بنا به گفته مسئولان، این کمبود یک کمبود سراسری است و مختص به شهر یا استان خاصی نیست. در کل استان خراسان رضوی تنها یک مرکز تخصصی برای درمان بیماران هموفیلی وجود دارد و تنها یک داروخانه توزیع کننده داروی بیماران هموفیلی نیز در همین مرکز قرار دارد.

بنا بر اظهارات بیماران، بیش از چهار ماه است که از کمبود داروی فاکتور ۱۳ رنج می‌برند و به گفته‌ مدیر کانون هموفیلی ذخیره اورژانسی این دارو نیز از یک ماه پیش تمام شده است و مشکل اصلی نه تامین ارز، بلکه تاثیر غیرمستقیم تحریم‌ها بر فرآیند ورود دارو به کشور از سوی بانک و یا شرکت‌های مربوطه است.

دارو و غذا هرگز موضوع تحریم‌های بین‌المللی نبوده و نیست، این موضوع به کرات هم تاکید شده است؛ اما در عین حال گزارش‌هایی مبنی بر دشواری دسترسی به دارو در ایران وجود دارد از جمله کمبود داروی فاکتور ۱۳ که دارویی وارداتی است و تولید داخلی ندارد و این روزها کاملا مشهود است.

ذخیره اورژانسی داروی فاکتور ۱۳ به پایان رسیده است

مدیر کانون هموفیلی خراسان رضوی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: در خراسان رضوی بالغ بر ۱۵۰۰ بیمار هموفیلی داریم که انواع بیماران هموفیلی را شامل می‌شود.

علی عالی‌مقام ادامه داد: کمبود هر یک از فاکتورهای  انعقاد خون در بدن، منجر به هموفیلی می‌شود، یعنی اگر زنجیره انعقاد خون در بدن به درستی انجام نشود، هموفیلی اتفاق می‌افتد.

وی اظهار کرد: عموما اکثر بیماران هموفیلی، بیماران فاکتور ۸ هستند به طوری که حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد بیماران دچار کمبود فاکتور ۸ هستند و بقیه بیماران مربوط به کمبود سایر فاکتورها و یا اختلالات انعقادی دیگر هستند.

مدیر کانون هموفیلی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: یکی از موارد بیماری، کمبود فاکتور ۱۳ است که بنا بر منابع و مطالب علمی، کمبود این فاکتور منجر به  خونریزی‌های مغزی برای فرد می‌شود و باید دارو تزریق شود تا جلوی خونریزی گرفته شود.

عالی‌مقام با بیان اینکه طبق آمار حدود ۴۰ تا ۵۰ بیمار هموفیلی فاکتور ۱۳  در خراسان رضوی داریم، گفت: تمام بیماران هموفیلی استان زیر نظر کلینیک تخصصی سرور خدمات درمانی شامل تزریق دارو، دریافت دارو، نسخه پزشک و بستری‌های موقت دریافت می‌کنند.

کمبود داروی فاکتور ۱۳ سراسری و مربوط به کل کشور است

وی با بیان اینکه هر از گاهی داروهای ما با مشکل  مواجه می‌شود، تصریح کرد:  تامین دارو وظیفه سازمان غذا و دارو است، اما ما با سازمان غذا و دارو مشکلی نداریم، سازمان غذا و دارو پیگیر است و برای اکثر داروهای بیماران هموفیلی از جمله فاکتور ۸ مشکلی وجود ندارد.

مدیر کانون هموفیلی خراسان رضوی اظهار کرد: اینکه چرا داروی فاکتور ۱۳ به کمبود خورده یک مشکل سراسری است و کل کشور درگیر این کمبود است. داروی فاکتور ۱۳ تولید کشور آلمان بوده و از این کشور وارد می‌شود، جریان تحریم‌های ناجوانمردانه در روند فرآیند ورود دارو به کشور تاثیر دارد. شاید ادعا شود که دارو جزء اقلام تحریمی نیست، اما تحریم باعث می‌شود بانک‌هایی که کار می‌کنند و شرکت‌هایی که دارو وارد می‌کنند دچار مشکل ‌شوند.

عالی‌مقام تاکید کرد: برای تامین این دارو، مشکل ارزی نداریم و ارز هم تامین شده اما پول‌ها بلوکه و دارو فعلا وارد نمی‌شود، از زمانی که مکانیزم ماشه فعال شده این موضوع شدیدتر شده است.

وی ادامه داد: ممکن است این کمبود از چهار ماه پیش برای بیمارن باشد، اما همه داروها یک ذخیره اورژانسی دارند که این ذخیره اورژانسی هم از یک ماه پیش به اتمام رسیده و کلا با کمبود داروی فاکتور ۱۳ و داروی هیومیت مواجهیم.

