به بهانه انتخاب «الهام اسدپور» دانش آموخته دکتری صنایع غذایی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان به عنوان تنها زن ایرانی از میان پژوهشگران برتر پر استناد جهان به گفت‌وگو با وی پرداخته و مسیر موفقیتش را به عنوان مادری پژوهشگر، کارآفرین و همسری موفق جویا شدیم.

ایسنا: چرا صنایع غذایی را به عنوان رشته تحصیلی انتخاب کردید؟

من متولد مشهد هستم و رتبه دانشگاهم هزار و ۲۰۰ منطقه یک بود که رشته پزشکی دانشگاه آزاد قبول شدم اما به دلیل اینکه تمایل به بودن در کنار خانواده داشتم، رشته صنایع غذایی دانشگاه فردوسی مشهد را انتخاب کردم؛ ترم دوم کارشناسی با همسرم ازدواج کرده وایشان را یکی از بهترین مشوق ها در مسیر موفقیتم می‌دانم.

ایسنا: چه طور شد که برای ادامه زندگی شهر گرگان را انتخاب کردید؟

در سال ۲۰۰۶ من مقطع کارشناسی ارشد را در دانشگاه شیراز قبول شدم اما چون همسرم برای دکتری رشته مهندسی صنایع غذایی بورسیه استرالیا شدند به آن کشور مهاجرت کردیم؛ من نیز با تمایل شخصی در آنجا مشغول به تحصیل در رشته آموزش زبان انگلیسی شدم.

پس از پایان تحصیلات به سبب علاقه‌ای که به کشورمان داشتیم به ایران بازگشته ساکن گرگان شدیم و من مقطع ارشد و دکتری رشته صنایع غذایی را در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گذراندم و همزمان جذب هیئت علمی مؤسسه آموزش عالی بهاران و معاون مؤسسه شدم تا زمانی که به دلیل کرونا و کمبود دانشجو این موسسه تعطیل شد.

ایسنا: وضعیت تحصیل در استرالیا چگونه بود؟

ما در آنجا به عنوان مسلمان بسیار تحت فشار بودیم خاطرم هست در سالگرد حادثه ۱۱ سپتامبر به منزل ما حمله کرده و درب ورودی خانه را شکستند، حرفشان این بود که نباید هیچ مسلمانی اینجا زندگی کند؛ جالب اینجاست در پیگیری‌های پلیس هم از ما سؤال می‌شد که «شما چکار کرده ایدکه این‌ها علیه شما تحریک شدند؟ » یعنی در نهایت ما مقصر شمرده می‌شدیم. امثال این اتفاقات کم نبود چرا که حتی در رسانه‌های ملی خودشان هم مسلمانان را تروریست خوانده و مردم را علیه آن‌ها تحریک می‌کردند.

ایسنا: رتبه پژوهشی شما در دنیا چند بوده و این اطلاعات در کجا قابل مشاهده است؟

آمار دقیق در سایت Clarivate Analytics اعلام شده و بعد از آن شما می‌توانید در وبگاه مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان یعنی ISC آن‌ها را مشاهده نمایید که اسم بنده و همسرم در زمره پژوهشگران جهان مطرح است. در سال ۲۰۲۲ از بین ۱۲ نفرپژوهشگر برتر یک دهم درصد در دنیا بنده تنها پژوهشگر زن ایرانی بوده و در سال ۲۰۲۳ هم جز ۱ درصدی‌ها یعنی ۹۰۰ نفر از پژوهشگران برتر ایران انتخاب شدم.

H index شاخص علمی یک شخص است که نشان می‌دهد آن فرد چه میزان کار علمی انجام داده و معتبر است که فقط شامل تعداد مقالات نشده، فرمولی برای محاسبه دارد و میزان ارجاعات در آن حائز اهمیت است؛ شاخص فعلی برای بنده بالای ۴۵ است.

ایسنا: پس از انتخاب به عنوان تنها زن پژوهشگر برتر ایران در سال ۲۰۲۲ چه حسی داشتید؟

من چون فارغ التحصیل دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی بودم پس از انتخاب بدون اینکه حمایتی از بنده صورت بگیرد یا حتی یک برگه جهت تقدیر به من داده شود، فقط نام دانشگاه ثبت شد و شما ببینید اگر امسال این دانشگاه به گفته رئیس آن در رتبه‌بندی \"تایمز\" و در حوزه علوم زیستی جایگاه ۵۰۰-۴۰۱ در جهان و رتبه اول ایران و همچنین در حوزه علوم فیزیکی جایگاه ۸۰۰-۶۰۱ در جهان و رتبه ۱۱ را در بین دانشگاه‌های وزارت علوم کسب کرده است، به سبب وجود چنین مقالات علمی است.

حسی که این روزها بیشتر درگیر آن هستم این است که گویا علم در این جا آنچنان که باید ارزشی ندارد و مسئولین با خودشان می‌گویند فلانی که کارش را می‌کند و مقالاتش سبب صعود جایگاه دانشگاه در ایران و جهان می‌شود پس دیگر نیازی نیست کاری کنیم.

