به گزارش ایسنا، یک خبرنگار دیپلماتیک عربستانی در هفته دوم ماه اوت یعنی حدود ۲ ماه قبل از عملیات طوفان الاقصی اعلام کرد، هیأتی از سفارت‌خانه‌های چهار کشور عربی در واشنگتن با مسؤولانی در کنگره آمریکا دیدار کردند تا آن‌ها را به لغو اعتراضشان به پرداخت مبلغ ۷۵ میلیون دلار به آژانس امدادرسانی به آوارگان فلسطینی (آنروا) برای ارائه کمک‌های غذایی به ساکنان غزه ترغیب کنند.

این هیأت به مسؤولان کنگره درباره خطر اوضاع در نوار غزه به ویژه بعد از کاهش کمک‌های برنامه جهانی غذا به خانواده‌های غزه در ژوئیه ۲۰۲۳ اطلاع داد و هشدار داد که منع حمایت مالی از آنروا منجر به وخیم شدن مشکلات می‌شود؛ به ویژه اینکه سه چهارم فلسطینی‌ها به کمک‌های غذایی آنروا وابسته هستند.

هیأت دیپلماتیک عربی تأکید کردند پیش‌بینی‌هایشان نشان می‌دهد که این وضعیت جنبش حماس را به عملیات نظامی بزرگی برای جلب توجه جهان به آنچه در غزه رخ می‌دهد، وادار خواهد کرد و این مساله پیامدهای امنیتی برای رژیم صهیونیستی، مصر، اردن و بقیه طرف‌ها خواهد داشت، اما قانونگذاران آمریکایی حامی رژیم صهیونیستی توجهی به این پیام نکردند و تأکید کردند که موضع آن‌ها توقف حمایت مالی از آنروا تا زمان انجام اصلاحات در دستگاه اداری آن است.

«باربارا لیف» معاون وزیر خارجه آمریکا در امور منطقه تابستان گذشته در دیدار با سفرای کشورهای عرب حوزه خلیج فارس در واشنگتن گفت سفر او به اراضی فلسطین نشان داد که وضعیت کرانه باختری وخیم است، اما لیف، «محمود عباس» رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین را سرزنش کرد و گفت: «مادامی که محمود عباس در رأس قدرت است، مذاکرات شاهد هیچ پیشرفتی نخواهد بود. وی پیر شده است و قدرت انجام چنین مأموریتی را ندارد.

مصر هدف تل‌آویو را کوچاندن مردم غزه می‌داند

طبق گزارش الاخبار، از سوی دیگر «عبدالفتاح السیسی» رئیس‌جمهور مصر به هیأت کنگره آمریکا گفت: «مصر هرگز به ضرر خود حل و فصل مساله فلسطین را قبول نخواهد کرد، حتی اگر این مساله مقابله با تمام ابزارها را بطلبد. حضور فلسطینی‌ها در خارج از اراضی خود بحران را حل نخواهد کرد، بلکه صلح میان مصر و تل‌آویو را تهدید می‌کند. چنین پیشنهاداتی به امنیت ملی مصر آسیب می‌زند و احتمال نفوذ نیروهای حماس به داخل مصر وجود دارد».

رئیس‌جمهور مصر تأکید کرد «اقدامات حماس به رژیم صهیونیستی حق قتل جمعی ساکنان غزه و گرسنگی دادن به آن‌ها را نمی‌دهد و مشکل در این است که حق ملت فلسطین برای تشکیل کشور مستقل ضایع شده است».

هیأت کنگره نتایج سفر خود به ریاض را به مقامات مصری اعلام کرد. آن‌ها تأکید کردند به مسؤولان عربستانی گفته‌اند بهتر است اقدامات عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی را پیش ببرد. رئیس‌جمهور مصر اما تأکید کرد عادی‌سازی روابط راه حل کاملی برای بحران‌های منطقه نیست و دولت آمریکا باید برای احیای صلح و تحقق آرمان‌های ملت فلسطین تلاش کند.

