همايش ملي « سـيـره سـيـاسـي پـيـامـبـر اكــرم(ص)» صبح امروز دوم اسفند ماه در دانشگاه امام صادق(ع) آغاز به كار كرد.
به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، دكتر توكل حبيب‌زاده در اين همايش اظهار داشت: برخلاف ادعاي برخي مستشرقين و مخالفان دين مبين اسلام مبني بر اينكه طبق موازين اسلامي روابط مسلمانان با غيرمسلمانان هرگز بر صلح استوار نبوده و يك حالت خصمانه و جنگ دائمي ميان آنها حاكم است، اصل اوليه در روابط بين‌المللي دولت اسلامي صلح و همزيستي مسالمت‌آميز است. البته جنگ و صلح تابع شرايط بوده و هدف اصلي تبليغ دين و تامين حقوق مسلمانان است، هدفي كه در يك فضاي سياسي به دور از خشونت بهتر تحقق مي‌يابد.
وي افزود: سيره‌ي پيامبر اعظم (ص) حكايت از آن دارد كه آن حضرت بر اساس وحي و تعاليم الهي روش همزيستي مسالمت‌آميز و صلح را با قبايل عرب و ساير جوامع آن روز در پيش گرفت و مشركان را با حكمت و منطق، موعظه و حلم و بردباري به يكتا‌پرستي و اهل كتاب را به قدر مشترك‌ها دعوت كرد و با برقراري روابط سياسي مسالمت‌آميز و انعقاد پيمان‌هاي بي‌طرفي و اتحاد و قبايل و كشور‌ها زمينه را براي گسترش دين اسلامي فراهم ساخت. البته پيامبر اسلام (ص) به منظور تحكيم پايه‌هاي دولت نو پاي مدينه و دفع خطرات خارجي به ويژه تهاجمات قريش و سركوب توطئه‌هاي داخلي به ناچار به جنگ مبادرت كرد. اما هيچ يك از جنگ‌هاي صدر اسلام تجاوزگرانه نبود و هميشه در پاسخ به تجاوزات و نقض پيمان‌هاي دشمنان صورت مي‌گرفت.
حبيب‌زاده ادامه داد: پيامبر اسلام به عنوان پيام‌آور صالح و عدالت، ديني را تبليغ نمود كه بر اساس آن حتي در هنگام جنگ، اهداف مقدس دين و حقوق انسان‌ها فراموش نمي‌شود. لذا پيامبر اسلام اولين آئين‌نامه حقوق اسيران جنگي را وضع كرده و سربازان خود را به خوش رفتاري با اسيران و غيرنظاميان توصيه كرد.
به گزارش ايسنا در ادامه اين همايش دكتر رضا رستمي زاده در يك تقسيم‌بندي كلي نقش پيامبر اكرم (ص) در پايه‌گذاري وحدت امت و عدالت اسلامي را شامل سه فراز بنيادين دانست و اظهار داشت: اين سه فراز شامل تلاش در اصلاح وضعيت موجود جامعه آن زمان و بكارگيري عوامل شايسته جهت زمينه‌سازي‌هاي لازم، برنامه‌ريزي‌هاي فرهنگي در مسير ترسيم دورنماي امت واحده براي مسلمانان و ايجاد فضاي رشد فكري و ارتقاء فهم مردم به سمت مسووليت‌هاي خود و به كار بستن راه‌حل‌هايي كه پيامبر اكرم (ص) از آنها به عنوان ابزار تحقق وحدت و عدالت بهره مي‌گرفت، هستند.
وي افزود: مجموعه‌ي اين راه‌ها را مي‌توان تحت عنوان «دعوت ارزشي پيامبر (ص) در ايجاد وحدت و عدالت اسلامي» برشمرد كه در آن به راهبرد‌ها و سنت‌هاي ارزشي و اجتماعي صدر اسلام و نقش و تاثير پيامبر (ص) در ايجاد وحدت اسلامي در پرتو عدالت به عنوان يك هدف ارزشمند در جامعه اسلامي آن زمان مي‌پرازد.
به گزارش ايسنا، در اين همايش همچنين دكتر بهرام اخوان كاظمي اظهار داشت: سنت و سيره نبوي يكي از منابع اصلي اجتهاد، استنباط و تفهيم ديني كليه مسلمانان است و كليه‌ي فرق اسلامي اين سيره را بعد از نصوص قرآني به عنوان منبع اصيل ديانت خويش به شمار مي‌آورند و همواره سعي مي‌نمايند به اين الگو و اسوه حسنه و راهكارهاي نوراني آن اقتدا كنند. بديهي است با توجه به جنبش بيداري و خيزش‌هاي اسلامي در چند دهه اخير و به‌ويژه با ظهور انقلاب اسلامي ايران، ضرورت احياي سنت نبوي و كاربردي نمودن آن به‌خصوص در مباحث دولت و نظام سياسي اسلامي از اهميت روزافزون‌تري برخوردار گشته است و امروزه مسلمانان با توجه به نيازهاي روزافزون و مقتضيات جديد، با عطش بسيار افزون‌تري به تفحص در منابع قرآني و روايي مي‌پردازند و سعي دارند تا جاي ممكن، الگوهاي مختلف حيات سياسي، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي خود را از اين منابع اخذ كنند.
