در حالی چشمان مردم این شهر مدت‌ها در انتظار قطره‌ای باران به آسمان خشک شده‌ است که زمستان از نیمه رد شد و جز اندک باران و برف بسیار کم چیز دیگری نصیبشان نشد.

کاشمر با پشت سر گذاشتن حدود دو دهه پیاپی خشک‌سالی همچنان در شرایط بحرانی به سر می‌برد، اما امسال این خشک‌سالی محسوس‌تر است.

به گفته رئیس هواشناسی کاشمر بارش‌ها نسبت به بلندمدت ۲۵ درصد کاهش یافته‌ و حتی اگر بارش‌های زمستانه در حد نرمال باشد، باز هم کم‌بارشی‌های این سال‌ها را جبران نمی‌کند. این در حالی است که پیش از این پاییز امسال پر باران پیش‌بینی شده بود!

علی اصغرزاده در گفت و گو با ایسنا با بیان این‌که امسال بارش پاییز در کاشمر با کاهش ۲۰ میلیمتری نسبت به بلندمدت همراه بود و وضعیت مطلوبی در پاییز رقم نخورد، گفت: دمای هوا نیز به نیم درجه نسبت به مدت مشابه سال قبل گرم‌تر شده و ۱۰۰ درصد مساحت کاشمر همچنان درگیر خشک‌سالی است.

به گفته وی، برای زمستان امسال نیز وضعیت خوبی برای بارش‌ها وجود ندارد و اگر هم بارش خوبی در زمستان وجود داشته باشد، جبران کمبودها را رقم نمی‌زند.

وی بیان کرد: با تحلیل آماری دما و بارش، شهرستان کاشمر در فصل زراعی جاری تا نیمه بهمن‌ماه ۱۴۰۲ می‌توان به ثبت بارش تجمعی ۳۱.۳ میلیمتری کاشمر اشاره کرد که نسبت به مدت مشابه سال قبل تا امروز ۵۵ درصد افزایش بارش را نشان می‌دهد.

رئیس هواشناسی کاشمر افزود: در مقایسه با دوره آماری بلندمدت بارش‌های تجمعی در فصل زراعی جاری تا نیمه بهمن امسال ۵۲ درصد کاهش داشته است.

وی با بیان این‌که شهرستان کاشمر از ابتدای فصل زراعی، فصل گرم‌تری نسبت به دوره آماری کوتاه‌مدت و بلندمدت تجربه کرده است، اظهار کرد: تغییر رویکرد در مدیریت آب نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است.

بی آبی و خشک‌سالی هر روز ابعاد تازه‌تری می‌گیرد، بسیاری از فعالان محیط‌زیست و منابع آب نسبت به وضعیت آب هشدار می‌دهند و می‌گویند؛ زنگ خطر مصرفِ آب در منطقه خیلی وقت است به صدا در آمده و علیرغم هشدارهای مکرر اما گویا مسئله‌ بحران آب نه تنها برای مردم که برای بسیاری از مسئولان هم جدی نیست.

در همین خصوص یک کارشناس حوزه آب به ایسنا گفت: خشک‌سالی و برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی طی سال‌های اخیر در دشت‌های منطقه ترشیز که با کمبود آب روبرو هستند، مشکلات عدیده‌ای را فراهم ساخته است.

محمد صادقی فرونشست در نتیجه‌ی برداشت آب زیرزمینی را یکی از معضلات جدی منطقه ترشیز برشمرد و افزود: طی چهار دهه اخیر فشار بسیار زیادی به منابع آب زیرزمینی دشت‌های ترشیز وارد شده و این منابع تخلیه شده‌اند.

وی با بیان اینکه خشک‌سالی یکی از بزرگ‌ترین تهدیدها برای توسعه پایدار، به ویژه در کشورهای در حال توسعه است، افزود: در واقع، طبق پیش‌بینی‌ها تخمین می‌زنند که تا سال ۲۰۵۰ خشک‌سالی ممکن است بر سه چهارم جمعیت جهان تأثیر بگذارد.

این کارشناس حوزه آب با اشاره به اینکه بارندگی‌ها هرسال کاهش بیشتری نسبت به قبل دارد و این بسیار ناگوار است، بیان کرد: خشک‌سالی، برداشت بیش از حد منابع آب زیرزمینی و در نهایت فرونشست زمین، از جمله بحران‌های جدی شهرستان کاشمر و منطقه ترشیز محسوب می‌شوند.

