"سمينار نقد بازانديشي گفتمان ديني" محمدرضا تاجيك: با انقلاب اسلامي جامعه ايراني در آستانه تجربه ديگري از دين و دينداري قرار گرفت
دكتر محمدرضا تاجيك گفت: در فرآيند انقلاب، تجربهي يك خيزش و جنبش معرفتي، ارزشي، سياسي و مردمي به مثابه غنيترين و جاذبترين منبع آگاهي نقش ايفا ميكند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) وي طي سخناني در سمينار نقد بازانديشي گفتمان ديني كه از سوي بنياد فرهنگي مهندس بازرگان برگزار شد با ارئهي مقالهاي با عنوان " آسيب شناسي گفتمان ديني «واقعا موجود»" اظهار داشت: روزي، روزگاري در حاشيهي فراگفتمان پهلويستي شاهد شكل گيري پادگفتماني ديني با استعداد و داعيهاي هژمونيك هستيم. نظام دانايي و نظام صدقي حاكم بر اين پادگفتمان كاملا با نظام دانايي و نظام صدقي پهلويستي بيگانه در تضاد بود. گروههاي مرجع در فضاي متفاوت با گروههاي مرجعي بودند كه فضاي بازتوليد گفتمان بازپهلويستي را بر عهده داشتند و منابع و ماخذ توليد آگاهي و هدايت نگرشها و رفتارها نيز از فضاي گفتماني پهلويستي فاصلهي بسياري داشتند.
وي خاطرنشان كرد: در اين فضا دين و دينداري ارزش برتر بود و بسياري هويت خود را در همنشيني تنگاتنگ با هنجارها و ايستارهاي ديني تعريف ميكردند. دين و مناسبات و روابط ديني بسيار زيبا و جالب مينمود و قواعد و قوانين ديني تنها هنجار پذيرفته شدهي رفتاري در اين فضا بود. مساجد، تكاياو هياتهاي مذهبي به دور از پيرايههاي سياسي و آلايندههاي حكومتي مقبولترين و مشروعترين هدايتگران جان، عقل و روح و روان مردم بودند و دينداري نيز ابزار براي كسب قدرت و توجيه اغراض و اهداف سياسي نبودند.
اين استاد دانشگاه با بيان اينكه " در چنين شرايطي دين منبع آگاهي و خودآگاهي، منشاء اعتراض به وضع موجود، بستر شكل گيري هويتهاي مقاومت و تصويرگر اتوپياي مستضعفين زمين بود" يادآور شد : دين پيام و بياني سياسي داشت اما به آفت سياست و قدرتزدگي آغشته نشده بود. حاملان آن روحانيون و روشنفكران انقلابي و آگاهي بودند كه به علت نقش آفرينيشان در ريز بدنههاي جامعه و بهره بردن از ميكروفيزيك قدرت قادر به تزريق بسيار سيال و مواج موثر آگاهيها بودند.
تاجيك با اشاره به اينكه با انقلاب اسلامي جامعهي ايراني در آستانهي تجربهي ديگري از دين و دينداري قرار گرفت تصريح كرد: بيترديد انقلاب ايران انقلابي بود به نام خدا و دين، انقلابي كه حاملان اصلي آن همين هويتهاي حاشيهيي بودند، با انقلاب اسلامي دين از حاشيهي جامعه وارد متن ميشود و رنگ خود را بر همه چيز ميپاشد به بيان ديگر گفتمان ديني گفتمان مسلط جامعه ميشود.
وي يادآور شد: در فرآيند انقلاب، تجربهي يك خيزش و جنبش معرفتي، ارزشي، سياسي و مردمي به مثابه غنيترين و جاذبترين منبع آگاهي نقش ايفا ميكند. با انقلاب مردم نسبت به وضعيت موجود خودآگاه شده و وضعيت مطلوبي را در پرتو تحقق و نهادينه شدن هنجارها و ايستارهاي ديني تعريف و تصوير ميكنند.
اين استاد دانشگاه افزود: در اين دوران گفتمان ديني هنوز به ملاحظات سياسي، جناحي ضمخت آلوده نشده بود لذا بسيار محرك و مهيج مينمود. به گونهيي كه آگاهيها و خودآگاهيهاي نسل گذشته را به شدت دست خوش تحول و تغيير كرد و انسان ايراني ديگري را خلق نمود.
به گفتهي وي " در اين ايام هر فعل و انفعالي، هر كنش و واكنشي، هر بايد و نبايدي ، هر گسست و پيوستي ، هر گشت و بازگشتي، هر موافقت و مخالفتي ، هر ماندن و رفتني و ... رنگ دين داشت و در پرتو آن معنا ميگرفت."
اين استاد دانشگاه با اشاره به پيروزي انقلاب و ضرورت تسلط گفتماني ديگر خاطرنشان كرد : اين گفتمان كه به اقتضاي نظام معرفتي و صدقي و جامعه يك گفتمان ديني بود به اقتضاي شرايط انقلابي به دورنمايه و سويهي ايدئولوژيك نيز مزين شد و خود را در قالب يك فراگفتمان حكومتي باز توليد نمود زين پس گزارههاي اين گفتمان در فضاي آكنده و سرشار از گرايشها و تمايلات سياسي انقلابي و ايدئولوژيك تقرير شدند و قدرت منشاء حقيقت و معرفت شد و جامعه نيز به مثابه محصول روابط مختلط قدرت در سطوح گوناگون تلقي گرديد، زيرا همانگونه فوكو به ما ميگويد؛ قدرت نميتواند بدون استفاده از نوعي اقتصاد گفتار مبتني بر صدق كه از طريق اين مشاركت و بر مبناي آن عمل ميكند، فعاليت نمايد. ما در معرض توليد و ساخت حقيقت صدق توسط قدرت قرار داريم و قادر نيستيم قدرت را جز از رهگذر توليد حقيقت اعمال نماييم. اين وضع در مورد همهي جامعه برقرار است.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بیاحترامی به اشخاص، قومیتها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزههای دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر میشود.
نظرات