براساس اين گزارش دكتر محمدحسين جمشيدي نيز در اين همايش اظهار داشت: شناخت انديشه و سيره پيامبر اعظم اسلام (ص)، به‌ويژه در عرصه‌ي سياست خارجي و بين‌المللي، امروزه، نه تنها براي پيروان آن حضرت كه براي همه جهانيان از ضروريات است، چه او در اين بعد نيز چونان ساير ابعاد انساني كامل و اسوه‌اي تمام عيار است. سياست خارجي آن حضرت در بعد نگرشي و بينشي بر مباني پنج‌گانه نظري و كلامي عقيدتي بنا شده است.
وي گفت: بر همين اساس آن حضرت حكومت و سياست خارجي خويش را با معنويت و اخلاق متعالي در هم آميخته و به آن رنگ خدايي بخشيده است و آن را وسيله‌اي براي رساندن انسان به سعادت راستين دانسته است. آن حضرت با توجه به معيارها سه‌گانه خدا، مردم و حق و عدل، به عنوان منادي حقيقت و عدالت، اصول سياست خارجي خويش را مطرح ساخته است.
به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) محسن محمدي الموتي نيز در اين همايش اظهار داشت: سياست خارجي مقوله‌اي بسيار مهم و حياتي در سرنوشت كشورهاست و شايسته توجه علمي و مطالعات روشمند براي فهم موضوع است. بدون ترديد توجه به اين مقوله، در يك نظام مبتني بر ارزش‌هاي ديني و اسلامي، امري لازم و ضروري تلقي شده و در چنين جامعه‌اي سياست خارجي پيامبر اعظم (ص) به عنوان صحيح‌ترين و كامل‌ترين الگوي سياست خارجي مطرح است.
وي ادامه داد: پيامبر گرامي اسلام (ص)، علي‌رغم مشكلات طاقت‌فرسا و چالش‌هاي فراروي موجود در جزيره‌العرب و خارج از آن با به‌كارگيري شيوه‌هاي رفتاري شايسته در سياست خارجي توانستند اسلام را به فراسوي مرزهاي عربستان گسترش داده و تمدن بزرگ اسلامي را پايه‌گذاري نمايند. در اين مقاله كوشش شده با ارايه‌ي چارچوبي مفهومي جهت تحليل سياست خارجي و در قالب مولفه‌هاي اهداف، ابزار، تصميم‌گيري و محيط، شاخص‌هاي سياست خارجي پيامبر اعظم (ص) تبيين گردد.
به گزارش ايسنا، دكتر محمد پزشكي در اولين روز از همايش ملي «سيره سياسي پيامبر اكرم(ص)» در تشريح شيوه فهم سيره سياسي پيامبر (ص) اظهار داشت: « خداوند به مسلمانان پيروي از پيامبر خود را سفارش كرده و فرموده است "براي شما در اقتداي به رسول خدا سرمشقي نيكوست". اما سوال اساسي براي هر مسلمان در اين زمينه آن است كه چگونه مي‌توان پيامبر(ص) را سرمشق خود قرار داد و از او پيروي كرد؟ پاسخ به اين پرسش آن چنان مهم و اساسي است كه توجه مسلمانان همه نسل‌ها را در تمامي حوزه‌هاي فردي و اجتماعي عميقا به خود جلب كرده است. از اين رو براي مسلمانان سخنان بر جاي مانده از پيامبر(ص) كه به حديث معروف‌اند و نيز زندگي و اعمال روزمره ايشان كه سنت خوانده مي‌شود مهمترين منابع تنظيم زندگي را تشكيل مي‌دهند.»
وي افزود: « نبايد از اين امر كه مسلمانان در لزوم تبعيت از پيامبر همدستان هستند چنين پنداش كه آنها در فهم و تفسير سنت پيامبر(ص) يكسانند. مسلمانان همچنين در شيوه الگوبرداري از آن حضرت و مسائلي كه بايد مورد پيروي قرار گيرند، گاها همفكر نيستند. وجود اين اختلاف‌هاست كه مسلمانان زمان ما را با اين پرسش مواجه مي‌كند كه چگونه مي‌توان پيامبر(ص) را سرمشق خود قرار داد و از او پيروي كرد؟»
پزشكي، اظهار داشت: «مسلمانان عصر حاضر دغدغه پيروي از پيامبر(ص) را دارند اما در فهم و تفسير رفتار سياسي آن حضرت راه‌هاي مختلف و گاه متضادي را پيشنهاد مي‌كنند. منشا اين اختلافات متنوع است. به عنوان نمونه برخي از اين اختلافات ناشي از اختلاف عقيده مسلمانان در دين‌شناسي است. اينكه دين ذاتيات و عرضياتي دارد يا خير؟ و در صورت مثبت بودن پاسخ پرسش مزبور عرضيات دين كدام است و ذاتيات آن كدام؟ يكي از مسائل دين شناختي مورد اختلاف مسلمانان معاصر است. نمونه ديگر تفاوت برداشت مسلمانان درباره اقلي و اكثري بودن دين و قلمروي آن است؛ اينكه آيا دين تنها عرصه خصوصي را در برمي‌گيرد؟ يا عرصه عمومي را؟ و در صورت اخير آيا تنها جامعه مدني را شامل مي‌شود كه حسبيات خوانده مي‌شود يا علاوه بر آن شامل حوزه سياست نيز مي‌شود؟ و همچنين اين مساله اساسي كه آيا اساسا دين ماهيتي قدسي دارد يا اين كه موجوديتي تاريخي است؟ تنها نمونه‌هاي اندكي از تفاوت‌هاي دين شناختي مسلمانان معاصر هستند.»
