*سادهنويسي در شعر امروز* پگاه احمدي: از فقدان منتقدان حرفهيي رنج ميبريم؛ تا دشواري شعر
پگاه احمدي معتقد است: ما از فقدان رسانههاي تخصصي و منتقدان حرفهيي در حوزهي شعر رنج ميبريم؛ تا دشواريهاي شعر.
اين شاعر در گفتوگو با خبرنگار بخش ادب خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، عنوان كرد: به اعتقاد من، يك شعر پيچيده در عين حال ميتواند واجد سادگي باشد؛ بهگونهاي كه مخاطب را به كشف لايههاي پنهاني شعر ترغيب و تشويق كند و مخاطب را به نوعي به گفتوگو با خود درآورد تا مخاطب هم بتواند واقعيتهاي خودش را در آن ببيند.
او در ادامه متذكر شد: با رسيدن شاعر به جوهرهي شعر، پيچيده يا دشوارنويسي تفاوتي ندارد و اين شاعر است كه بايد با كشف ظرفيتهاي زبان، زمينههاي همزادپنداري و تعامل مخاطب را با شعر فراهم آورد و مخاطب را در تعامل با فضاي ساختمان بيروني، دروني و حسي شعر قرار بدهد. از اين نظر، ميتوان شعر ساده را به مفهوم عام، بنايي در نظر گرفت كه در آن گشوده است؛ اما شعر پيچيده بنايي است با در بسته؛ ولي همراه با كليدهايي براي وارد شدن به آن.
احمدي به تحول در سادهنويسي حتا در دهههاي اخير قائل است و تأكيد دارد: شاعران امروز در يك فرآيند پيچيدهي زباني در جستوجوي سادگيهاي خاص خودشان هستند.
شاعر «اين روزهايم گلوست» شعر دههي 40 را به عنوان تريبوني گزارشگر ميداند كه در آن، شاعر وضعيت اجتماعي آن سالها را مطرح ميكند؛ اما در اين سالها شعر در صيرورتش سعي ميكند به بيان شاعرانهتر نزديك شود.
او با بيان اينكه طبيعت شعر مدرن را از تعهد اجتماعي، فرهنگي و سياسي فارغ نميبيند، با تأكيد بر نقشمندي شعر در تعهد به رخدادهاي تاريخي، اجتماعي و فرهنگي، يادآور شد: شاعر در يكي دو دههي اخير با واژگاني متفاوتتر و در عين حال لحاظ كردن تشتت و خشونت برآمده از بطن واقعيات اجتماعي سعي در پيريزي شعر خودش دارد و يادمان باشد كه پيچيدگيهاي شعر امروز محصول جزمي و ناگزير شرايط اجتماعي امروز است.
او همچنين يادآور شد: شعر در دههي 70 و در سير روند تكاملي زباني و فرهنگياش به مؤلفههايي جديد ميرسد و به نوعي شعر معاصر ما وارد دورهاي ديگر از حياتش ميشود؛ هرچند نتوانست در جلب مخاطب عام با توفيق گستردهاي مواجه شود و همين امر شايد تا حدودي سبب شد كه شاعران تثبيتشده در دههي 70 به سمت سادگي يا سادهنويسي بروند تا آن خلأ كمبود مخاطب را پر كنند. همچنين بايد در تحليلها اين را لحاظ كرد كه نبود منتقدان حرفهيي و فقدان رسانههاي فراگير در حوزهي ادبيات سبب شد ظرفيتهاي شعر در اين سالها پوشيده و پنهان بماند و بسياري را از مسير اصلي خودشان منحرف كرد.
احمدي پيچيدگي شعري را معطوف به دورهاي از تاريخ دانست و ادامه داد: به اين معنا كه شعر مولانا يا شاعران سبك هندي با وجود اينكه شعري ساده نبوده و بهغايت پيچيده بوده؛ اما ميبينيم با گذشت زمان، كليدهاي معنايي آن استعارهها، تشبيهها، ايهامها، تلميحها و آرايههاي شعري رفتهرفته براي مخاطب رو ميشود و از غيرقابل فهم بودن در اين مسيري كه داشته، به قابل فهم بودن ميرسد؛ بنابراين ما نميتوانيم با توجيهي چون سادهنويسي و تأكيد بر سنتهاي گذشته و يا بازگشت به آن، زمينههاي تحول و بدعت در شعر فارسي را فراهم نياوريم.
او سپس افزود: از اينرو معتقدم به جاي ساده نوشتن، بهتر است به فضاي نقد شعر دامن زد تا مخاطب عام در كشف دريافتهاي شاعر از هستي سهيم شود و بسيار ديده شده وقتي شعري پيچيده در خوانش انتقادي عرضه شده، مخاطب متوجه موضوع شده است.
احمدي اعتقاد دارد: زيباييشناسي مخاطب متأثر از حافظهي تاريخي زيباشناختي و عادتهاي ذهني و سليقههاي عادتشده است و ناگزير با هر شكل هنري جديدي كه روبهرو ميشود، با پيشفرضهاي ذهني و عادات زيباييشاختياش به سراغ آن اثر ميرود و همين ميشود كه از روبهروشدن با شكلهاي جديد و نامتعارف در شعر پرهيز ميكند.
او با رد تقابل دوگانهي ساده و دشوارنويسي تأكيد دارد: دوران خطكشيهاي دوقطبي و سياه و سفيدي مدتهاست به پايان رسيده است. در واقع، معتقدم هر متن ادبي از جمله شعر به منزلهي جهاني مجزاست كه واقعيت خاص خودش را ميسازد و با فضاي خاص خودش و همچنين زبان و واژگاني كه در آنها زيسته، به خلق واقعيتي جديد دست ميزند؛ بنابراين ممكن است يك شاعر متني ساده در معناي عام خلق كند و شاعري ديگر از واقعيت، شكل پيچيدهتر به دست دهد. در عين حال، هر دو اين جهانهاي شعري ميتواند در نوع خودش جذاب باشد.
اين شاعر در پايان گفت: شاعر نميتواند سطح آگاهي و دانايي يك متن ادبي را با اين توجيه كه بايد همهفهم باشد، تنزل بدهد و يادمان باشد صرف سادگي نميتواند ويژگياي براي شعر تلقي شود.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بیاحترامی به اشخاص، قومیتها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزههای دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر میشود.
نظرات