یکی از مسؤولان وزارت خارجه مصر گفت: «برت مک‌گورک، هماهنگ کننده کاخ سفید در امور خاورمیانه و شمال آفریقا در دیدار با سامح شکری، وزیر خارجه مصر در قاهره گفت آمریکا از راه حل تشکیل ۲ دولت حمایت می‌کند، اما این مساله یک چشم انداز فراگیر میان طرف‌ها و انجام اصلاحات در تشکیلات خودگردان فلسطین و نهادهای امنیتی وابسته به آن را می‌طلبد».

مک‌گورک به اهمیت حمایت مصر و اردن از هرگونه راهکاری و فراهم شدن حمایت مالی از سوی کشورهای عربی اشاره کرد.

شکری تأکید کرد: «مشکل واقعی طرف اسرائیلی است که با راه‌حل تشکیل ۲ دولت مخالف است. بدون آتش‌بس صحبت درباره مابعد جنگ درست نیست و آنچه در حال حاضر رخ می‌دهد، کوچاندن ساکنان غزه و از بین بردن مساله فلسطین است».

اردن و وسواس آوارگی

مردم و مسؤولان سیاسی اردن به حوادث کرانه باختری به دلیل نگرانی نسبت به کوچاندن فلسطینی‌ها اهمیت می‌دهند. «ایمن الصفدی» وزیر خارجه اردن به تعدادی از مسؤولان غربی گفت: «کوچاندن فلسطینی‌ها از سرزمینشان خط قرمزی برای اردن است و اقدامات اسرائیل علیه اماکن مقدس فلسطین منجر به واکنش‌های پیش بینی نشده‌ای در جهان اسلام می‌شود».

یک منبع دیپلماتیک درباره سفر پادشاه اردن به ابوظبی به الاخبار گفت: «پادشاه اردن از امارات می‌خواهد به این کشور برای دستیابی به سامانه‌های دفاع هوایی در مقابله با موشک‌ها و پهپادها مثل پهپادها و موشک‌هایی که ارتش یمن به اراضی اشغالی شلیک می‌کند، کمک کند. پادشاه اردن نگران احتمال گسترش دامنه جنگ است که در این صورت اردن باید با آن مقابله کند».

پیشنهاد «امانوئل ماکرون» رئیس‌جمهور فرانسه برای تشکیل ائتلاف بین‌المللی برای مقابله با جنبش حماس نیز با مخالفت اردن روبرو شد. بر اساس اطلاعات یک دیپلمات عرب، پادشاه اردن به رئیس‌جمهور فرانسه طی نشت مشترک در امان گفت که اردن با هرگونه طرحی برای تروریستی دانستن مقاومت فلسطین مخالف است و دلیل مخالفت با این پیشنهاد را اوضاع داخلی اردن دانست که تحمل چنین مواضع و ائتلاف‌هایی را ندارد. این مخالفت منجر به لغو کنفرانس مطبوعاتی بین ۲ طرف شد.

در مقابل، یک گزارش دیپلماتیک در اواخر نوامبر گذشته فاش کرد اردن از برخی کشورها درباره موضوع اصلاح تشکیلات خودگردان فلسطین و امکان ارائه اسامی برای اداره نوار غزه نظرسنجی کرده است و در این راستا نام «محمد دحلان» مطرح شده که از حمایت امارات و طرف‌های بین‌المللی برخوردار است. همچنین نام «مروان البرغوثی» اسیر فلسطینی نیز مطرح شده است. بر اساس این گزارش، این طرح یک راهکار میانه بین مخالفت رژیم صهیونیستی با تعامل با حماس و عدم امکان تحقق هدف رژیم صهیونیستی درباره نابودی حماس است.

قطر و قطب‌بندی‌های شورای همکاری خلیج فارس

طبق گزارش الاخبار، موضع شورای همکاری خلیج فارس در قبال تحولات غزه بعد از عملیات طوفان الاقصی شاهد ۲قطبی‌شدن قطر است که روابطی با جنبش حماس و رژیم صهیونیستی و آمریکا دارد و عربستان که با رژیم صهیونیستی برای برقراری روابط مذاکره می‌کند و به دنبال این است که یک راهکار برای مساله فلسطین به پلی برای سازش با این رژیم تبدیل شود.

