یادتان باشد؛ اگر فرزندانمان مطالعه اجباری کتاب‌های درسی را انجام می‌دهند یا پدران و مادران کتاب‌های مذهبی و ادعیه و ... را در خانه نگهداری می‌کنند این را به حساب علاقه‌مندی‌شان به کتاب و کتاب‌خوانی قلمداد نکنید. ما امروز از این یار مهربانی که در سفر و حضر می‌تواند حال ما را خوب‌تر کند و داناترمان کند تا تواناتر باشیم غفلت کرده‌ایم؛ حال آنکه همه ما به کتاب نیاز داریم، چون باید با هم حرف بزنیم، با هم مخالفت کنیم، یکدیگر را نقد کنیم، نظرات هم را رد کنیم.
اینکه در کنار هم باشیم و دست در دست هم، این نمی‌شود مگر با افزایش دانایی در سایه کتاب‌خوانی. از این روست که به اعتقاد کارشناسان این روزها بیش از هر زمانی ما برای رسیدن به آرامش درون، نیاز داریم به کتاب پناه ببریم آن را محک بزنیم و با آن، معنای زندگی را درک کنیم.
از کتاب خواندن لذت نمی‌بریم
سال‌هاست غربت کتاب و کتاب‌خوانی و سیر نزولی مطالعه از جمله نگرانی‌های جامعه ایرانی است که باعث شده متخصصان و کارشناسان امر بعضی اوقات از عباراتی مانند «نامهربانی با یار مهربان» و «قهر فرهنگی» برای توصیف این وضعیت استفاده کنند.
رضا امیرزاده یک فرهنگی علاقه‌مند به کتاب و کتاب‌خوانی است، او در گفت و گو با ایسنا، با اشاره به اینکه کتاب دنیایی زیبا از دانایی پیش روی ما می‌گشاید و تجربه‌هایی گران سنگ از هزاران راه نرفته به ما عرضه می‌کند؛ ادامه داد: امروز کمتر علاقه‌ای به کتاب و کتاب‌خوانی وجود دارد.
او گفت: دیگر از کتاب خواندن لذت نمی‌بریم زیرا نسل جوان همه چیز را موجز و کوتاه و سریع می‌خواهد، اما کتاب در جستجوی آدم‌های صبور است که پای صفحاتش بنشینند و ورق بزنند و از آن یاد بگیرند.
امیرزاده افزود: از هرکس بپرسی چرا کتاب نمی‌خواند؛ هزار و یک دلیل می‌آورد که او را از کتاب خواندن باز داشته از دلایل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی گرفته تا سیاسی و ... اما هیچ‌کس نمی‌گوید این راز کتاب نخواندن را باید در نگاه جامعه به این مسئله واکاوی کرد.
وی بیان کرد: متأسفانه از کتاب خواندن لذت نمی‌بریم کدام مان شده به سفر برویم و کتابی در دست بگیریم، یا از گرفتن و دادن کتاب به عنوان هدیه سرمست شویم حال آن که اگر کتاب‌خوانی عادتمان باشد حتی اگر مهارت خاصی هم به ما نیاموزد یقین دارم به طور غیر مستقیم بر زندگی یکایک ما تأثیر می‌گذارد.
این فعال فرهنگی با بیان اینکه در بسیاری از وقت‌ها برای دانش آموزانم در کلاس درس کتاب‌های نویسندگان بزرگ و مشاهیر را معرفی می‌کنم و از آنها می‌خواهم به عنوان یک کار کلاسی زندگی هر کدام از این نویسندگان را مطالعه کنند و خلاصه آن را به کلاس عرضه کنند؛ گفت: دانش آموزان اغلب گلایه دارند که کتاب‌های درسی را به اجبار می‌خوانند چه برسد به کتاب‌های غیر درسی، آنها حتی برای نوشتن چند خط مطلب مرتبط با درس هم تنبلی می‌کنند و حاضرند وجهی را بپردازند تا همان چند خط برایشان کپی گرفته شود.
وی با اشاره به وضعیت اسفناک کتابخانه‌های مدارس گفت: در کتابخانه مدارس، کتاب‌ها اغلب گزینشی هستند و یکنواختی عناوین و موضوعات بدون توجه به علاقه دانش آموزان، آنان را در استفاده از این فضا بی‌میل می‌کند.
امیرزاده افزود: درست است که مشکلات اقتصادی گریبان گیر خانواده‌هاست و کتاب خوب و متناسب با سلیقه جامعه کمیاب؛ اما باید برای کتاب‌خوان شدن جامعه از کودکی آغاز کرد تا کتاب‌خوانی بخشی از تفریح و در نهایت فرهنگ عمومی و سبک زندگی‌مان شود.
به کتاب پناه ببریم
به گواه صاحب‌نظران؛ کتاب اصلی‌ترین عامل در ارتقاء فرهنگ یک تمدن است؛ اما این روزها کمتر افرادی را در جامعه سراغ داریم که با کتاب خو بگیرند.
یک صاحب نظر آموزش فلسفه برای کودکان در حوزه تعلیم و تربیت در این خصوص اظهار کرد: کتاب‌خوانی باید دغدغه تمامی افراد جامعه باشد، اما با توسعه تکنولوژی‌های ارتباطی و فضای مجازی، در خصوص کتاب‌خوانی خلأ ایجاد شده است.
احمد اکبری با بیان اینکه کتاب انسان را دانا می‌کند و دانایی دردآور است از این رو اغلب نسل امروز در روزمرگی‌ها گرفتارند و کمتر به سراغ کتاب و افزایش دانایی می‌روند و آنچه به دنبالش هستند را از فضای مجازی می‌گیرند؛ گفت: با نصب چند پارچه نوشته در سطح شهر، مردم کتاب‌خوان نمی‌شوند؛ بلکه باید کاری کرد که افراد تشنه کتاب خواندن شوند و نسبت به این مهم احساس نیاز کنند.
