بهروز اسلامی، در گفت‌وگو با ایسنا با تأکید بر تأثیر فضای مجازی بر کیفیت روابط خانوادگی اظهار کرد: بدون شک، امروزه یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که خانواده‌ها با آن روبه‌رو هستند، جایگزینی ارتباط مجازی به‌جای تعامل واقعی است. اساس شکل‌گیری خانواده بر پایه‌ی دیدن، لمس کردن، گفت‌وگوی رودررو و مشارکت در لحظات زندگی بنا شده، اما فضای مجازی به‌طور فزاینده‌ای این تعاملات اصیل را به ارتباطات متنی، تصویری و اغلب سطحی تبدیل می‌کند.

وی افزود: این روند می‌تواند به تدریج احساس تنهایی و فاصله‌ی عاطفی را میان اعضای خانواده افزایش دهد؛ حتی وقتی همه در یک فضا هستند، ممکن است از لحاظ ارتباطی از یکدیگر دور باشند.

این استاد دانشگاه با اشاره به نقش اینستاگرام در ایجاد استانداردهای غیرواقعی از زندگی خانوادگی افزود: اینستاگرام مدام تصویری از یک زندگی لوکس، کامل و بدون مشکل نمایش می‌دهد. این مسئله سه پیامد جدی شامل ایجاد انتظارات غیرواقعی از زندگی مشترک، القای احساس کمبود و مقایسه‌ی مخرب که به نارضایتی از زندگی شخصی منجر می‌شود و تبدیل شدن به منبع اصلی تأیید هویت، به‌گونه‌ای که افراد به‌جای دریافت حس ارزشمندی از خانواده، به دنبال لایک و کامنت غریبه‌ها می‌روند، دارد.

وی با استناد به دیدگاه ژان بودریار، نظریه‌پرداز فرانسوی، اظهار کرد: فضای مجازی می‌تواند فراواقعیت‌هایی خلق کند که از واقعیت جلو می‌زنند. در این فضا، دیگر همه‌چیز واقعی نیست. حلقه‌ی ازدواج که نماد تعهد و عشق است، به ابزاری برای جذب لایک تبدیل می‌شود. یا بسیاری از افراد تحت تأثیر این فضا به دنبال شبیه شدن به الگوهایی هستند که در واقعیت وجود خارجی ندارند؛ نمونه‌هایی با استانداردهای خاص زیبایی مثل فرم گونه و لب. اینجاست که بودریار معتقد است نشانه‌ها از واقعیت پیشی گرفته‌اند.

این جامعه‌شناس با تأکید بر اینکه چنین روندی صمیمیت خانوادگی را با چالش مواجه می‌کند، گفت: صمیمیت نیازمند اعتماد و گذراندن زمان کیفی با یکدیگر است. فضای مجازی بر خودنمایی و پنهان‌سازی ضعف‌ها استوار است و این رفتار به مرور به واقعیت هم سرایت می‌کند. افراد یاد می‌گیرند فقط جنبه‌های مثبت را نمایش دهند و از بیان نیازها و ترس‌های واقعی خود پرهیز کنند؛ نتیجه، ایجاد دیوار نامرئی بی‌اعتمادی در خانواده است.

وی با اشاره به تأثیر این فضا بر کودکان و نوجوانان گفت: نسل کم‌سن که در حال شکل‌گیری هویت خود است، با حجم بالایی از محتواهای نامتناسب، استانداردهای غیرواقعی زیبایی و موفقیت و حتی محتوای خشونت‌آمیز یا جنسی مواجه می‌شود که می‌تواند آسیب‌های عمیق روانی ایجاد کند. از طرف دیگر، وابستگی به تلفن همراه آن‌ها را از بازی، تحرک، و تعامل سازنده با خانواده محروم می‌کند و بر رشد اجتماعی و هیجانی آن‌ها اثر منفی می‌گذارد.

اسلامی بر لزوم مدیریت آگاهانه و ایجاد تعادل در استفاده از این فضا تأکید کرد و گفت: تعیین قوانین خانوادگی؛ مثل عدم استفاده از تلفن همراه هنگام صرف غذا یا یک ساعت قبل از خواب، ایجاد مناطق و زمان‌های بدون تکنولوژی در خانه، مانند اتاق نشیمن یا برخی ساعات آخر هفته، گفت‌وگوی باز و بدون قضاوت درباره‌ی مزایا و تهدیدهای فضای مجازی، طراحی فعالیت‌های مشترک مانند کتاب‌خوانی، ورزش، طبیعت‌گردی یا یادگیری مهارت جدید و الگودهی والدین در رعایت حد و مرز استفاده از تلفن همراه و اختصاص زمان کیفی واقعی به فرزندان از جمله راهکار های مدیریت این فضا است.

او در پایان خاطرنشان کرد: فضای مجازی اگر مدیریت شود، می‌تواند فرصت باشد؛ اما اگر جایگزین ارتباط واقعی شود، تهدیدی جدی برای بنیان خانواده خواهد بود.

انتهای پیام