حجت‌الاسلام سیدرضا شیرازی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص فلسفه زیارت و نقش آن در جامعه دینی، اظهار کرد: زیارت یک نوع عبادت است که پیوند با خدا و جنبه روحی و معنوی زائر را تقویت می‌کند. اگر زائر با این هدف که می‌خواهد عبادت کند، به زیارت مشرف شود و معنویتی را که در پی انجام زیارت ایجاد می‌شود کسب کند در مسیر عبودیت برای خدا گام برداشته است.

وی افزود: همانطور که به کرات در قرآن آمده، یکی از آن کنش‌های انسانی هر فرد در طول عمر این است که بعد از مرگ به دیدار و زیارت خدا برود. از جمله زیارت‌هایی که انسان در زمان حیات خود انجام می‌دهد؛ زیارت خانه خدا، رفتن به زیارت‌ ائمه اطهار(ع)، زیارت اهل قبور و زیارت برادران دینی است که تمامی آن‌ها به دنبال به دست آوردن معنویت و آماده‌سازی برای زیارت نهایی و رسیدن به لقاح الله هستند.

استادیار پژوهشکده علوم اسلامی رضوی با بیان اینکه فلسفه‌های جانبی دیگری را می‌توان برای زیارت در نظر گرفت، تصریح کرد: اکنون نماد شیعه در جهان، زیارت اربعین یا زیارتگاه‌هایی که در بین مسلمانان شیعه وجود دارد و آن‌ها را از دیگران متمایز می‌کند، است، زیرا اهل سنت زیارت‌هایی مانند شیعیان را ندارند. بنابراین، انجام چنین زیارت‌هایی باعث هویت‌بخشی به شیعه و تمایز آن‌ها از باقی مسلمانان است.  

وی عنوان کرد: مکان‌های زیارتی فلسفه دیگری از زیارت هستند که به عنوان شتاب‌دهنده استجابت دعا یا از بین بردن موانع استجابت دعا بیان می‌شوند. همچنین آشنا کردن افراد و مکلفین به اینکه در چه زمان‌هایی و در کدام مکان‌ها بروند و حاجت‌های خود را از خدا بخواهند و سریع‌تر به خواسته‌های خود دست یابند را هم می‌توان از مباحث فلسفه زیارت دانست.

شیرازی در خصوص آثار روحی روانی که زیارت در پی دارد، بیان کرد: یکی از آثار روحی و روانی که می‌تواند برای افراد مشهود باشد؛ تخلیه اضطراب‌ها و فشارها، احساس پاک شدن و خالص شدن در مکان‌های زیارتی است. زمانی که انسان‌ها به زیارتگاه‌ها می‌روند و آن حالت پاکی و خالص شدن را حس می‌کنند، معمولا تصمیم به دوری از خصلت‌های بد، اخلاق‌های ناشایست و یا عدم تکرار خطاهای گذشته می‌گیرند و خود را برای کارهای نیک آماده می‌کنند.

وی اضافه کرد: اگر از نظر اجتماعی به آثار روحی و روانی زیارت در افراد نگاه کنیم، می‌توانیم به وحدت کلمه مسلمانان دست پیدا کنیم. همانطور که در زیارت خانه خدا و زیارت اربعین میان شیعیان وحدتی وجود دارد که هماهنگی میان آن‌ها را به لحاظ اجتماعی نشان می‌دهد. معمولا در زیارتگاه‌های مختلف، نهادهای خیری مانند آستان قدس رضوی و بنیاد کرامت رضوی تشکیل می‌شود و فعالیت‌های اجتماعی انجام می‌دهند که این امر باعث می‌شود زائران با نیازمندان همدلی و در جهت رفع نیازمندی نیازمندان و فقرا گامی بردارند.

دبیر هیات اندیشه‌ورز زیارت آستان قدس رضوی ادامه داد: از جمله مواردی که در زیارتگاه‌ها تحقق پیدا می‌کند وضع و خطابه، تبلیغات دینی و اشارات معرفتی است که باعث بالا رفتن میانگین سواد معرفتی در بین جامعه ‌می‌شود.