در یک سند صادره از یک سفارت عربی آمده است: «منبعی در قطر که با مقامات دوحه در ارتباط است گفت عربستان، امارات و مصر از اقدامات قطر در راستای توقف جنگ غزه، تبادل اسرا و فراهم کردن کمک‌های بشردوستانه ناراضی هستند. امارات تلاش کرده تا نقش مرکزی در این راستا داشته باشد اما قرار گرفتن این کشور در کنار رژیم صهیونیستی در اوایل جنگ مانعی در برابر جاه‌طلبی‌هایش شده است. روابط قطر با حماس که میزبان تعدادی از رهبران این جنبش است و باعث شده تا قطر نزد طرف آمریکایی و اسرائیلی مورد قبول واقع شود، یک مانع دیگر برای امارات بوده است».

یک منبع دیپلماتیک قطری در ابوظبی درباره سفر امیر قطر در ۹ نوامبر به ابوظبی و دیدارش با «محمد بن زاید» رئیس امارات گفت: «امیر قطر از امارات خواست به دوحه برای میانجی‌گری نزد آمریکا و رژیم صهیونیستی برای آتش‌بس در غزه کمک کند، اما طرف اماراتی اشتیاق زیادی نشان نداد».

منبع دیپلماتیک آمریکایی در قاهره نیز تأکید کرد: «آمریکا از قطر خواست در میزبانی‌اش از رهبران جنبش حماس در دوحه بعد از حمله هفتم اکتبر بازنگری کند. آمریکا به قطر اطلاع داد که مسؤولان واشنگتن در حال انجام ارزیابی در خصوص حضور رهبران حماس در دوحه بر اساس تحولات غزه هستند و این مساله را مثبت نمی‌دانند».

به گفته این منبع، قطر تأکید کرد: «حضور رهبران حماس در خاک این کشور اجازه ایجاد کانال ارتباطی برای آزادی اسرای اسرائیلی را داد و این مساله با اطلاع و موافقت واشنگتن صورت گرفت».

به گفته این منبع آمریکایی طرف قطری تأکید کرد رهبری سیاسی حماس از حمله هفتم اکتبر اطلاع نداشته و نباید موضع آمریکا را به تمام رهبران حماس تعمیم داد و باید بین جناح سیاسی و نظامی حماس فرق گذاشت.

در عین حال «سعود بن عبدالرحمان آل‌ثانی» سفیر قطر در بیروت تأکید کرد کشورش در معرض فشارهای آمریکا به دلیل حضور اعضای دفتر سیاسی حماس در دوحه قرار گرفته است. ایجاد این دفتر با موافقت آمریکا به خاطر ایجاد کانال‌های ارتباطی با حماس بوده است. این مساله درباره دفتر طالبان در دوحه نیز صدق می‌کند و این مساله اجازه نشست‌های مستقیم بین طالبان و مسؤولان آمریکایی با میانجی‌گری قطر را داد.

عربستان خویشتن‌داری می‌کند

الاخبار در ادامه نوشت عربستان عمدا تصمیم گرفت تا موعد نشست سران عرب در ریاض را به ۱۱ نوامبر ۲۰۲۳ یعنی بعد از یک و نیم ماه بعد از عملیات طوفان الاقصی و ۱۲ روز بعد از تاریخ دعوت به این نشست به رغم افزایش حوادث در اراضی فلسطین و تعداد قربانیان فلسطینی به تأخیر بیندازد. همچنین عربستان عمدا نشست سران عرب را در یک زمان با نشست سران عربی-آفریقایی برگزار کرد که موجب تعجب تعدادی از محافل رسمی عربی شد.

یک دیپلمات مصری در ابوظبی تأکید کرد محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین از «محمد بن سلمان» ولی‌عهد عربستان سعودی خواست موعد نشست سران عربی را برای بررسی حمله رژیم صهیونیستی به غزه زودتر برگزار کند، اما بن‌سلمان پافشاری کرد که این نشست همزمان با نشست عربی-آفریقایی برگزار شود.

بر اساس گزارش هیأت دیپلماتیک شورای همکاری خلیج فارس در ریاض، عربستان با جنگ غزه و پیامدهای منطقه‌ای آن با یک واکنش حاشیه‌ای عمدی برخورد کرد و دستورکارهای رسمی خود را به دلیل دادن اولویت به طرح‌های اقتصادی دولت و چشم انداز ۲۰۳۰ و تلاش برای عدم تنش در روابطش با آمریکا و در زمانی که برای توافق عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی آماده می‌شود، تغییر نداد.

