربن بیشترین تاثیر را روی گازهای گلخانه‌ای دارد به طوری که با افزایش گازهای گلخانه‌ای، پدیده گلوبال وارمینگ و پس از آن گرمایش زمین و اثرات مخرب آن بر محیط زیست و سلامت انسانها می‌گذارد.

وی به آلایندگی‌های ناشی از تغییرات اقلیمی مانند خشکسالی، بارش‌های سیل‌آسا و ریزگردها نیز اشاره و عنوان کرد: علاوه بر ریزگردهای محلی، ریزگردهای وارداتی از استان‌های همجوار نیز آلودگی هوا را رقم می‌زند.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی یزد در ادامه توسعه ناوگان حمل‌ و نقل عمومی، آموزش عمومی به مردم در جهت استفاده کمتر از خودروهای شخصی، بهینه کردن مصرف سوخت به ویژه در ایام وارونگی دما، استانداردسازی خودروها و استفاده از سوخت گاز به جای سوختهای بنزین و گازوئیل در اتومبیلها را از جمله راهکارهای کاهش آلودگی هوا خواند و افزود: البته گسترش فضای سبز و انتقال صنایع مزاحم به خارج از شهرها در جهت خلاف باد غالب، استانداردسازی وسایل گرمایشی خانگی، استفاده از وسایل کنترل آلودگی هوا در صنایع، تثبیت شن‌های روان، نظافت عمومی شهر و حتی تنظیم چراغ‌های راهنمایی و رانندگی می‌تواند در این امر تاثیرگذار باشد.

احرامپوش اصلاح فرایندهای تولید در صنایع و استفاده از مواد پاک‌تر، اعمال قانون هوای پاک، نظارت سازمان حفاظت محیط زیست، شهرداری‌ها و سازمان‌های ذیربط بر کنترل آلودگی‌ها و نیز پایش روزانه وضعیت آلودگی هوا و اعمال هشدارهای لازم را نیز از عوامل موثر بر کاهش آلودگی هوا ذکر کرد.

انتهای پیام