مسعود زارعیان در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: جشنواره بین‌المللی «سینما حقیقت» یا جشنواره سینمای مستند ایران که اولین دوره آن در سال ۱۳۸۶ برگزار شد، اهداف مهمی از جمله شناخت استعدادها و حمایت از مستندسازان جوان را دنبال می‌کند.
مشاور انتخاب آثار هفدهمین دوره جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت در خصوص مقایسه جشنواره سال جاری با جشنواره سال گذشته خاطرنشان کرد: سال جاری تعداد آثار به لحاظ کمی نسبت به سال گذشته رشد داشته است، اما به لحاظ کیفی تفاوت چشمگیری را در آثار شاهد نبویم.
وی تصریح کرد: در بخش فیلم‌های بلند جشنواره که من جزو هیات انتخاب بودم، فیلم‌های بلندی که ما را شگفت‌زده کند نداشتیم، اما یک سری تک اتفاق‌هایی داشتیم مثل فیلم «قوی‌دل» که فرم تقریبا تازه‌ای را به بخش فیلم‌های پرتره و مطالبه‌گر پیشنهاد داد.
زارعیان از تاثیر مستقیم آموزش و پژوهش در تولید فیلم‌های خلاقانه خبر داد و گفت: باید در جشنواره سینما حقیقت به حوزه آموزش و پژوهش به عنوان دو رکن اساسی خلاقیت، بیشتر توجه شود.
وی برگزاری کارگاه‌های قدرتمند، انتشار ویژه‌نامه تخصصی، حضور میهمانانی از سایر کشورها و مقالات زیادی از صاحبنظران این حوزه را از نقاط قوت بخش آموزش و پژوهش در سال‌های گذشته دانست و گفت: اهمیت دادن به بحث آموزش و پژوهش زمینه خلق آثار متفاوت و زمینه پویایی سینمای مستند را فراهم می‌کند.
وی افزود: چالش ضعف در بحث آموزش و پژوهش در سال‌های اخیر بیشتر به چشم می‌آید و ای کاش به همان قدرت، شدت و حدتی که سال‌های قبل شاهد رشد مباحث آموزشی و پژوهشی بودیم، سال جاری نیز به این مباحث اهمیت داده می‌شد تا زمینه برای بروز خلاقیت بیشتر فراهم شود.
این مستندساز یادآور شد: سینمای مستند در دنیا به سمت رشد و توسعه حرکت می‌کند و مرزهای آن روز به روز گسترده‌تر می‌شود، بنابراین ما نباید از این قطار توسعه عقب بمانیم و باید همچنان جشنواره را در سطح بالا و عالی نگاه داریم.
سینما حقیقت در کشف استعدادها موفق عمل کرده است
زارعیان اظهار کرد: این جشنواره در منطقه و خاورمیانه از جایگاه خوبی برخوردار است، اما این مورد کافی نیست و باید بتوانیم حداقل جزو ۱۰ جشنواره برتر دنیا در حوزه فیلم مستند باشیم، بنابراین همچنان باید به آبروی این جشنواره اضافه شود و این اتفاق از مسیری جز خلاقیت میسر نمی‌شود. همچنین خلاقیت نیازمند دو پایه اساسی آموزش و پژوهش است و ما نمی‌توانیم از این دو موضوع مهم غافل باشیم.
این مستندساز در پاسخ به این سوال که جشنواره سینما حقیقت تا چه میزان توانسته است در کشف استعدادها در حوزه مستند موفق باشد، با بیان اینکه سینما حقیقت در کشف استعدادها موفق عمل کرده است، افزود: جشنواره قطعا و بدون شک در این حوزه موفق عمل کره است، چراکه هر اتفاقی در حوزه سینمایی و مخصوصا حوزه سینمای مستند، می‌تواند در زمینه شناسایی استعدادها موثر باشد.
وی افزود: سال جاری در جشنواره سینما حقیقت شاهد کشف استعدادهای نو بودیم و جوانان خوبی به جمع مستندسازان اضافه شدند و به طور یقین، استعدادیابی و پرورش استعدادهای جدید صورت گرفته است.
زارعیان ادامه داد: تیم مدیریت جشنواره سینما حقیقت، در یکی دو سال اخیر زمینه را برای حضور فیلمسازان شهرستانی فراهم و به استعدادهای جوان اعتماد و از آن‌ها حمایت کرد و با کمک و حمایت توانست به جایی برسد که شاهد تولید آثار خوبی باشیم.