وی در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه آیا زیارت می‌تواند آسیب‌ها و ناملایمات اجتماعی را کاهش دهد، خاطرنشان کرد: متاسفانه در این رابطه و در نگاه شیعی به زیارت کم‌کاری‌هایی اتفاق افتاده که از زیارت بهره‌های کامل گرفته نمی‌شود و تنها کارکرد عبادی و سیاسی زیارت مطرح است. بنابراین، ما می‌توانیم از این درخت پر ثمر زیارت میوه‌های مختلفی بچینیم و از پدیده‌های مشابه زیارت مانند توریسم یا گردشگری بهره‌های مختلفی را کسب کنیم.

شیرازی بیان کرد: با توجه به اینکه ناملایمات اجتماعی زیادی مانند اعتیاد، طلاق، بالا رفتن سن ازدواج جوانان یا کودکان کار و ... وجود دارد، حضور در زیارتگاه‌ها می‌تواند برای آرامش روح و روان افراد موثر باشد و این امر می‌تواند افراد را از رفتن به دادگاه منصرف کند و با آرامشی که به دست می‌آورند می‌توانند نسبت به آن موضوع بهتر تصمیم بگیرند. 

وی در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه آداب زیارت تا چه اندازه از سوی مردم به درستی انجام می‌شود، اظهار کرد: برای امر زیارت یک آداب ظاهری و یک آداب باطنی وجود دارد که هر کدام از این آداب اهدافی را برای زائران به همراه دارد، به عنوان مثال فردی که برای وضعیت جسمانی و سلامت خود به یک شهر زیارتی می‌آید و در کنار آن کار، زیارت خود را نیز انجام می‌دهد که آداب ظاهری زیارت است. آداب باطنی زیارت به این صورت است که فرد با هدف زیارت به یک شهر زیارتی سفر می‌کند و در کنار آن فعالیت‌های دیگری را هم انجام می‌دهد.

اماکن زیارتی یکی از نقاط درخشان برای حضور زائران هستند

استادیار پژوهشکده علوم اسلامی رضوی در خصوص نقش مکان‌های زیارتی در زیارت درست، گفت: متولیان اماکن زیارتی تمام تلاش خود را انجام می‌دهند تا خدمات و شرایط خوبی را برای زائران فراهم کنند و قطعا مکان‌های زیارتی نقش بسیار مهمی در این زمینه دارند. طبیعتا جذب زائران داخلی و خارجی در اماکن مذهبی می‌تواند بسیار اثرگذار باشد، چراکه اماکن زیارتی یکی از نقاط درخشان برای حضور زائران هستند که تمام دلباختگان به ائمه اطهار در این مکان‌های مذهبی حضور پیدا می‌کنند و از این فرصت برای راز و نیاز با اهل بیت استفاده می‌کنند.

وی در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه یک مکان مذهبی خوب باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد، افزود: با توجه به هدف و فلسفه زیارت، یک مکان مذهبی خوب باید شرایط را به گونه‌ای طراحی کند که زائران به آن هدف و فلسفه زیارت دست یابند و در این جهت تلاش‌های زیادی می‌شود اما گاهی اوقات به دلیل وجود نهادهای مختلف همدیگر را خنثی می‌کنند، به عنوان مثال اگر زائری بخواهد در خلوتی مشغول عبادت با خدای خود باشد، صداهایی که از بلندگوها شنیده می‌شود تمرکز و خلوت او را به هم می‌زند.

شیرازی گفت: افراد به این دلیل در مکان‌های مذهبی حضور پیدا می‌کنند تا سواد معرفتی خود را افزایش دهند اما گاهی اوقات مسائلی به وجود می‌آید که فرصت برای افزایش سواد معرفتی کاهش پیدا می‌کند. به همین دلیل مکان‌های مذهبی باید به گونه‌ای باشند که با برنامه‌ریزی‌های درست و همچنین ساختن بناهایی مناسب باعث ‌شود درصد بیشتری از زائران به هدف خود که رسیدن به سواد معرفتی است، برسند.

انتهای پیام