به گزارش ایسنا، جنگ هشت ساله عراق علیه ایران یکی از مهم‌ترین تحولات بین‌المللی در عصر حاضر به شمار می‌رود، به گونه‌ای که نظام بین‌الملل نتوانست از آثار و پیامدهای آن مصون بماند و هر یک از بازیگران اصلی بین‌المللی به نوعی در آن دخیل و مؤثر بودند.

یکی از مهمترین ارکان سازمان ملل متحد که مسئولیت حفظ صلح و ثبات بین‌المللی منحصراً به این رکن واگذار شده، شورای امنیت است؛ به عبارت دیگر شورای امنیت مهمترین رکن سازمان ملل است که با دارا بودن اختیارات وسیع و در دست داشتن اهرم های اجرایی و قوه قهریه، مسئول مستقیم حفظ نظم، صلح و امنیت جهانی است. مجموع عملکرد شورای امنیت در قبال جنگ عراق علیه ایران را می‌توان در قالب قطعنامه‌های این شورا تحلیل و بررسی کرد.

تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی مراجعات ایران به شورای امنیت و روابط ایران و شورا خاطره ناخوشایندی را برای ایران به جای نگذارده بود. اما هجوم عراق در ۲۲ سپتامبر ۱۹۸۰(۳۱ شهریور ۱۳۵۹) به ایران و موضع‌گیری‌های شورا وضع را دگرگون کرد. شورا کار خود را در قبال جنگ عراق علیه ایران با صدور بیانیه‌ای ضعیف در یک روز پس از شروع جنگ، آغاز نکرد و چند روز بعد اولین قطعنامه خود را در این خصوص به شماره ۴۷۹ صادر کرد. در این قطعنامه که با قطعنامه شماره ۵۱۴، ۵۲۲، ۵۴۰، ۵۸۲ و ۵۸۸ دنبال شد، برخوردی عادلانه و ریشه‌ای با موضوع جنگ عراق با ایران نشده بود.

هرچند گهگاه مثلاً در قطعنامه‌های ۵۴۰ و ۵۸۲ نشانه‌ای از علاقه به جلب رضایت جمهوری اسلامی ایران به درد می‌خورد، اما این کوشش‌ها به قدری ضعیف و ناچیز بود که به هیچ روی نمی‌توانست فاصله بین دیدگاه های جمهوری اسلامی ایران و شورای امنیت را از بین ببرد و تنها پس از عملیات طریق القدس (آذرماه ۱۳۶۰)، فتح‌المبین (بهمن ماه۱۳۶۰) و بیت‌المقدس (اردیبهشت ماه۱۳۶۰)، که عملیات اخیر منجر به آزادی خرمشهر شد،شورای امنیت به درخواست رژیم اردن و با حمایت آمریکا تشکیل جلسه داده، دومین قطعنامه خود را درباره جنگ عراق علیه ایران به شماره ۵۱۴ مورخ ۱۲ ژوئیه ۱۹۸۲ و با عنوان (وضعیت میان ایران و عراق) صادر کرد. در این قطعنامه، برای نخستین بار موضوع برقراری آتش بس مطرح شده و از نیروهای دو کشور خواسته شده به مرزهای شناخته شده بین‌المللی باز گردند.

یکی از شخصیت‌های تأثیرگذار در این فرایند «جیاندومنیکو پیکو» بود. او از سال ۱۹۷۳ تا ۱۹۹۲ در سازمان ملل کار کرد. خاویر پرز دکوئیار، پنجمین دبیرکل سازمان ملل، او را در سال ۱۹۸۲ در دفتر اجرایی این نهاد بین‌المللی منصوب کرد و چندی بعد دستیار دبیرکل در امور سیاسی شد. او به عنوان مسئول ارشد سازمان ملل متحد مسئول مذاکرات آتش‌بس در جنگ ایران و عراق شد.

جیاندومنیکو پیکو، دیپلمات سابق سازمان ملل متحد، که با مهارتش در مذاکره‌ برای پایان‌بخشیدن به برخی از بحران‌های دهه‌های ۱۳۶۰ و ۱۳۸۰، از جمله جنگ ایران و عراق نقش فعالی داشت.  این دیپلمات در سن ۷۵ سالگی به تازگی درگذشته است.

به عبارت دیگر فعالیت پیکو و همکارانش در شورای امنیت سازمان ملل متحد موجب شد تا یک روز پس از حمله سراسری عراق علیه ایران، نخستین اقدامش را در قبال جنگ، با صدور بیانیه ۲۳ سپتامبر ۱۹۸۰ ( ۱ مهر ۱۳۵۹) به انجام رساند و پنج روز بعد از آن، نخستین قطعنامه خود را صادر کرد. این روند با صدور هشت قطعنامه و بیش از ۱۵ بیانیه دیگر ادامه یافت. عمده این قطعنامه‌ها و بیانیه‌ها، صرفا جنبه توصیه داشت، ولی قطعنامه ۵۹۸ یک استثنا در این مورد است؛ زیرا این قطعنامه، یک تصمیم با پیشنهادهای اجرایی برای پایان دادن به جنگ ۲۸۸۷ روزه عراق علیه ایران به شمار می‌رود.

انتهای پیام