وی ادامه داد: ما گرفتار توهم دانایی هستیم، همه خود را همه چیز دان می‌دانیم و خود را بی‌نیاز از مطالعه فرض می‌کنیم و این امر باعث شده از فرط ناآگاهی هیچ مسئله‌ای برایمان مبهم نباشد و پرسش و مطالبه‌ای نداشته باشیم و چه بسا گرفتار مسائل معمول روزانه شویم زیرا هرچه بیشتر بدانیم و آگاه‌تر شویم بیشتر دردها را می‌فهمیم.
متخصص آموزش تفکر به کودکان با تأکید بر اینکه نیازمند امکانات بیشتری هستیم، گفت: باید کتاب‌های مورد نیاز خانواده‌ها راحت‌تر در اختیار قرار گیرد.
وی در خصوص کم شدن اقبال مردم به کتاب و کتاب‌خوانی به دلایل مختلفی اشاره کرد و گفت: گرانی کتاب و عدم عرضه کتاب‌های خوب را می‌توان از جمله این دلایل برشمرد.
اکبری افزود: تولید کتاب داریم اما بر اساس نیاز جامعه نیست و البته برخی نویسندگان هم صاحب تفکر نیستند و عدم استقبال از کتاب‌هایشان منطقی به نظر می‌رسد.
وی با اشاره به اینکه در دوران دانشجویی، اساتیدی داشتیم که به ترم و نمره و آزمون اعتقادی نداشتند اما برای افزایش دانایی، ما را به مطالعه بیشتر تشویق می‌کردند ولی امروز فضای درس و دانشگاه و مدرسه هم کمتر افراد علاقه‌مند به مطالعه تربیت می‌کند، گفت: چه بسا مطالعه کتاب توسط دانش آموزان و دانشجویان تنها مطالعه درسی است آن هم چون مجبور هستند.
این استاد دانشگاه گفت: نظام آموزشی هیچ‌گاه افراد را اهل مطالعه و کتاب پرورش نداده و تنها مبتنی بر حفظ کردن و نمره است به همین جهت جامعه ما کتاب‌خوان پرورش نیافته است.
وی خاطرنشان کرد: برای کتاب‌خوان شدن جامعه باید از همین امروز تلاش کنیم در غیر این صورت نسل آینده با کتاب بیگانه‌تر از نسل قبل خواهد بود.
از کودکی باید شروع کنیم
اگر بگوییم در همه حوزه‌ها نیازمند رفتار فرهنگی هستیم بیراه نگفته‌ایم. در برخی کشورها که افراد در مترو هم در حال مطالعه کتاب هستند چون این رفتار در فرهنگ و زندگی آن ها نهادینه شده است. حال اینکه در کشور ما به کتاب و کتاب‌خوانی چندان بها داده نمی‌شود و کمتر کسی هست که در میان وسایل سفرش کتابی جا دهد یا در یک دورهمی کتابی را برای مطالعه به دیگران توصیه کند لذا رفتار دوستی با کتاب از قفسه‌های کتاب بیرون نمی‌آید.
یک بانوی فرهنگی در این خصوص به ایسنا گفت: یکی از عوامل مهم در کتاب‌خوان نمودن کودکان و تمایل آنان به مطالعه، والدین هستند.
زهرا ترشیزی گفت: والدین اگر به تهیه کتاب و خواندن آن برای فرزندان خود اهمیت دهند؛ می‌توانند ویژگی‌های مثبت انسانی مثل شجاعت، صداقت و دانایی و... را در وجود آنان از همان سنین پایین نهادینه کنند.
وی با بیان اینکه اگر در خانه فرزندان، والدین را بیش از آنکه پای گوشی و تبلت هستند؛ کتاب در دست ببینند آنها هم علاقه‌مند به این رفتار می‌شوند؛ گفت: ارائه کتاب‌های به روز به فرزندانمان به پرورش خلاقیت آنها کمک می‌کند.
این فعال فرهنگی افزود: در کنار کتاب داستان، قصه‌گویی و گوینده قصه با نوع بیان خود موجب رشد هیجانی، عاطفی و سلامت روان کودکان می‌شود.
وی با بیان اینکه کتاب خواندن برای کودکان بر رشد آنها تأثیر دارد، گفت: کتاب، باعث شناخت بهتر بچه‌ها از محیط، جامعه و انتظارات اجتماعی می‌شود و چه بسا کتاب خواندن برای کودکان باعث افزایش اعتماد به نفس و آرامش آنها می‌شود و می‌تواند برای کنار آمدن با مسائل در شرایط سخت به آنها کمک کند.
کاش روزی برسد که راه طولانی سفر زندگی‌مان را با انس با کتاب بپیماییم و همان قدر که در حوزه بهداشتی، راه و ساختمان و شهرسازی در سطح کلان برنامه داریم در حوزه کتاب هم برنامه ریزی‌هایی صورت گیرد و همان طور که مسئولان به بودجه‌های شهرسازی و مسائل مذهبی و سایر موارد حساس هستند؛ نسبت به بودجه‌های کم حوزه کتاب و فعالیت‌های فرهنگی حساس باشند و با توجه ویژه به این حوزه برای گسترش دانایی که افزایش توانایی را به همراه دارد همت کنند.
به یقین اگر هر خانواده ایرانی، حداقل هر دو هفته یک‌بار به همراه کودکان‌شان سری به کتابفروشی‌ها بزنند و به تورّق کتب و نشریات بپردازند، قطعاً سهم بسزایی در ایجاد علاقه و انگیزه مطالعه در آنها خواهند داشت.
انتهای پیام
نظرات