ایسنا: ماجرای تأسیس شرکت دانش بنیان و حیطه فعالیتش چیست؟

من و همسرم از سال ۱۳۸۶ این شرکت را تأسیس کردیم که در ابتدا دانش بنیان نبود، از سال ۱۴۰۰ این شرکت به دانش بنیان ارتقا یافت؛ فعالیتی که در آن انجام می‌شود استخراج ترکیبات مؤثره زعفران و ریز پوشانی آن‌ها در مقابل عوامل محیطی است و مکان فعلی که در آن مستقر هستیم را از دانشگاه منابع طبیعی اجاره کردیم.

ایسنا: به نظر شما چگونه می‌توان از «استعمار علمی» که رهبری به آن اشاره کردند رهایی یافت؟

ببینید این فرمایش رهبری قطعاً درست است اما مسأله اصلی که لازمه بومی‌سازی علم بوده و در اشارات رهبری نیز وجود دارد این است که برای قرار گرفتن در این مسیر پژوهشگر ما باید حامی داشته باشد تا بتواند پژوهش‌هایش را عملیاتی کرده و در جهت بومی‌سازی بسیاری از تکنولوژی‌ها گام بردارد.

البته باید توجه کنیم ما برای اینکه بخواهیم در جهان مطرح باشیم مجبور به نقش داشتن در بسترهای ایجاد شده توسط آن‌ها داریم و متأسفانه این موضوع نه تنها ایران بلکه گریبان کل دنیا را گرفته و اگر می‌خواهید در جهان محلی از اعراب داشته باشید لاجرم باید در زمین آن‌ها بازی کنید وگرنه قطعاً آرزو و خواسته هر پژوهشگر ایرانی بومی‌سازی دانشش است.

ایسنا: راز موفقیت شما به عنوان کسی که چندین نقش اعم از مادری و همسری را در کنار فعالیت‌های علمی دارد چیست؟

خاطرم هست که استاد همسرم در استرالیا به بنده می‌گفتند شما ایرانی‌ها چقدر سخت کوش هستید؛ علاقه، پشتکار و برنامه‌ریزی پاسخ سؤال شماست چرا که گاهی پیش می‌آید تا دیر وقت مشغول به کار هستیم و از آن سمت هم باید صبح خیلی زود برای رسیدگی به کارها از جمله فعالیت‌های بیرون و درون خانه بیدار شوم و این چیزی است که فقط با علاقه و پشتکار میسر می‌شود؛ البته من همه این‌ها را معجزه‌ای از سمت خدا می‌دانم و در نهایت اگر کارمان را باایمان قلبی و دلسوزی انجام دهیم قطعاً موفق می‌شویم.

ایسنا: از نظر شما سنگ بزرگی که مانع پیشرفت پژوهشگران ماست چیست؟

به نظرم یکی از مسائل مهم در کشور ما این است که گاهاً برخی مسئولین با توجه به تخصص خود در جای درستی قرار نگرفته‌اند، بررسی کنید چند درصد از مسئولین پژوهشی ما واقعاً در این زمینه خبره بوده و چه میزان فعالیت پژوهشی قابل استناد و ارجاع دارند؟ به همین دلیل است که خیلی از پژوهشگران در کشور ما دچار حس ناامیدی و عدم موفقیت هستنند چرا که آن مسئولین آنطور که باید از شرایط و اهمیت کار آگاه نیست.

مورد بعدی این حقیقت بلاکتمان است که ما یک اسلام و یک کشور داریم و هر آنچه که در توان ماست باید اولاً در جهت ارتقا و پیشرفت این دو و سپس کل جهان باشد؛ به عبارتی پژوهشگر ما نباید درگیر و آلوده بازی‌های سیاسی، عزل و نصب مسئولین شده و به این مسائل گره بخورد.

ایسنا: در پایان چه درخواستی از مسئولین دارید؟

در ابتدا چند سؤال باید مطرح شود این که دانشجوی نخبه و المپیکی ما کجاست؟ آیا از او تجلیل می‌شود؟ آیا امکاناتی برای او قائل شده‌اند؟ ما در کشور خودمان مگرچند درصد پژوهشگر یک درصد برتر در دنیا داریم؟ در حوزه زنان چند نفر داریم؟ چرا نباید کسی پیگیر فعالیت‌های این افراد باشد در حالی که همه جا حتی در سازمان ملل هم طرح‌های حمایت از زنان را مطرح می‌کنیم؟

ما پایان‌نامه‌های بسیار خوبی داریم که در کتابخانه‌ها خاک می‌خورند این در حالی است که بسیاری از آن‌ها می‌توانند کاربردی شده و تجاری‌سازی شوند؛ در خواست من از مسئولین حمایت یا لااقل تشکری است که  قطعا سبب دلگرمی برای ادامه کار می‌شود، باید جلوی دلسرد شدن نخبگان را بگیریم چرا که‌ امیدی برای پیشرفت کشورمان و آینده هستند.

انتهای پیام