این مستندساز با بیان اینکه به طور مطلق هر اتفاقی در حوزه جشنواره و ... می‌تواند به رشد سینمای مستند کمک کند، یادآور شد: در چند سال قبل چتر حمایتی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی سازمان امور سینمایی کشور، بسیار محدود بود و از برخی فیلمسازان خاص حمایت می‌کرد، اما سال جاری و سال قبل شاهد وسعت چتر حمایتی بودیم و این امر توانست فیلمسازان موفقی را به جامعه سینمایی معرفی کند.
وی افزود: سال جاری فیلم «قوی‌دل» که خوش درخشید و بیشترین جایزه‌ها را از آن خود کرد، فیلمی بود که هم در جلب نظر مخاطب و حوزه عمومی و هم در جلب نظر داوران و در حوزه تخصصی توانست موفق عمل کند و این نشان می‌دهد که این حمایت‌ها کارساز است، چراکه «قوی‌دل» با حمایت مرکز گسترش تولید شده و دومین فیلم مستند این کارگردان است و در اولین حضورش در جشنواره توانست تا این اندازه افتخارآفرینی کرده و بدرخشد، همچنین فیلمسازان دیگری در بخش‌های مختلف داشتیم که خوش درخشیدند.
این کارگردان در خصوص اهمیت این جشنواره اظهار کرد: تا قبل از برگزاری این جشنواره، قطعا جایگاه و پایگاهی تخصصی برای سینمای مستند وجود نداشت، تلاش‌های رسانه‌ای و جشنواره‌ای بیشتر بر جشنواره فیلم فجر و فیلم‌های داستانی متمرکز بود و سینمای مستند همواره سهم کوچکی در فستیوال‌های داخلی داشت.
زارعیان گفت: برای بازنمایی این ظرفیت عظیم در سینمای مستند، شکل‌گیری چنین جشنواره‌ای که به هر حال در سال‌های مختلف دستاوردهای زیادی به همراه داشته است لازم بود، همچنین در حوزه فیلم مستند به این ریل‌گذاری نیاز بود تا فیلمسازان مستند شناسایی و ساماندهی شده و استعدادیابی انجام شود و علاوه بر آن در حوزه آموزش و پژوهش اتفاقات مهمی رخ دهد.
وی ادامه داد: این جشنواره شاید به نوعی پایه‌گذاری جریان مهمی در سینمای ایران بود که بتوان از طریق آن سینمای مستند را بارور کرد و با هدف‌گذاری‌های مشخص و توسعه این عرصه برای فیلمسازان مستند، بتوان ظرفیت مستند و خلاق را به نوعی احیا کرد، همچنین این جشنواره برای رسیدن به اهداف کلی که در حوزه فرهنگ، مدنظر سیاست‌گذاران است لازم بود و این چیزی است که جشنواره سینمای حقیقت برای سینمای مستند و مستندسازان به ارمغان آورد.
زارعیان تاکید کرد: این جشنواره پایگاه مهمی برای دلگرمی مستندسازان بوده، چرا که مستندسازان از طریق آن دارای جایگاه مشحصی شدند و به نوعی این جشنواره به سمت هویت‌سازی صنف مستندسازان حرکت کرد.
نامزد سیمرغ بلورین بهترین فیلم مستند از چهل‌ویکمین جشنواره فیلم فجر گفت: آغاز به کار من در حوزه مستند همزمان با برگزاری اولین دوره جشنواره سینما حقیقت بود و کار مستندسازی را از سال ۱۳۸۶ آغاز کردم، از جشنواره دوم، مخاطب جدی سینما حقیقت بودم و به نظر من در این جشنواره می‌توانیم ویترین سینمای مستند ایران را در یک سال ببینیم.
وی افزود: از همان سال تا به امروز در تمام بخش‌های این جشنواره حضور داشتم، در کارگاه‌ها شرکت کردم، در حوزه پژوهشی مقاله دادم، جایزه بهترین کارگردانی برای فیلم خسوف در سال ۹۸ و پس از آن نیز جایزه بهترین کارگردانی برای فیلم بلند «غیرمسکونی» در جشنواره شانزدهم سینما حقیقت در سال ۱۴۰۱ از افتخاراتی است که در این جشنواره کسب کرده‌ام.
مهمترین مانع پیش روی مستندسازان نبود امنیت شغلی است
عضو انجمن صنفی مستندسازان ایران نبود هویت صنفی و نبود امنیت شغلی را از مهمترین مشکلات و موانع پیش روی مستند سازان عنوان کرد و گفت: من چون عضو این انجمن هستم، در جریان مسائل مختلف مستندسازان هستم و در حال حاضر نبود هویت صنفی و نبود امنیت شغلی مشکل و مانع بزرگ مستندسازان حرفه‌ای است و گله بیشتر مستندسازان و هنرمندان از مشکلات معیشتی است.
