در ایران، سامانه «شاد» به‌عنوان بستر اصلی آموزش مجازی، نقشی محوری در استمرار فرآیند یاددهی و یادگیری ایفا کرده است، این سامانه از زمان راه‌اندازی تاکنون، بارها مورد استفاده گسترده قرار گرفته و میلیون‌ها دانش‌آموز و معلم را به فضای آموزش غیرحضوری متصل کرده است؛ با این حال کیفیت خدمات، پایداری فنی و میزان آمادگی زیرساخت‌های ارتباطی کشور همواره محل بحث و نقد کارشناسان بوده است.

از یک‌ سو، هزینه‌های اینترنت، نبود دسترسی برابر به ابزارهای هوشمند و تفاوت سطح پوشش ارتباطی در مناطق مختلف کشور، فشار مضاعفی را بر معلمان و خانواده‌ها تحمیل کرده و از سوی دیگر، شتاب تحولات دیجیتال و ورود فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی، ضرورت بازنگری جدی در شیوه‌های آموزش سنتی و حرکت به سمت آموزش‌های تلفیقی را بیش از پیش برجسته کرده است.

با تداوم تعطیلی‌های مقطعی مدارس و وابستگی آموزش به فضای مجازی، بار دیگر مشکلات فنی سامانه «شاد» به یکی از دغدغه‌های اصلی دانش‌آموزان، خانواده‌ها و معلمان در استان کردستان تبدیل شده است؛ مشکلاتی که از ارسال نشدن پیام‌های صوتی و قطع و وصل شدن کلاس‌ها تا کندی شدید اینترنت و دشواری ورود به کلاس‌های آنلاین را شامل می‌شود.

برخی دانش‌آموزان می‌گویند برنامه‌ای که قرار بود دسترسی آن‌ها به آموزش را در شرایط اضطراری تسهیل کند، حالا خود به مانعی برای حضور مؤثر در کلاس‌های مجازی تبدیل شده است؛ به‌ویژه در ساعات اوج مصرف که بارگذاری محتوا و ارتباط صوتی با اختلال‌های مکرر همراه می‌شود.

قطع صدا و ناتمام ماندن کلاس‌ها

یکی از دانش‌آموزان مقطع متوسطه دوم در سنندج در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: خیلی وقت‌ها پیام صوتی ارسال نمی‌شود یا صدای معلم قطع و وصل می‌شود، بعضی از توضیح‌ها ناقص می‌ماند و ما مجبوریم از دوستانمان بپرسیم که معلم چه گفته است.

دانش‌آموز دیگری گفت: صبح تا ظهر که تعداد دانش‌آموزان داخل شاد زیاد است، اصلاً نمی‌شود درست وارد کلاس شد، یا برنامه بالا نمی‌آید یا محتوا خیلی دیر بارگذاری می‌شود و عملاً از درس عقب می‌افتیم.

مهاجرت ناخواسته به پلتفرم‌های دیگر

برخی خانواده‌ها می‌گویند به دلیل همین اختلال‌ها، دانش‌آموزان ناچار شده‌اند برای حضور در کلاس‌های مجازی از برنامه‌های دیگری مانند اسکای‌روم استفاده کنند.

یکی از اولیای دانش‌آموزان در این‌باره به ایسنا گفت: شاد قرار بود آموزش مجازی را ساده‌تر کند، اما حالا حتی ورود به کلاس هم تبدیل به چالش شده است، بعضی معلمان مجبورند کلاس را در برنامه‌های دیگر برگزار کنند، اما همه دانش‌آموزان دسترسی یا آشنایی لازم را ندارند.

وی افزود: این مشکلات مربوط به امروز و دیروز نیست و بارها و بارها تکرار شده و هنوز راه‌حل جدی برای آن دیده نمی‌شود.

اینترنت کند و نابرابری دسترسی

ضعف سرعت اینترنت و نابرابری دسترسی، یکی دیگر از گلایه‌های پرتکرار دانش‌آموزان به‌ویژه در مناطق کمتر برخوردار استان است.

یک دانش‌آموز دوره متوسطه اول در سنندج گفت: گاهی اوقات اینترنت خیلی ضعیف است، بعضی وقت‌ها اصلاً نمی‌توانیم فایل‌ها را دانلود کنیم یا صدای معلم را واضح بشنویم و  مجبوریم بعداً از روی جزوه دوستانمان درس بخوانیم.

یکی دیگر از اولیا نیز اظهار کرد: وقتی اینترنت ضعیف باشد، حتی بهترین برنامه هم کارایی ندارد، بچه‌ها استرس می‌گیرند، تمرکز ندارند و خانواده‌ها هم نگران افت تحصیلی آن‌ها هستند.