مسؤولان عربستانی معتقد هستند «جنگ غزه با چشم‌انداز ولی‌عهد سعودی برای خاورمیانه توسعه یافته هماهنگ نیست». طرح آینده سرمایه‌گذاری که عربستان آن را نسخه سعودی اجلاس داووس می‌داند، طبق برنامه‌ریزی پیش رفت و کنسرت‌ها و «موسم ریاض» بدون توجه به درخواست‌ها برای به تأخیر انداختن آن در سایه جنگ غزه برگزار شد.

مقامات عربستانی همچنین اجازه انتشار واکنش‌های منفی از سوی مسؤولان سابق یا اصحاب رسانه عربستانی در قبال فلسطینی‌ها را دادند، اما با این حال فعالان و مردم عربستان همچنان به غزه توجه کردند، اما به دلیل نگرانی نسبت به اقدامات انتقام جویانه از سوی مقامات نمی‌توانند علنا صحبت کنند.

در این گزارش آمده است که روند مذاکرات عربستان و رژیم صهیونیستی برای عادی‌سازی روابط به رغم اعلام تعلیق مذاکرات به دلیل جنگ غزه متوقف نشده است.

یک دیپلمات آمریکایی در عربستان می‌گوید عدم اتخاذ یک موضع قدرتمند از سوی عربستان در قبال غزه به دلیل تمایل ریاض برای ادامه پروژه عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی است.

ایجاد آشوب توسط امارات

در هفته‌های اول جنگ، یک دیپلمات اماراتی در قاهره مدعی شد «نشست‌های عربی برای بررسی پیامدهای جنگ غزه مفید نیست و جنبش حماس مسؤولیت جنگ کنونی در غزه را بر عهده دارد و منطقه را به سمت جنگ گسترده می‌برد».

این دیپلمات تأکید کرد رژیم صهیونیستی به عملیات نظامی خود تا زمان نابودی حماس یا تسلیم شدن آن ادامه خواهد داد و مصمم به الحاق نوار غزه و ممانعت از تشکیل کشور فلسطین است و بنابراین مسئله، ساکنان غزه به سینای مصر کوچانده می‌شوند.

او افزود این سناریو در صورتی که فلسطینی‌ها در کرانه باختری علیه رژیم صهیونیستی به پا خیزند نیز اجرا خواهد شد و به اردن کوچانده می‌شود.

این دیپلمات گفت کشورش معتقد است که «شهروندان خودش به پول‌هایی که به فلسطینی‌ها پرداخت می‌شود، سزاوارتر هستند».

امارات که اوایل جنگ از جنبش حماس به شدت انتقاد کرد و حمله آن به شهرک‌نشینان را در شورای امنیت «وحشیانه» دانست، بعدا موضع خود را کمی تغییر داد.

وزارت خارجه امارات اواخر اکتبر خواهان توقف فوری جنگ غزه شد. دلیل این تغییر تحرکات مردمی در امارات است که از موضع رسمی ابوظبی ناخرسند بودند. یکی از امارت‌هایی که حمله رژیم صهیونیستی به غزه را محکوم کرد، شارجه بود. همچنین موضع امارات در رسانه‌ها و شبکه‌های ارتباط اجتماعی با انتقادات شدیدی مواجه شد و همین مساله باعث شد تا امارات به دنبال پر کردن شکاف بین موضع رسمی خود و مواضع دیگر در این کشور شود.

همچنین امارات به دنبال فراهم کردن فضای مناسب برای میزبانی از نشست تغییرات آب و هوایی بود که در اواخر نوامبر برگزار شد. امارات نگران پیامدهای جنگ غزه بر حضور رهبران جهان در این نشست بود. امارات همچنین هیچگونه اقدام دیپلماتیک اعتراضی علیه رژیم صهیونیستی اتخاذ نکرد.

مشارکت هیأت امارات در وین در نشست هیأت رژیم صهیونیستی درباره تحولات غزه در دوم نوامبر ۲۰۲۳ موجب خشم تعدادی از هیأت‌های عربی شد و آن‌ها معتقد بودند موضع امارات تجاوز از هماهنگی عربی درباره حمله رژیم صهیونیستی به غزه و نقض مصوبات نشست‌های اتحادیه عرب بود. موضع امارات موجب شکافی در موضع عربی در وین شد.

