به گزارش ایسنا، سینماهای قدیمی پایتخت برای مردم نمادی از تهران قدیم و گذشته حسرت برانگیز این شهر است چرا که مردم در همین فضاها، اولین تصاویر از تهران خوش آب و هوا با درختهای چنار سرسبز و خیابانهای خلوت را دیدهاند و در همین سالنها به تماشای فیلمهای رفتند که برای آنها خاطره شده است به همین دلیل وقتی شعلههای آتش به جان یکی از سالنهای سینما هر چند قدیمی و متروکه میافتد، آه میکشند و برای آن غصه میخورند.
پیش از سینما ایران که چندی قبل در لاله زار آتش گرفت، سینماهای دیگری هم بودند که دچار حریق شدند.
«تماشاخانۀ ناصریه»، نخستین سینمای تهران محسوب میشده که متعلق به امیرخان جوانشیر بوده و در شهریور سال ۱۲۸۸دچار آتش سوزی میشود. هفتاد سال پس از این آتشسوزی، ایران در ماههای منتهی به انفلاب شاهد گستردهترین آتشسوزی سینماها بود.
عباس بهارلو در کتاب «سینما سوزی در ایران» در این باره نوشته است: دلایل این آتش سوزیها نه فقط در روایتهای مطبوعات، بلکه حتی در گزارش شرکتهای بیمه، بازرسان ادارۀ آتش نشانی، سازمان دفاع غیرنظامی، وزارت فرهنگ و هنر، سندیکای سینماداران و مأموران سازمان امنیت و اطلاعات کشور (ساواک) نیز هیچ گاه دقیقا روشن و فاش نشدند.
اما در این میان ، آتش «سینما رکس» آبادان که به کشته شدن حدود چهار صد نفر منجر شد و در نوع خود بی سابقه بود فاجعهای ملی تلقی شد که هیچ کس رسما مسئولیت آن را به گردن نگرفت.
براساس آمار سندیکای سینماها تا قبل از انقلاب ۱۱۵ سالن در تهران دایر بود که ۱۹ سینما ممتاز، ۴۰ سینما درجه یک، ۲۷ سینما درجه دو و ۲۹ سینما درجه سه بودند. در آن روزها به ۳۱ سالن خسارتهای سنگینی وارد شد یا به دلایل گوناگون تعطیل شدند. در اوایل اسفند ۱۳۵۷ که اعتصاب سینماداران شکسته شد، ۸۹ سالن بهتدریج آغاز بهکار کردند. از سال ۱۳۵۸ بسیاری از سینماهای تهران و شهرستانها به نهادها و ارگانهای دولتی واگذار شدند.
جمال امید در کتاب «تاریخ سینمای ایران» تعداد سالنهای سینماهایی که به آتش کشیده شدند، بیش از ۲۵ سالن اعلام کرده است که شامل سینماهای رادیو سیتی، پارامونت، سینه موند، کاپری، کریستال، دیاموند، میامی، ری، الوند، ساینا، شرق، کسری، پانوراما، ونک، جی، مسعود، خیام، مرمر، فرح، ناهید، ژاله، اطلس، نپتون و آتلانتیک میشوند.
اما در چند دهه اخیر سالنهای سینمای هم دچار آتشسوزی شدند که دلایل برخی از این آتشسوزیها، فرسودگی و نبود ایمنی کافی بود و دلایل برخی دیگر پس از سالها همچنان روشن نشد.
یکی از سینماهایی که بسیاری از مردم تهران با آن خاطره داشتند و پس از انقلاب طعمه آتش شد، سینما «آزادی» است که بیشتر با نام «شهر فرنگ» در خاطره عمومی مردم ایران باقی مانده است. سینما آزادی تهران روز جمعه ۲۹ فروردین ۱۳۷۶ ساعت ۱۳:۱۵ دچار حریق شد. این سینما در سالهای ۵۵ و ۶۹ هم دچار آتش سوزی خفیف شد اما پس از سومین آتشسوزی تخریب شد. شهرداری تهران از چهارم اردیبهشت ۸۵ ساخت مجدد سینما آزادی را آغاز کرد. در حال حاضر پردیس سینما آزادی در قالب یک مجتمع فرهنگی، تجاری در چهار طبقه در حال فعالیت است.