وی تأکید کرد: ما قطعا باید آموزش را توسعه دهیم، قطعا باید استعدادیابی را توسعه دهیم، اما نباید از مستندسازانی که به صورت حرفه‌ای در این زمینه کار می‌کنند غافل شویم، افرادی که معیشت زندگیشان به تولید فیلم گره خورده است و متاسفانه بسیاری از آن‌ها برای امرار معاش راننده اسنپ هستند.
زارعیان تصریح کرد: دردآور اینکه در حال حاضر یکی از مستندسازان قابل ایران که سابقه داوری جشنواره فجر را دارد و یکی از مستندسازان مولف ایران، راننده اسنپ است؛ من خودم چند سال پیش به دلیل مشکلات مالی مجبور شدم کار دیگری به جز فیلم‌سازی را دنبال کنم که بتوانم حداقل معیشتم را اداره کنم.
وی افزود: بنابراین مهمترین مانع پیش روی مستندسازان، نبود امنیت شغلی است؛ همچنین برآوردهای پایین، بودجه‌ریزی محدود و کم و عدم توجه به هزینه‌ها از مشکلات اساسی این حوزه است و با وجود اینکه قیمت همه چیز بالا رفته و چند برابر شده است، ما همچنان بر مبنای قراردادهای چندسال قبل کار می‌کنیم.
این کارگردان مستندساز خاطرنشان کرد: امروزه در سینمای داستانی حداقل باید ۸۰ میلیارد تومان برای یک فیلم هزینه شود، در حالی که یک صدم آن در سینمای مستند هزینه نمی‌شود و بخش‌های مختلف خیلی بخواهند در این زمینه لطف کنند، چیزی حدود ۲۰۰ الی ۳۰۰ میلیون تومان است که این اختلاف خیلی دردآور است و نشان دهنده مضیقه مالی صنف مستندسازان است.
وی خاطرنشان کرد: در تولید فیلم مستند، از پیش‌تولید گرفته تا انتخاب سوژه، تولید و مسائل و دردسرهای بعد از تولید بسیار زیاد است، مثلا فیلمی به سختی در مورد یک شخصیت ساخته می‌شود و بعد ممکن است به هر دلیلی از فیلم‌ساز شکایت شود، همچنین شرایط سخت کاری از جمله مستندسازان بحران که جان خود را کف دست خود می‌گذارند، مستندسازان حیات وحش و محیط زیست که در شرایط سخت طبیعی کوه و دره مستند می‌سازند و یا مستندسازانی که در بخش‌های پرخطر قضایی و ... کار می‌کنند، این‌ها با یک ضریب امنیت بسیار پایین و عدم حمایت مادی و معنوی در حال فیلم ساختن هستند.
وی در پاسخ به این سوال که به فیلمسازان مستندی که قصد شرکت در جشنواره آینده را دارند چه توصیه‌ای دارید، گفت: توصیه من به عنوان مشاور انتخاب آثار این است که مطالعه زیادی داشته باشند، سینمای ایران و جهان را به طور جدی رصد و دنبال کنند و فیلم ببینند، نکته مهمتر اینکه تا می‌توانند فیلم بسازند.
این مستندساز اظهار کرد: توقع ما از مسئولان این است که به حوزه فیلم‌سازی مستند توجه جدی داشته باشند، فیلم‌سازانی که در بعضی بخش‌ها، حتی از سینمای داستانی جلوتر بوده و افتخارات زیادی کسب کرده‌اند.
سینمای مستند پیشروتر از سینمای داستانی
وی ادامه داد: مستندسازان، هم در حوزه جلب نظر مخاطب و هم در ارائه روایت‌های مختلف در مورد مسائل و مباحث مهم کشور، اثرگذاری زیادی دارند و به گواه داوران مختلف در ادوار مختلف جشنواره فجر و ... همواره سینمای مستند را پیشروتر از سینمای داستانی دانسته‌اند و این اتفاق مهمی است و نشان می‌دهد که ظرفیت بسیار بالایی در این حوزه داریم.
این عضو هیات انتخاب هفدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران (سینما حقیقت)، خاطرنشان کرد: ما در کشور مسائل و گره‌های مهمی داریم که می‌توانیم این گره‌ها را با تولید فیلم مستند باز کنیم و ارائه پیشنهادهای جدی در حوزه‌های مختلف داشته باشیم؛ چراکه سینمای مستند در هر نوع و شکل، ثبت سند است و بدترین فیلم مستند نیز یک سند تصویری است که برای نسل‌های آینده مفید خواهد بود، بنابراین سینمای مستند باید بیش از پیش توسط مسئولان و تصمیم‌گیرندگان، جدی گرفته شود.
انتهای پیام
نظرات