تشکیلات خودگردان فلسطین به دنبال یک نقش است

یک سند دیپلماتیک با استناد به منبعی در وزارت خارجه مصر از برگزاری مذاکراتی میان تشکیلات خودگردان فلسطین و مسؤولان آمریکایی در اوایل نوامبر خبر داد که طی آن طرف آمریکایی نقش تشکیلات خودگردان فلسطین در اداره نوار غزه بعد از جنگ کنونی را مطرح کرد.

تشکیلات خودگردان فلسطین تأکید کرد مانعی از انجام این نقش نمی‌بیند، اما باید با توافق فراگیری که مورد حمایت اعراب باشد، مرتبط باشد تا گفته نشود که تشکیلات خودگردان فلسطین بر روی تانک‌های رژیم صهیونیستی به نوار غزه آمده است.

«ریاض المالکی» وزیر خارجه تشکیلات خودگردان فلسطین در حاشیه نشست وزیران خارجه عرب در قاهره در ۱۱ اکتبر ۲۰۲۳ به تعدادی از وزرای عرب گفت که محمود عباس به دستگاه‌های امنیتی تشکیلات خودگردان فلسطین دستور داده تا مانع سرایت درگیری‌ها از نوار غزه به کرانه باختری شوند.

او به تلاش‌های حماس برای تشدید مواضع در کرانه باختری علیه رژیم صهیونیستی اشاره و تأکید کرد: «حماس در غزه سلاح‌های پیشرفته‌ای دارد، اما کرانه باختری سلاحی برای دفاع از خودش در برابر اسرائیل ندارد. جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا از اسرائیل حمایت می‌کند و اکنون بایدن است که رهبری جنگ در غزه را بر عهده دارد».

گوترش: کرانه باختری نیز در خطر است

«آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل در نشستی با گروهی از سفرای عرب در نیویورک در ۱۳ اکتبر گفت «آمریکا از اسرائیل در حمله به غزه حمایت می‌کند و با ورودش به نوار غزه مشکلی ندارد. اسرائیل نمی‌خواهد که فلسطینی‌ها را از غزه بیرون کند بلکه می‌خواهد این کار را در کرانه باختری نیز به دلیل اهمیت دینی و امنیتی آن انجام دهد. اسرائیل نیروهای ویژه خود را در کرانه باختری مستقر کرد».

او گفت با نخست وزیر رژیم صهیونیستی در مجمع عمومی سازمان ملل دیدار کرده است و نتانیاهو با لحنی متکبرانه به وی گفته است: «اسرائیل یک ابرقدرت است و این کشورهای عربی هستند که از اسرائیل درخواست صلح را دارند».

گوترش گفت: «اسرائیل هیچ اهمیتی به فلسطینی‌ها نمی‌دهد. شورای امنیت درباره آتش‌بس دچار دو دستگی شده است. آمریکا و کشورهای اروپایی با محدود کردن اسرائیل در مقابل حماس مخالف هستند».

«اسامه عبدالخالق» سفیر مصر در این نشست گفت: «بهتر است یک طرف غیرعربی در شورای امنیت پیش نویس آتش‌بس را مطرح کند چرا که اعراب طرف این پرونده هستند. احتمالا جنگ طول می‌کشد و بحران انسانی بزرگی به دنبال خواهد داشت. ما با کوچاندن ساکنان غزه به جنوب مخالف هستیم».

دبیرکل سازمان ملل به کشورهای عربی توصیه کرد که این اقدامات را اتخاذ کنند که عبارتند از: «عدم درخواست برای آتش‌بس چرا که این مساله به معنای توقف جنگ و بعدا از سرگیری آن است، عدم درخواست برای ایجاد مناطق امن چرا که در واقعیت تحت کنترل ارتش اسرائیل هستند، عدم موافقت با تعیین تونی بلر، نخست وزیر پیشین انگلیس از سوی رژیم صهیونیستی به عنوان هماهنگ کننده امور بشردوستانه چرا که این مساله به ضرر آنروا خواهد بود، درخواست برای مجازات رژیم صهیونیستی به دلیل نقض قوانین بین‌المللی و استفاده از فرصت برای اجرای راه حل تشکیل ۲ دولت وگرنه این جنگ آخرین جنگ علیه فلسطینی‌ها نخواهد بود».