وی گفت: بدون شک اگر در خصوص کشت‌های جایگزین و روش‌های آبیاری در بخش کشاورزی تغییری صورت نگیرد بحران‌ها جدی‌تر خواهد شد، شاخص خشک‌سالی آب زیرزمینی PSI در چاه‏های مشاهداتی نیز نشان می‏دهد که دشت کاشمر در سه دهه اخیر وارد فاز خشک‌سالی شدیدی شده است. 

صادقی اظهار کرد: در کنار بسیاری از پدیده‌‎های ناخوشایند که زمین را تهدید می‌کند، هشدار درباره پدیده فرونشست زمین در این منطقه بسیار پررنگ است. پس از گذشت دو دهه خشک‌سالی و خالی شدن سفره‌های زیرزمینی، پدیده نشست‎های زمین طی چند سال اخیر به خیابان‎های اصلی شهر هم رسیده و مشکلاتی را ایجاد نموده است.

وی خاطرنشان کرد: کاشمر اکنون با دو بحران جدی مواجه است، بحران آب و بحران فرونشست زمین. البته بحران آب و فرونشست دشت کاشمر همانند «زلزله خاموش» است و هنوز مردم و مسئولان آن را به خوبی درک نکرده‌اند.

وی با بیان اینکه کاهش بارندگی خشک شدن چشمه‌ها، قنوات، کاهش آبدهی چاه‌ها را به ارمغان می‌آورد و با هزینه بیشتری باید نسبت به کف شکنی و جابجایی چاه‌ها اقدام کرد، افزود: متأسفانه تاکنون در توسعه روش‌های نوین آبیاری بخش کشاورزی فعالیت زیادی در منطقه صورت نگرفته است.

صادقی با بیان اینکه شیب روند افزایش دما در ده‌های اخیر بسیار شدیدتر از دوره ۱۵۰ ساله است و از سویی شاهد کاهش بارش‌ها هستیم، بیان کرد: از سال ۷۳ به بعد هرساله به نوعی درگیر خشک‌سالی بوده‌ایم.

وی با اشاره به اینکه متأسفانه در یک فرآیند جهانی تغییرات اقلیمی گیر افتاده‌ایم و به تنهایی نخواهیم توانست این تغییرات را مهار کرد، اظهار کرد: تغییرات اقلیمی موجب شده از تعداد رخداد برف در منطقه کم شود.

وی با بیان اینکه به دلیل برداشت بی‌رویه، حجم تغذیه و تخلیه آب در دشت ممنوعه بحرانی کاشمر نابرابر بوده و نقاط مختلف آبخوان متفاوت است، عنوان کرد: عواملی از جمله کاهش نزولات جوی، بالا بودن پتانسیل تبخیر و هم‌چنین برداشت بی‌رویه توسط چاه‌های عمیق را می‌توان از عوامل بر هم خوردن تعادل و بروز برآیند منفی در این آبخوان دانست.

پیش‌بینی می‌شود دولت آینده با چالش‌های جدی‌تری در زمینه بحران آب مواجه باشد. متأسفانه در دو سه دهه اخیر سرعت برداشت آب‌های زیرزمینی بی‌محابا افزایش پیدا کرده، به ‌طوری که در بسیاری از مناطق بیشتر از چاه‌های مجاز، چاه‌های غیرمجاز داریم و در نتیجه اقلیم ما، دیگر توان و یارای شرایط موجود را ندارد و فرو می‌ریزد. در واقع ما زیرپای زمین را خالی کردیم و زمین توان مقاومت ندارد و فرونشست‌های پی‌درپی، ما را دچار مشکلات زیاد می‌کند.

بارش باران در سرزمین خشکی مانند ترشیز، یکی از دوست‌داشتنی‌ترین اتفاقات است؛ اما در خشک‌سالی‌های پی‌درپی، آنقدر منابع آبی فقیر شده‌اند که ظاهراً بارندگی‌های معمولی و حتی بیش از معمول و حد نرمال هم نمی‌تواند این خشک‌سالی مزمن را درمان کند. در شرایط فعلی چاره‌ای جز برنامه‌ریزی منسجم توسط دولت نیست و باید مسئولان منطقه برنامه جدی برای گذر از تنش آبی داشته باشند، هرچند منابع زیرزمینی نیز شرایط مناسبی ندارد، اما به رغم همه مشکلات می‌توان با مدیریت منابع از شرایط و وضعیت خشک‌سالی عبور کرد.

انتهای پیام