وي خاطرنشان كرد: «پيامبرشناسي و مسائل مربوط به نبوت عامه و به ويژه نبوت خاصه از ديگر سرچشمه‌هاي اختلاف عقيده مسلمانان دوران معاصر است كه در نحوه فهم سيره سياسي پيامبر بزرگ اسلام تاثيرگذار است. مسايلي مانند اين مساله كه خاتميت پيامبر را چگونه بايد تفسير كرد؟ و آن‌كه آيا خاتميت صفتي است كه متعلق به شخصيت حقيقي پيامبر است يا اينكه صفت مربوط به شخصيت حقوقي او؟ و مساله بسيار اساسي‌تر اينكه گوهر پيامبري اصولا به چه معناست؟ تنها نمونه‌هاي ناچيزي از اختلاف عقيده مسلمانان معاصر در زمينه پيامبرشناسي است. بنابراين پيش‌فرض‌هاي دين شناختي و پيامبرشناختي مسلمانان در شيوه فهم و تفسير رفتار سياسي پيامبر براي دوران معاصر تاثير مستقيم دارند.»
دكتر پزشكي ادامه داد: «گر چه بررسي مفروضات دين شناختي و پيامبرشناختي بر شيوه‌هاي الگوبرداري مسلمانان به صورت مستقيم تاثير مي‌گذارند اما مقاله حاضر به بررسي مسائل دين‌شناختي و پيامبرشناختي فوق و چگونگي تاثيرگذاري آنها بر سيره‌شناسي پيامبر نمي‌پردازد. بلكه موضوع مورد علاقه آن، دسته ديگري از مسايل هستند كه مربوط به مفهوم سيره سياسي پيامبر و چگونگي بسط آن زمان معاصر مي‌باشند. به عبارت ديگر اين مقاله به بررسي آن پرسش‌هايي مي‌پردازد كه از ديدگاه فلسفه تاريخ و فلسفه علوم اجتماعي به صورت مستقيم با مساله سيره و تاريخ اسلام مربوط مي‌شوند.»
وي افزود: «علاوه بر اين پاره‌اي از مسائل به امكان شناخت تاريخ صدر اسلام در دوره معاصر مربوط مي‌شود، همچنين مي‌توان مسايلي در ارتباط با امكان بررسي تعليلي، تحليل يا تفسيري تاريخ صدر اسلامي را در زمره مسايل سيره‌شناختي معاصر مسلمانان نام برد. به همين ترتيب مساله توليد معنا از داده‌هاي تاريخ صدر اسلام را در زمره مسايل سيره‌شناختي معاصر مسلمانان نام برد. به همين ترتيب مساله توليد معنا از داده‌هاي تاريخ صدر اسلام يا تفسير اعمال و رفتار پيامبر، اصحاب و مسلمانان صدر اسلام از مسايل بسيار مهمي هستند كه با سيره شناسي سياسي پيامبر ارتباط مي‌يابند. در نهايت اين مساله كه اساسا فهم سيره سياسي پيامبر امري تاريخي است يا فراتاريخي به صورت مستقيم در چگونگي فهم رفتار سياسي پيامبر براي مسلمان امروز داراي اهميت اساسي است.»
به گزارش ايسنا، در ادامه اين همايش دكتر اصغر افتخاري اظهار داشت: «از آنجا كه بنياد اصلي هر نظام سياسي را مقوله‌ي حاكميت نشان مي‌دهد، پرسش از چيستي و اصول حاكم در مقام عمل آن، سوالي محوري و اساسي در حوزه‌ي فلسفه‌ي سياسي به شمار مي‌آيد كه لازم مي‌آيد در گفتمان‌هاي مختلف بدان پرداخته شود. گفتمان سياسي اسلام از آنجا كه مبناي تعريف و تاسيس جمهوري اسلامي قرار دارد، از اين حيث مي‌تواند مورد بررسي قرار گيرد و از رهگذر استخراج پاسخ فوق، در هر دو سطح «نظر» و «عمل» به كمك نظريه‌پردازان و سياستمداران در كشور بيايد. امتياز اين رويكرد، بومي بودن آن است كه مي‌تواند نتايج تحقيق را در عرصه‌ي سياست عملي، كاربردي سازد.»
انتهاي پيام
نظرات