سینما «جمهوری» نیز یکی دیگر از سینماهایی بود که وقتی آتش گرفت خاطره تماشای فیلم در سالنهای آن برای بسیاری از مردم و هنرمندان تازه شد. این سینما ۲۴ آبان سال ۱۳۸۷ دچار آتشسوزی شد. سینمایی که ۵۰ سال از عمر آن میگذشت و تازه بازسازی شده بود. سینما «جمهوری» با نام سابق «نیاگارا» در سال ۱۳۳۷ با ۹۶۰ صندلی ساخته شد و در دهه ۴۰ اولین سینمای ایران بود که به سیستم صندلیهای متحرک مجهز شد. در آن زمان علی حاتمی و محمد علی فردین مالکان این سینما بودند. این سینما پس از آتشسوزی متروکه شد و فعالیتی ندارد.
آخرین سینمایی که در تهران دچار حریق شد، سینما ایران بود که صبح ۲۳ آذرماه دچار حریق و تخریب شد. به گفته بهارلو، دومین سینمای دایمی تهران با نام «ایران» در دوم اردیبهشت ۱۳۰۶ به جای کافه قنادی «اوگانف» (در محل فعلی سینما البرز واقع در لالهزار) افتتاح شد. موسسان سینما ایران آرنولد یاکوبسون و الکساندر لوین بودند. یاکوبسن و شریکش با افتتاح سینما «ایران»، رقیب اصلی علی وکیلی و گراند سینما بودند. این سینما در سال ۱۳۴۱ توسط مهدی حقگو و اسحاق زنجانی از وارثان خریداری و در سال ۱۳۷۰ به دستور وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و به دلیل فرسودگی زیاد تعطیل میشود و پس از آتشسوزی اخیر به شدت آسیب میبیند.
داود قهردار مولف کتاب سینماهای تهران (مروری بر تاریخچه سالنهای سینما از قاجار تا امروز ۱۲۸۲-۱۴۰۰) درباره سابقه آتشسوزی سینماها در تهران میگوید: بین سالهای ۱۳۰۰ تا ۱۳۱۰ چند آتش سوزی مهم در این زمینه داشتیم که یکی از آنها مربوط به سینما مایاک بود و موجب شد نسخه اصلی نخستین فیلم سینمایی ساخته شده یعنی فیلم «آبی و رابی» بسوزد و از بین برود.
او با اشاره به دلیل آتشسوزیها در دهه ۴۰ بیان میکند: سقف چوبی سینماها دلیل بسیاری از آتشسوزیها در دهه ۴۰ شمسی بود و همین امر موجب شد که در سال ۱۳۴۸ وزارت کشور برای سینماها دستورالعمل صادر کند تا سقف سینماها از چوبی به فلزی تغییر پیدا کنند. دستورالعملی که موجب مقاوم سازی سالن سینماها شد.
این عکاس یادآور شد: در چهار دهه گذشته هم برخی از سینماها که دیگر فعالیت نداشتند و متروکه شده بودند، آتش گرفتند که گفته میشود منشا برخی از آنها عمدی بود چرا که صاحبان سینما تمایل به تغییر کاربری داشتند اما به دلیل آنکه سینماها کاربری فرهنگی داشتند به راحتی مجوز این کار به آنان داده نمیشد و همین امر دلیل آتش سوزی این بناها میشد.
قهردار با اشاره به آتش سوزی سینما ایران میگوید: ایران، یکی از منحصربفردترین سالنهای سینما به شمار میآمد و سالن نمایش بسیار شکیلی داشت که در دو طرف آن لوگوی بزرگ ایران را میدیدیم. این سینما یک سالن نمایش تابستانی هم داشت. آتش سوزی سینما ایران خاطر جمعی عدهای از مردم تهران و سینما دوستان را در برمیگرفت که متاسفانه سوخت و نابود شد.
او به آتش سوزی سینما دروازه طلایی در سال ۱۳۷۳ نیز اشاره میکند: این سینما در خیابان ری پاتوق هنرپیشههای بسیاری از جمله فرامرز قریبیان، بهروز وثوقی، مسعود کیمیایی بود و این هنرمندان خاطرات شنیدنی بسیاری از آن سالن دارند که پس از آتش سوزی با زمینی که بلااستفاده مانده، رها شده است.
مولف کتاب سینماهای تهران درباره وضعیت سینما ایران پیش از آتشسوزی بیان میکند: چند سال پیش نیز صاحبان سینما ایران قصد تغییر کاربری آن را داشتند که فعالان حوزه فرهنگ از شهردار وقت منطقه ۱۲ خواهش کردند جلوی این اتفاق را بگیرند. چرا که پیشینه این سینما حتی به ۱۰۰ سال هم میرسد و حتی نقل شده در زمان قاجار در مکان فعلی سینما ایران نمایش اجرا میشده است. نکته جالب توجه اینکه زمانی که در سینماها فیلم صامت پخش میکردند، فردی در سینما ایران، فیلم صامت را برای تماشاگران تعریف میکرده است.
در این زمینه بخوانید:
انتهای پیام
نظرات