هزینه آموزش مجازی روی دوش خانواده‌ها افتاده است

یکی از والدین دانش‌آموزان مقطع ابتدایی در سنندج در گفت‌وگو با ایسنا گفت: برای یک دانش‌آموز ابتدایی، آموزش مجازی اصلاً ساده نیست، وقتی شاد مدام قطع می‌شود یا صدا نمی‌آید، بچه تمرکزش را از دست می‌دهد و عملاً آموزش متوقف می‌شود؛ در نهایت این والدین هستند که باید دوباره درس را توضیح بدهند.

وی با اشاره به هزینه‌های جانبی آموزش مجازی افزود: این‌که بچه مجبور شود چند بار وارد کلاس شود یا فیلم‌ها را دوباره دانلود کند، یعنی مصرف بیشتر اینترنت؛ در عمل هزینه آموزش مجازی افتاده روی دوش خانواده‌ها، بدون اینکه کیفیت آموزش تضمین شود.

اضطراب دانش‌آموزان با هر اختلال بیشتر می‌شود

یکی دیگر از اولیای دانش‌آموزان اظهار کرد: فرزند من هر بار که اینترنت قطع می‌شود یا نمی‌تواند وارد کلاس شاد شود، دچار اضطراب می‌شود و نگران غیبت یا جا ماندن از درس است کە این فشار روحی اصلاً برای دانش‌آموز قابل قبول نیست.

وی ادامه داد: مشکل فقط ضعف اینترنت نیست؛ خود برنامه هم گاهی درست کار نمی‌کند، پیام صوتی ارسال نمی‌شود، کلاس دیر شروع می‌شود یا ناگهان قطع می‌شود! این شرایط باعث شده اعتماد خانواده‌ها به آموزش مجازی کمتر شود.

این ولی دانش‌آموز تأکید کرد: اگر قرار است آموزش مجازی در زمان تعطیلی‌ها ادامه پیدا کند، باید زیرساخت آن جدی گرفته شود. دانش‌آموز نباید قربانی ضعف فنی و ناهماهنگی‌ها شود.

سامانه «شاد» در کردستان؛ از تحولات زیرساختی تا چالش‌های دسترسی دانش‌آموزان

در همین راستا، فواد حسینی مدیرکل آموزش و پرورش استان کردستان در گفت‌وگو با ایسنا به تشریح ابعاد مختلف آموزش مجازی، عملکرد سامانه شاد، چالش‌های پیش‌رو و برنامه‌های توسعه‌ای این بستر پرداخت.

مدیرکل آموزش و پرورش استان کردستان با اشاره به تجربه جهانی آموزش غیرحضوری گفت: آموزش‌های غیرحضوری در ۱۹۸ کشور دنیا ثبت شده و تقریباً همه کشورها به نوعی از این شیوه استفاده می‌کنند و در دوران کرونا بسیاری از کشورها به دلیل ضعف زیرساخت یا نبود طراحی بومی از بسترهای بین‌المللی استفاده کردند که سرورهای آن‌ها در اختیارشان نبود.

فواد حسینی اظهار کرد: در ایران، متخصصان داخلی با یک «تغییر پارادایم» و حرکت به سمت توسعه آموزش‌های مجازی، اقدام به طراحی یک برنامه کاربردی با عنوان «شاد» کردند؛ این سامانه از همان ابتدا با مشکلاتی همراه بود که بخشی از آن‌ها فنی و بخشی زیرساختی بود، اما طی سال‌های گذشته بسیاری از باگ‌ها و ایرادات فنی آن تا حدود زیادی برطرف شده است.

وی با بیان اینکه چالش‌های شاد را می‌توان در چند دسته تقسیم‌بندی کرد، گفت: یکی از مهم‌ترین مشکلات، عدم پیش‌بینی برای تأمین اینترنت کاربران است؛ اینکه دانش‌آموزان و معلمان از چه نوع داده‌ای استفاده می‌کنند و هزینه اینترنت آن‌ها چگونه تأمین می‌شود، از ابتدا به‌درستی دیده نشده است.

این مقام مسئول ادامه داد: موضوع دیگر ابزار یا وسیله هوشمندی است که باید در اختیار دانش‌آموز و معلم قرار بگیرد،  معلمان ما که در میان کارکنان دولت، پایین‌ترین سطح دریافتی را دارند، ناچارند فشار مضاعفی را برای تأمین اینترنت آموزش مجازی از منابع شخصی خود تحمل کنند؛ در حالی که این موضوع یک چالش جدی و قابل تأمل است.

حسینی با اشاره به نابرابری زیرساخت‌های ارتباطی در کشور تصریح کرد: بخشی از مشکلات به توسعه نامتوازن اینترنت در مناطق مختلف بازمی‌گردد، در حالی که برخی مناطق به اینترنت نسل پنجم دسترسی دارند، در برخی نقاط حتی اتصال پایدار نیز وجود ندارد.