حمایت اروپا از رژیم صهیونیستی

در روزهای بعد از عملیات طوفان الاقصی حمایت اروپایی‌ها از رژیم صهیونیستی بسیار قوی بود و در بیشتر اظهارات و دیدارهای خود با مسؤولان عرب تأکید می‌کردند که رژیم صهیونیستی حق دارد از خودش دفاع کند.

یک مسؤول در اتحادیه عرب تأکید کرد «آنالنا بربوک» وزیر خارجه آلمان بین همتایان اروپایی‌اش بیشترین جانبداری را از رژیم صهیونیستی داشت. بعد از سفر به اراضی اشغالی با دبیرکل اتحادیه عرب به گونه‌ای دیدار کرد که گویی مسوولان صهیونیست او را شستشوی مغزی داده و به داستان خود قانع کرده بودند تا حدی که حین صحبت کردن درباره دیدارهایش با خانواده‌های اسرائیلی که برخی از اعضای آن در عملیات طوفان الاقصی کشته شده بودند، اشک در چشمانش جمع شده بود.

«آنا شوو» معاون رئیس هیأت اتحادیه اروپا در قاهره در دیدار با یک دیپلمات عرب در نوامبر گفت مصوبات نشست سران عربی اسلامی در ریاض با انتظارات کشورهای اتحادیه اروپا در تضاد است. عدم صدور مصوبه‌های قوی درباره حوادث غزه باعث شد تا موضع کشورهای اتحادیه اروپا در حمایت از رژیم صهیونیستی تقویت شود.

او ناخرسندی کشورهای اروپایی به دلیل مخالفت مصر با پیشنهادهایی برای ایجاد بیمارستان‌های میدانی در خاک این کشور را ابراز کرد.

سفیر نروژ در لبنان نیز مصوبات نشست‌های سران عربی و اسلامی در ریاض درباره جنگ غزه را در حد انتظارات ندانست.

روسیه نگران اسکان آوارگان فلسطینی در لیبی است

«میخائیل بوگدانوف» معاون وزیر خارجه روسیه نیز در دیدار با سفرای عرب در مسکو در نوامبر گفت رژیم صهیونیستی درصدد پذیرفتن تشکیل کشور مستقل فلسطین نیست. او این اظهارات را به نقل از سفیر رژیم صهیونیستی در مسکو ایراد کرد و گفت عملیات کوچاندن فلسطینی‌ها از نوار غزه عملا آغاز شده است. مصر احتمالا تحت تأثیر فشارهای آمریکا برای استقبال از آوارگان از غزه قرار خواهد گرفت.

او به نگرانی لیبی از تلاش غرب برای انتقال آوارگان فلسطینی و آفریقایی‌ها به جنوب لیبی و ایجاد یک دولت برای آن‌ها اشاره کرد.

بوگدانوف تأکید کرد اگر رژیم صهیونیستی به اقدامات تحریک‌آمیز خود علیه سوریه ادامه بدهد، سوریه نیز وارد درگیری خواهد شد. او  اظهارات رئیس‌جمهور سوریه در نشست سران عربی اسلامی را جزو قوی‌ترین اظهارات روسای شرکت کننده دانست.

به گزارش الاخبار، در جریان سفر هیأت وزرای خارجه کشورهای عربی و اسلامی و دبیرکل اتحادیه عرب و سازمان همکاری اسلامی به مسکو در ۲۲ نوامبر برای بررسی مصوبه نشست سران ریاض برای بسیج حمایت بین‌المللی از توقف جنگ غزه، طرف روس متوجه این مساله شد که این هیات‌ها دیدگاه مشترکی درباره آینده غزه ندارند.

یک منبع دیپلماتیک روس می‌گوید: «دولت آمریکا تلاش می‌کند تا بر موضع مصر و اردن نسبت به حوادث غزه از طریق سوءاستفاده از شرایط اقتصادی آن‌ها تأثیر بگذارد».

انتهای پیام