عالی‌مقام یادآور شد: در حال حاضر بیماران فاکتور ۱۳ و بعضی از بیماران که داروی هیومیت مصرف می‌کنند به مشکل خورده‌اند و این دارو فعلا در دسترس بیماران نیست، پزشکان داروها و درمان جایگزین استفاده می‌کنند، هرچند که این‌ها جایگزین مناسبی نبوده و اثرگذاری لازم را نخواهد داشت. طبق گفته وزیر بهداشت باید برای این دارو راه‌های دیگری را در پیش بگیریم و پیشنهادات کلی ارائه شده، اما تاکنون هیچ راه‌حلی ارائه نشده است.

وی اضافه کرد: سایر بیماران از جمله بیماران فاکتور ۸ با توجه به اینکه دارو توسط شرکت‌های داخلی تامین می‌شود فعلا مشکلی ندارند و در حال حاضر مهم‌ترین دغدغه ما داروی فاکتور ۱۳ و داروی هیومیت است.

مدیر کانون هموفیلی خراسان رضوی با اشاره به نقش پررنگ رسانه‌ها در پیگیری مشکلات و اینکه رسانه پل ارتباطی بسیار قوی است که می‌تواند مشکلات، معضلات و دغدغه‌های بیماران را به گوش مسئولان برساند، برقرار شدن مجدد تسهیلات به بیماران خاص و صعب‌العلاج را از مهمترین مطالبات این افراد ذکر کرد.

لزوم برقراری مجدد تسهیلات برای بیماران خاص و صعب‌العلاج

وی با بیان اینکه تا دو سال گذشته از سوی بانک مرکزی برای وام بیماران خاص و صعب‌العلاج بودجه‌ای تخصیص داده می‌شد، اما در دو سال اخیر این تسهیلات قطع شده است، خاطرنشان کرد: از طرف کانون هموفیلی استان پیگیری‌های مکرری داشتیم تا بتوان این وام را مجدد برقرار کنیم، چراکه این تسهیلات می‌تواند بسیاری از مشکلات بیماران را حل کند.

مدیر کانون هموفیلی خراسان رضوی افزود: به عنوان مثال بیمارانی داریم که باید مفصل زانو را تعویض کنند که در حال حاضر خود بیمار باید هزینه آن ‌را تامین و بعد از طریق صندوق حمایتی دولتی سلامت پیگیری کند که پروسه بسیار زمان‌بری است و بسیاری از بیماران در تامین هزینه اولیه دچار مشکل هستند که همین تسهیلات می‌تواند کمک زیادی به بیماران کند، چراکه اگر این عمل زانو انجام نشود می‌تواند منجر به معلولیت شده و مشکلات را دوچندان کند.

چالش‌های درمان‌های جایگزین زیاد است

عضو هیات مدیره انجمن شرکت‌های صنعت پخش داروی خراسان رضوی نیز در زمینه کمبود داروی فاکتور ۱۳ به ایسنا گفت: فاکتور ۱۳ یکی از عوامل اصلی چرخه انعقاد خون در بدن است. برای  انعقاد خون در مواقع مورد نیاز، عوامل زیادی تحت عنوان آبشار انعقادی فعالیت می‌کنند که فاکتور ۱۳ آخرین آجر این دیوار لخته است.

مجتبی اصیلی افزود: افرادی که به طور مادرزادی یا به دلیل نقص در سیستم ایمنی دچار کمبود این فاکتور می‌شوند، با مشکلاتی نظیر خونریزی بند ناف در نوزادی، خونریزی‌های داخل مغزی حتی با تروماهای خیلی خفیف، تأخیر واضح در ترمیم زخم‌ها، خونریزی مفصلی و سقط‌های مکرر در اوایل بارداری مواجه هستند.

 اصیلی با اشاره به اینکه در بیماران با کمبود شدید، حدود یک سوم موارد خونریزی مغزی رخ می‌دهد و متاسفانه اغلب کشنده یا با ناتوانی‌های دائم همراه است، در زمینه راه‌های درمان بیان کرد: در استاندارد جهانی، درمان انتخابی کنسانتره فاکتور ۱۳ است، چه نوع مشتق شده از پلاسما و چه نوترکیب.

وی خاطرنشان کرد: مزیت این درمان این است که دوز دقیق استفاده می‌شود، حجم تزریق کم و ریسک انتقال عفونت به‌ مراتب پایین‌تر است. فاصلهٔ تزریق هر چهار هفته یا بیشتر است و کیفیت زندگی بیمار حفظ می‌شود. چالش فعلی در کشور ما کمبود چندماهه شدید این فاکتور است، به گونه‌ای که تمام کلینیک‌های هماتولوژی شهر مشهد و احتمالا سطح کشور به درمان‌های جایگزین رو آورده‌اند. این درمان ها دونوع هستند FFP یا Fresh Frozen Plasma و Cryoprecipitate یا به اختصار کرایو.

اصیلی توضیح داد: اف اف پی همان پلاسمای منجمد است که از خون اهداکننده جدا شده و در دمای حدود منفی ۳۰–۲۵ درجه ذخیره می‌شود، کرایو هم از روی همین FFP تهیه می‌شود؛ پلاسمای منجمد را ذوب و دوباره سرد می‌کنند تا بخشی از پروتئین‌ها از جمله فیبرینوژن، فاکتور ۸، فاکتور ون ویلبراند و مقداری فاکتور ۱۳ به شکل رسوب غلیظ جدا شود.

