به گزارش ایسنا، گیوه یا پای‌پوش یکی از صنایع دستی نام آشنایی است که گذشتگان از آن استفاده می‌کردند و اکنون باتوجه به تغییر سبک زندگی تنها مورد اقبال برخی از بزرگان شهر است.

هنری که از نیاکان به ارث رسیده بود و تنها درآمد برخی هنرمندان از این طریق بود، اما اکنون هنر فراموش شده‌ای است و تنها یک استادکار ماهر در این صنعت باقی مانده است.

البته از زمانی که زندگی‌ها به سبک غربی درآمد و کفش جای گیوه را گرفت کسادی بازار گیوه هم آغاز شد، به طوری‌که رفته رفته هنرمندان آن هنر گیوه‌دوزی را رها کردند و به سمت و سوی دیگر مشاغل روی آوردند.

هنری که فرهنگ مردم یک شهر را نشان می‌دهد و به جای اینکه به فراموشی سپرده شود بهتر است حفظ شود.

سال‌هاست حال تنها تولیدکننده گیوه ملکی در شهرکرد خوب نیست، استاد چیره دستی که سعی دارد بعد از سال‌ها تلاش برای کسب درآمد حلال همچنان این هنر بی جان و بی فروغ را همچون کسی که پاهایش ناتوان شده به سختی سرپا نگه دارد.

محمود رفیعیان، تنها هنرمند گیوه‌دوز شهرکرد این گونه تعریف می‌کند: گیوه‌دوزی شغلی است که از پدرم به ارث رسیده و من ادامه دهنده راه پدر بودم، حدود ۴۵ سال است که تنها راه درآمدم گیوه‌دوزی است.

​​سال‌های عمرم را برای این شغل گذاشتم تا این هنر حفظ شود اما اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از من هنرمند که تنها راه درآمدم بوده حمایتی نکرده است، اکنون بعد از ۴۵ سال کار کردن بازنشستگی معنا ندارد، چه بسا اگر حمایت شده بودم حقوق اندک و حتی بازنشستگی داشتم، در یک کلمه بگویم توجهی به من که هنرمند گیوه‌دوزی هستم نشده است به طوری‌که حتی توان پرداخت اجاره مغازه را هم ندارم.

او می‌گوید: سال‌هایی ۶۰ گیوه‌دوز در شهرکرد مشغول گیوه‌دوزی بودند که به دلیل حمایت نشدن از این حرفه خارج و به کسب و کار دیگری از جمله میوه‌فروشی مشغول شدند، هنری که فرهنگ ما را نشان می‌دهد، فراموش شده است، هنری که باید به آیندگان منتقل می‌شد و الگویی برای آیندگان بودیم.

در گذشته به جای کفش‌هایی که امروز می‌پوشند از گیوه استفاده می‌شد، اما اکنون تنها افرادی که گیوه به جانشان بسته است از آن استفاده می‌کنند، هنری است که همچنان شهر به آن نیاز دارد.

این را هم بگویم به دلیل اینکه وسایل مورد استفاده برای دوخت گیوه به ندرت پیدا می‌شود و گران است مجبوریم گران هم بفروشیم، مثلاً یک جفت گیوه ملکی مرغوب سه میلیون تومان از سوی من که تولیدکننده هستم به فروش می‌رسد و تنها ۵۰۰ هزار تومان هزینه دستمزد بوده و مابقی هزینه وسایل به کار رفته است.

از زمان‌های گذشته پوشیدن گیوه برای پا، کمر و حتی چشم خوب بوده اما حمایتی از من نمی‌شود، یعنی اگر حمایت باشد و تسهیلاتی به من داده شود کارگرانی را به کار می‌گیرم و این هنر را به آن‌ها آموزش می‌دهم تا روی زمین نماند، هنری که حمایت از آن منجر به رونق استان و شهر می‌شود.

گیوه‌هایی که امروز در شهرهای مختلف کشور توسط جوانان  با قیمت‌های مختلف به فروش می‌رسد همانند گیوه‌های ملکی که هنرمندان شهرکرد با دست می‌دوختند نیست.

در ادامه فرانک کبیری، عضو هیات علمی و مدیر گروه رشته صنایع دستی دانشکده هنر و علوم انسانی فارسان در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: یکی از مزایای کشور وجود تنوع در رشته‌های صنایع دستی است و  روز به روز به تعداد رشته‌های آن افزوده می‌شود، زیرا ایرانی‌ها انسان‌هایی خلاق بوده و حتی با تلفیق رشته‌های مختلف با یکدیگر رشته جدیدی بوجود می‌آورند که این مساله متناسب با زندگی روزمره است.

وی افزود: در این میان نقش دولت و مدیران نقش بسیار مهمی است که یکی از مسائل مهم، چینش تخصصی مدیران است، چه بسا نادیده گرفتن این موضوع در سطوح پایین موجب ایجاد آسیب و حتی از بین رفتن برخی رشته‌ها نیز می‌شود، از زمان‌های گذشته هنرمندان گیوه دوز در شهرکرد و بروجن بسیار فعال بودند و از جمله رشته‌هایی بود که حالت مونتاژکاری داشته است، یعنی این گونه نبود که از ابتدا تا انتهای آن را تنها یک نفر انجام دهد، یعنی افراد یک خانواده در دوخت گیوه با یکدیگر همکاری می‌کردند تا گیوه آماده شود.