وی افزود: موضوع دیگر پهنای باندی است که در اختیار برنامه‌های کاربردی مانند شاد قرار می‌گیرد، این مسئله توسط سازمان تنظیم مقررات و نهادهای ناظر تأمین می‌شود، لذا وقتی حدود ۱۶ میلیون دانش‌آموز به‌همراه بیش از یک میلیون معلم همزمان وارد یک برنامه می‌شوند که احراز هویت دارد و بستر امن محسوب می‌شود، طبیعی است که باید پهنای باند متناسب با این حجم کاربر فعال فراهم شود.

این مسئول آموزش و پرورش گفت: این موضوع هم در کمیسیون آموزش مجلس، هم در سطح دولت و هم در شوراهای آموزش استان‌ها مطرح شده و ما آن را به‌عنوان یک دستور کار جدی دنبال می‌کنیم تا از ظرفیت‌های ملی و استانی برای ارتقای این سامانه استفاده شود.

حسینی با تأکید بر اینکه شاد صرفاً برای شرایط خاص طراحی نشده است، بیان کرد: این سامانه علاوه بر مواقع اضطراری در روال عادی نیز برای بارگذاری محتوا، ارتباط معلمان و دانش‌آموزان و استفاده آموزشی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.

وی با اشاره به تحولات جهانی در حوزه آموزش گفت: طبق برآوردهای جهانی، گزارش‌های یونسکو و پژوهش‌های اندیشکده‌های بین‌المللی، با شتاب انقلاب دیجیتال و هوش مصنوعی طی ۱۰ تا ۱۵ سال آینده نیاز داریم مهارت‌های دیجیتال نسل جدید را ارتقا دهیم؛ از جمله تفکر منطقی، حل مسئله، سواد دیجیتال و مهارت‌های مرتبط با هوش مصنوعی. آینده آموزش به سمت آموزش تلفیقی پیش می‌رود.

این مقام مسئول از اجرای یک طرح پایلوت مدرسه هوشمند خبر داد و افزود: اخیراً در یکی از مدارس دولتی، یک مدرسه هوشمند به‌صورت آزمایشی راه‌اندازی شده که در آن از تلویزیون‌های تعاملی متصل به اینترنت و محتوای دیجیتال استفاده می‌شود، با این حال فاصله ما با میانگین جهانی در این حوزه بسیار زیاد است و نیازمند سرمایه‌گذاری جدی هستیم.

حسینی با اشاره به نقش شاد در توانمندسازی معلمان گفت: شاد می‌تواند بستری چندبعدی باشد؛ از آموزش دانش‌آموزان گرفته تا ارتقای سواد رسانه‌ای و توانمندسازی معلمان؛ در حال حاضر، کلاس‌هایی با ظرفیت حدود هزار نفر بدون اختلال در این سامانه برگزار می‌شود و خود بنده نیز برای ارتباط با مدیران در سطوح مختلف از این بستر استفاده می‌کنم.

وی درباره ارتقای فنی اخیر این سامانه اظهار کرد: هفته گذشته به‌صورت رسمی اعلام شد که پنج سرور قدرتمند جدید به سامانه شاد اضافه شده تا سرعت تبادل داده و بارگذاری و دانلود فایل‌ها افزایش یابد؛ البته بخشی از مشکلات به شرایط کلی اینترنت کشور بازمی‌گردد و مختص این برنامه نیست.

این مسئول آموزش و پرورش در پاسخ به پرسشی درباره زمان‌بندی بازطراحی و ارتقای شاد گفت: بر اساس برنامه هفتم توسعه تا پایان این برنامه تکلیف شده که سامانه شاد توسعه پیدا کند و نابرابری‌های زیرساختی در حوزه آموزش مجازی کاهش یابد.

وی از امضای تفاهم‌نامه‌ای در سطح استان خبر داد و افزود: هفته گذشته تفاهم‌نامه‌ای میان شرکت زیرساخت، وزارت ارتباطات و شرکت مخابرات استان امضا شد که بر اساس آن ۳۲۰۰ مدرسه به‌صورت رایگان به فیبر نوری متصل می‌شوند؛ این اقدام تحول بزرگی در دسترسی مدارس به اینترنت پایدار و پرسرعت ایجاد می‌کند و می‌تواند بخشی از دغدغه‌های معلمان را کاهش دهد.

حسینی با تأکید بر نقش ایثارگرانه معلمان گفت: هیچ تکلیف قانونی وجود ندارد که معلم از ابزار و اینترنت شخصی خود برای آموزش استفاده کند، اما معلمان ما همانند سایر عرصه‌ها، با ایثار و تعهد، اجازه نداده‌اند چراغ آموزش در هیچ شرایطی خاموش شود.

انتهای پیام