عضو هیات مدیره انجمن شرکت‌های صنعت پخش داروی خراسان رضوی گفت: مشکلات عمده این روش‌ها در مورد FFPحجم بالا برای یک فاکتور خاص است، به طوری که ما برای بالا بردن سطح فاکتور ۱۳ ناچاریم چند واحد FFP تزریق کنیم. این حجم بالا در کودکان، بیماران قلبی، نوزادان و بیماران ICU می‌تواند به TACO، ادم ریه و نارسایی قلبی منتهی شود.

وی همچنین عوارض حاد و گاهی تهدیدکننده حیات، خطر عفونت‌های منتقله از خون، هدف‌گیری غیردقیق سیستم انعقاد و چالش عملیاتی و زمانی را از جمله مشکلات و چالش‌های این روش درمانی ذکر کرد.

اصیلی در مورد روش درمانی کرایو نیز توضیح داد: کرایو از چندین اهداکننده خون مخلوط می‌شود و طبق مطالعات هیچ فرآیند استاندارد pathogen inactivation روی آن انجام نمی‌شود و با ریسک انتقال پاتوژن‌های خونی و TRALI همراه است، به همین دلیل در برخی کشورهای اروپایی، کرایو عملاً از چرخه مصرف خارج شده است.

عضو هیات مدیره انجمن شرکت‌های صنعت پخش داروی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: در مجموع اتکا به FFP و کرایو، یک استراتژی پایدار نیست و باید به آن به چشم راه‌حل موقت و البته پرریسک نگاه کرد. برای رفع این مشکل در بلندمدت نیازمند صرف هزینه و انرژی هدایت شده و دقیق خواهیم بود.

داروی فاکتور خونی ۱۳ از مهر در دانشگاه علوم پزشکی مشهد توزیع نشده است

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در گفت‌وگو با ایسنا در رابطه با کمبود داروی فاکتور ۱۳ اظهار کرد: فاکتور خونی ۱۳ از مهرماه ۱۴۰۴ در سطح دانشگاه علوم پزشکی مشهد توزیع نشده است و کمبود داروی مذکور، کمبود کشوری است.

دکتر علی روحبخش افزود: از آنجایی که متولی تامین دارو اعم از واردات یا تولید داخل، سازمان غذا و دارو است، موضوع کمبود به اطلاع سازمان مذکور رسیده  و به صورت مکرر پیگیری‌های لازم انجام شده است.

روش‌های درمانی قدیم منسوخ نشده است

همچنین کارشناس مسئول بیماری‌های خاص معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد در گفت‌وگو با ایسنا نیز مشکل کمبود داروی فاکتور ۱۳  را یک مشکل وزارتخانه‌ای و سراسری  ذکر کرد و گفت: در این زمینه سازمان غذا و دارو باید پاسخگو باشد و دانشگاه علوم پزشکی خیلی نقش ندارد.

دکتر جواد رجبیان با بیان اینکه کمبود داروی فاکتور ۱۳ هنوز به ما گزارش نشده است، گفت: اگر هم کمبودی وجود دارد از درمان‌های جایگزین استفاده شده و بیمار دچار مشکل نمی‌شود.

وی در پاسخ به این سوال که استفاده از درمان‌های جایگزین و قدیمی می‌تواند عوارضی برای بیمار داشته باشد، افزود: درست است که درمان‌های جدید اثربخش‌تر بوده، طول دوره درمان کمتر و عوارض کمتری نیز دارد، اما این به معنای منسوخ شدن روش‌های درمانی قدیم نیست و روش‌های جایگزین طبیعتا شاید نسبت به درمان‌های جدید طول دوره درمان طولانی‌تر شده، ولی باز هم اثربخشی لازم را دارد.

بیماران صعب‌العلاج و خاص در عادی‌ترین شرایط نیز شرایط ویژه و خاص خود را دارند و با مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنند، حال اگر وجود چالش‌هایی از جمله کمبود دارو و ... نیز به این شرایط خاص اضافه شود، قطعا کیفیت زندگی این بیماران بیش از پیش به مخاطره خواهد افتاد.

تحریم‌ها خواه ناخواه بر روند زندگی عادی تاثیر گذاشته و شاید این تحریم‌ها به ظاهر شامل غذا و دارو نباشد، اما شواهد گویای چیز دیگری است و تحریم‌ها، تامین بعضی از داروهای وارداتی را با چالش‌هایی مواجه و مشکلات بیماران از جمله بیماران خاص و صعب‌العلاج را چند برابر کرده است؛ بنابراین مسئولان باید به دنبال راه‌حل تضمینی برای گذر از این معضل باشند و اجازه ندهند بیماران در چرخه درمان و تامین دارو بیش از خود بیماری مستهلک شوند.

انتهای پیام