کبیری توضیح داد: هنرمندان و صنعتگران کاملاً به مسائل دینی و علمی روز باور داشتند، به گونه‌ای که مثلاً برای آماده کردن تخت گیوه از لباس‌های کهنه و پارچه‌های مندرس استفاده می‌کردند، استفاده از پارچه به دلیل قابلیت انعطاف پذیری بیشتر آن بوده که فرم پا را به خود می‌گرفته است، البته بخش‌هایی که از چرم بود از ضایعات چرم نیز استفاده می‌شد، گرچه بعدها از لاستیک و تایرهای فرسوده برای تخت گیوه استفاده می‌کردند.

مدیر گروه رشته صنایع دستی دانشکده هنر و علوم انسانی فارسان در ادامه بیان کرد: اگر بتوان در رشته‌های مختلف صنایع دستی از جمله گیوه‌دوزی اقداماتی متناسب با نیاز روز جامعه صورت گیرد نه تنها از بین نخواهد رفت بلکه زمینه اشتغال زیادی را در استان فراهم می‌کند، گرچه ایجاد زنجیره ارزش برای صنایع‌دستی می‌توانست منجر به موفقیت‌ شود.

وی توضیح داد: در بحث صنایع دستی مسئولان انتظار دارند یک هنرمند و صنعتگر خود طراح، تولیدکننده، تاجر، بازاریاب و کارآفرین باشد که این موضوع امکان‌پذیر نیست، از طرفی با بررسی دقیق، اصولی، انجام کار زیربنایی و تخصیص بودجه‌های مناسب به افراد متخصص قطعاً می‌توان برای حوزه صنایع دستی چاره اندیشید و اتفاقاتی رخ می‌داد که نه تنها هنر و صنعت حفظ شود بلکه زمینه حفظ هویت، فرهنگ، اشتغالزایی و رشد اقتصادی نیز فراهم شود.

کبیری در خصوص تحصیلات آکادمیک حوزه صنایع دستی، اضافه کرد: در ساختار اداری و سازمانی رشته‌های حوزه صنایع دستی کم کم مورد بی مهری قرار می‌گیرند و می‌تواند در سطح کلان موجب ضربه جبران ناپذیر به این حوزه وارد کند، کما اینکه اشتغالزایی در زمینه صنایع دستی بسیار آسان است و اگر موانع برطرف نشود قطعاً شاهد کمرنگ تر شدن این حوزه و لطمات جبران ناپذیر آن در حوزه اشتغال و فرهنگ خواهیم بود.

مهراب محمدی، معاون صنایع دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری اظهار کرد: از ویژگی‌های صنایع دستی فارغ از جنبه تزیینی و لوکس بودن آن، کاربردی بودن آن‌ها در زندگی روزمره است.

وی افزود: باتوجه به اینکه زندگی به سمت ماشینی پیش رفته و سبک زندگی تغییر کرده هنرهای دستی نیز آرام آرام به فراموشی سپرده شد و به دلیل مباحث اقتصادی تولید آن‌ها توجیه اقتصادی نداشته است، از طرفی گرایش به این هنرها در دهه‌های اخیر و نسل جوان کم شد، البته خرید گیوه ملکی هزینه زیادی نیاز دارد.

محمدی ادامه داد: خرید یک جفت گیوه با کیفیت بالا نزدیک به ۲۰ میلیون تومان و گیوه‌های معمولی حدود شش میلیون است که با توجه به اوضاع اقتصادی بیشتر مردم توان خرید ندارند و کاهش تقاضا منجر به تولید کم از سوی تولیدکننده می‌شود، گرچه افرادی همچنان از گیوه استفاده می‌کنند.

معاون صنایع دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری گفت: زمانی‌که بازار جوابگوی نیاز تولیدکننده نیست، کار رو به افول می‌رود و آرام آرام این هنر جمع می‌شود، البته نباید از ورود و جایگزینی کفش‌های چرمی هر چند با کیفیت پایین به بازار غافل شد.

وی در پاسخ به اینکه به فراموشی سپرده شدن این هنرها نوعی آسیب است، گفت: قطعاً منسوخ شدن این هنرها از جهتی آسیب است زیرا جزئی از فرهنگ و هویت ماست اما ایجاد تغییرات فرهنگی و اقتصادی بر این مساله تاثیرگذار بوده و تنها کاری که به عنوان متولی می‌توان انجام داد این است که حداقل اجازه از بین رفتن کامل آن را ندهیم و کاربری آن را برگردانیم تا حداقل کسانی که پای‌بند به این موضوع بوده و از گیوه استفاده می‌کنند آن‌ها را از دست ندهیم.

محمدی افزود: هر ساله برای رشته‌هایی که در حال فراموشی بوده از جمله گیوه، سفره‌های آردی، قفل‌سازی و... دوره‌های آموزشی برگزار می‌شود تا با تغییر کاربری بتوان آن‌ها را احیا کرد، یعنی با برگزاری دوره‌ها و به کارگیری استاد کاران بتوان رشته‌هایی که در حال فراموشی بوده را به نسل جدید منتقل کرد، در حقیقت افراد آموزش‌دیده و کسانی که قصد انجام کار در زمینه هنر را داشته باشند بیمه و تسهیلات به آن‌ها پرداخت می شود، حتی در صورت امکان محلی مناسب در اختیار متقاضیان قرار خواهد گرفت.

به گفته وی، تعداد هنرمندان حوزه صنایع دستی استان حدود ۱۲ هزار و ۵۰۰ نفر بوده که حدود ۵۰۰۰ نفر فعال این عرصه و جزو تولیدکنندگان هستند.

انتهای پیام