به گزارش ایسنا، به نقل از روابط عمومی وزارت علوم، دکتر سید مهدی ابطحی در بیست و ششمین جشنواره تجلیل از پژوهشگران، فناوران و نوآوران برگزیده کشور که صبح امروز در دانشگاه شهیدبهشتی برگزار شد، اظهار کرد: دانشگاههای نسل سوم با تمرکز بر تربیت نیروی انسانی خلاق و کارآفرین و بهرهگیری از ظرفیت دانشآموختگان، جایگاه محوری در توسعه علمی، فناوری و ایجاد اشتغال ایفا میکنند.
سرپرست معاونت پژوهشی وزارت علوم گفت: نهاد علم و فناوری کشور در اسناد بالادستی همواره مورد پرسش مجموعههای مختلف قرار گرفتهاند و این پرسشها موضوعاتی از جمله ساختارهای نظارتی، صیانت و ارتقای جایگاه تولید علم، مرجعیت علمی کشور، پاسخگویی به نیازهای ملی، دانش و دانشمندپروری، تابآوری صنعتی و دفاعی، امنیت غذایی، امنیت شبکه و پدافند، توجه به کلانروندها و نوآوریهای جهانی، فناوریهای نوظهور، تربیت نیروی انسانی خلاق و کارآفرین و نقش در دیپلماسی علمی را در بر میگیرد.
وی افزود: طرح این مسائل نشاندهنده وجود ظرفیتهای قابل توجه در نظام آموزش عالی کشور است؛ هرچند گاه این مطالبات در قالب اعتراض بروز میکند. دانشگاهها برای حفظ قدرت رقابتپذیری و ارتقای جایگاه خود در نظامهای رتبهبندی جهانی که بر شاخصهای آموزشی، پژوهشی، فناوری، ارتباط با صنعت و اشتهار علمی استوارند، با چالشهایی مواجه هستند. تحقق شاخصهایی که دانشگاهها دنبال میکنند و انتظاراتی که از آموزش عالی وجود دارد، مستلزم الزاماتی دروندانشگاهی، الزامات پشتیبانی در سطح وزارتخانهها و همچنین الزامات کلان در سطح نظام است.
ابطحی با اشاره به الزامات دروندانشگاهی تصریح کرد: در تحلیل روند تحولات دانشگاهی، معمولاً دانشگاهها را به سه دسته تقسیم میکنیم؛ دانشگاه نسل اول با کارکرد آموزشی، دانشگاه نسل دوم با تمرکز بر آموزش و پژوهش و دانشگاه نسل سوم که نوآوری را نیز به این دو حوزه اضافه میکند. گاهی پژوهش را صرفاً وارد دانشگاه میکنیم، سرعت میبخشیم یا نوآوری را از طریق مراکز رشد تقویت میکنیم، در حالی که تحول دانشگاهی یک تغییر ماهوی است و بیتوجهی به آن، تنها به گسترش ساختارها منجر میشود.
وی ادامه داد: در دانشگاه نسل اول، عضو هیئت علمی در جایگاه دانای کل قرار دارد؛ در دانشگاه نسل دوم، استاد نقش گزارشدهنده ایفا میکند و در دانشگاه نسل سوم، استاد در مقام مربی ظاهر میشود تا دانشجو علاوه بر کشف حقیقت و تبیین روابط، به خلق ارزش نیز توجه داشته باشد. حتی در مدیریت دانشگاه نیز این تفاوت قابل مشاهده است؛ رئیس دانشگاه در نسل اول شخصیتی معنوی و پیشواگونه است، در نسل دوم یک آکادمیک تماموقت محسوب میشود و در نسل سوم، مدیری حرفهای است که با جامعه اقتصادی، نهادهای غیردولتی و نهادهای مالی تعامل دارد و از این ظرفیتها برای توسعه دانشگاه بهره میگیرد.
سرپرست معاونت پژوهشی وزارت علوم تأکید کرد: وضعیت کنونی دانشگاهها نیازمند بررسی دقیق است. در دانشگاه کارآفرین و قرن بیستویکمی، دانشجویان آموزش و پژوهش را در ارتباط مستقیم با آینده شغلی و زندگی خود میبینند، در تدوین گزارشهای علمی اصیل مشارکت میکنند، در کلاس درس پرسشگر هستند و نسبت به امکانات پژوهشی حساسیت و دغدغه دارند. آنها از اساتید خود الگو میگیرند، با انگیزه وارد دانشگاه میشوند و با رضایت نسبی از آن فارغالتحصیل میشوند.
وی افزود: در این چارچوب، دانشجویان تحصیلات تکمیلی بهعنوان شرکای پژوهشی اعضای هیئت علمی شناخته میشوند و دانشگاه آنها را جزئی مؤثر در اعتبار و رتبهبندی جهانی خود میداند. در دانشگاه کارآفرین، دانشآموختگان مهمترین سرمایه برای اشتغالزایی دانشگاه به شمار میآیند و دانشگاهها در مجامع علمی و فناوری از ظرفیت دانشآموختگان خود استفاده میکنند. انجمنهای علمی، هرچند فعالیتهای بیندانشگاهی و شبکهای دارند، اما در بستر دانشگاه میزبانی میشوند و موضوع دانشگاههای برتر در نهایت به مسئله توسعه ملی پیوند میخورد. در چنین دانشگاههایی، اساتید به اثربخشی نقش خود باور دارند و این اثربخشی مورد توجه و ارزشگذاری قرار میگیرد. خروجی این دانشگاهها، تحقق مطالبات اسناد بالادستی و تأمین نیازهای اشتهار علمی مطلوب دانشگاههاست.
ابطحی در ادامه با اشاره به الزامات نهادی گفت: نظارت شورای عالی انقلاب فرهنگی، نقش نهادهای پشتیبان علم و وزارت بهداشت و طراحی راهکارهای دستیابی به دانشگاههای مطلوب، نیازمند زیرساختهای مناسب نظام آموزشی و سیاستگذاری صحیح مبتنی بر توسعه علمی است. توجه به فعالیتهای شاخص، ایجاد درک صحیح از قوانین حمایتی مرتبط با این فعالیتها و فراهمسازی بستر همکاری میان دانشگاهها و پارکهای علم و فناوری، از دیگر الزامات نهادهای پشتیبان به شمار میرود.
وی تصریح کرد: در سطح کلان، نقش نظام و مدیران قوای کشور در دستیابی به دانشگاههای کارآمد، توجه به بهرهوری آموزش عالی، ترویج و صیانت از منافع ملی، حمایت دیپلماتیک از شبکهسازی علمی، استفاده از ظرفیت دانشگاهها بهعنوان بازیگران مؤثر توسعه علمی، توجه ویژه به نیروی انسانی خلاق و بهرهگیری از دانشگاهها در مسیر توسعه منطقهای است.
ابطحی در پایان با قدردانی از پژوهشگران، فناوران و نوآورانی که با حداقل امکانات، برای کشور افتخارآفرینی میکنند، گفت: موفقیتهای این عزیزان که حاصل همراهی و حمایت خانوادههایشان نیز هست، شایسته تقدیر است و جشنواره امسال هدیهای هرچند کوچک، اما صمیمانه به آنان تقدیم کرده است.
انتهای پیام
نظرات