روز جهانی خاک هر سال در پنجم دسامبر جشن گرفته میشود که بهعنوان یادآوری جهانی از نقشهای حیاتی خاک در حفظ حیات، حمایت از اکوسیستم و ترویج تولید غذاست. این روز آگاهی درباره سلامت خاک، مدیریت پایدار زمین و نیاز فوری به جلوگیری از تخریب خاک ناشی از تغییرات اقلیمی، آلودگی و گسترش سریع شهرها را افزایش میدهد.
روز جهانی خاک، دولتها، سازمانها و جوامع را تشویق میکند تا شیوههایی را اتخاذ کنند که حاصلخیزی خاک و تعادل اکولوژیکی را حفظ میکند.
شعار روز جهانی خاک ۲۰۲۵ با عنوان «خاکهای سالم برای شهرهای سالم» اعلام شده است. این شعار بر اهمیت خاکهای شهری و فشارهایی که از سوی شهرنشینی سریع، آببندی خاک، آلودگی و از بین رفتن مواد آلی با آن مواجه هستند، تاکید میکند. خاکهای سالم شهری در تولید مواد غذایی، تصفیه آب، ذخیره کربن، تنظیم دما و حفاظت از تنوع زیستی نقش دارند. با گسترش شهرها، حفظ سلامت خاک برای تابآوری در برابر آب و هوا، برنامهریزی شهری و توسعه پایدار ضروری میشود.
طبق گزارش متروپلیش ایندیا، روز جهانی خاک تاکید میکند که خاک سالم صرفا خاک نیست بلکه ماتریس پیچیده است که از رشد گیاه پشتیبانی، آب را فیلتر و کربن را ذخیره میکند.
این موضوع، نقش اساسی خاک شهری را بیان میکند. زیر آسفالت، ساختمانها و خیابانها خاکی قرار دارد که اگر نفوذپذیر و دارای پوشش گیاهی باشد، به جذب آب باران، تنظیم دما، ذخیره کربن و بهبود کیفیت هوا کمک میکند. با این حال، وقتی خاک با سیمان آببندی میشود، این عملکردها را از دست میدهد و شهرها را در برابر سیل، گرمای بیش از حد و آلودگی آسیبپذیرتر میکند.
بر اساس گزارش آنواتر، روز جهانی خاک هر سال بهعنوان وسیلهای برای جلب توجه به اهمیت خاک سالم و حمایت از مدیریت پایدار منابع خاک برگزار میشود. مناسبت این روز، اولین بار در سال ۲۰۰۲ توسط اتحادیه بینالمللی علوم خاک (IUSS) پیشنهاد شد و از سال ۲۰۱۴ سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد (فائو) مناسبت این روز را اعلام کرده است.
بیش از ۹۵ درصد از غذای ما به خاک بستگی دارد که آن را برای تغذیه و سلامت جهانی ضروری میکند. با این حال، خاک با تهدیدهای بیسابقهای از شهرنشینی، آلودگی و شیوههای کشاورزی ناپایدار مواجه است.
اهمیت روز جهانی خاک فراتر از آگاهیبخشی است؛ این روز به چالشهای جهانی مبرمی میپردازد که ۳.۲ میلیارد نفر را در سراسر جهان از طریق تخریب زمین تحت تاثیر قرار میدهد. تاریخچه روز جهانی خاک نشاندهنده شناخت فزاینده این موضوع است که حفاظت از خاک برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار و تضمین سلامت سیاره زمین ضروری است.
در حال حاضر تهدیدات عمده برای سلامت خاک، آببندی خاک و شهرسازی، فرسایش خاک، کشاورزی ناپایدار، آلودگی صنعتی، تغییرات اقلیمی و از بین رفتن تنوع زیستی است.
کشاورزان و جوامع کشاورزی میتوانند به کمک کشت متناوب محصولات مختلف، کاشت محصولات پوششی، کمترین شخم، کشاورزی ارگانیک و مدیریت تلفیقی آفات از خاک محافظت کنند.
افراد نیز میتوانند به کمک کمپوستسازی، حمایت از کشاورزی ارگانیک، باغبانی شهری، کاهش ضایعات مواد غذایی و آموزش به حفاظت از خاک کمک کنند.
حفاظت از خاک برای نسلهای آینده نیازمند اقدام فوری و هماهنگ است. تغییرات اقلیمی، رشد جمعیت و شهرنشینی سریع، منابع خاک را بیشتر تحت فشار قرار میدهد و حفاظت از آن را ضروری میسازد.
ابزارهای نوظهور مانند کشاورزی دقیق، حسگرهای خاک و بیوتکنولوژی میتوانند نظارت و مدیریت را بهبود بخشند. با این حال، پیشرفت پایدار به ترکیب دانش سنتی با علم مدرن، حمایت از کشاورزان و افزایش آگاهی عمومی بستگی دارد.
آینده امنیت غذایی، پایداری محیط زیست و سلامت انسان به تعهد جمعی ما برای حفظ خاکهای سالم بستگی دارد.
انتهای پیام
نظرات