بيستم بهمن‌ماه سال گذشته، سرپرست جديد موزه‌ي ملي ايران معرفي شد. پس از آن، خبرنگاران به تعدادي از انبارهاي سامان‌دهي‌نشده‌ي اين موزه رفتند و رييس پژوهشگاه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در اين انبارها به بيان برخي اولويت‌هاي كاري موزه‌ي ملي و خط مشي سازمان درباره‌ي اين موزه پرداخت.
خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) پس از گذشت حدود چهارماه از آغاز كار سرپرست جديد موزه‌ي ملي ايران، توانست با محوريت اولويت‌هاي كاري و اقدامات در دست انجام، با آزاده اردكاني گفت‌وگو كرد.
سامان‌دهي انبارها؛ نخستين اولويت كاري سرپرست موزه‌ي ملي
اردكاني نخستين اولويت كاري خود را در اين موزه، سامان‌دهي برخي انبارها دانست و گفت: نخستين كاري كه مايلم رسانه‌ها درباره‌ي روند پيشرفت آن بدانند، انبارهاي موزه است كه پس از بازديد خبرنگاران، بازخوردهاي مختلفي را به‌دنبال داشت.
وي ادامه داد: آن‌چه در اين زمينه اهميت زيادي دارد، ولي كم‌تر به آن پرداخته شده، اين است كه اگر كسي نقص يا نبود چيزي را نشان مي‌دهد، مي‌خواهد قدرت خود را براي محك زدن به بقيه نشان دهد. پس اگر رييس موزه‌ي ملي ايران قرار باشد، نقص‌ها را بپوشاند، به خود نيز اين فرصت را داده است كه كار را انجام ندهد، همان‌طور كه قبل از تغيير مديريت، انبارها نمايش داده نشده بود و پس از باز شدن در انبارها، نگاه‌ها متفاوت شد.
او بيان كرد: كار كردن در اين انبارها شرايط و بررسي‌هاي خاص خود را دارد. پروژه‌ي سامان‌دهي آن‌ها بايد كاملا از نظر علمي، مرحله‌به‌مرحله جلو رود. اكنون كار سامان‌دهي يكي از انبارها آغاز شده است و به‌خوبي پيش مي‌رود.
اردكاني در توضيح روند سامان‌دهي اشياي داخل كارتن‌هاي موجود در انبارهاي سامان‌دهي‌نشده‌ي موزه‌ي ملي، اظهار كرد: در مرحله‌ي نخست، جعبه‌ها باز مي‌شوند، هر شيء اعم از مطالعاتي، ثبتي (بيش‌تر مطالعاتي ـ ثبتي) يا حاصل كاوش‌ها كه در جعبه‌ها وجود دارند و كاوش‌گر قبلا به اميد مرمت، آن‌ها را در كيسه‌ها ريخته، ولي به هر دليلي اين كار تا كنون انجام نشده است، از يكديگر جدا مي‌شوند و اشياي ثبتي به بخش‌ها و اشياي مطالعاتي به محققاني از دانشگاه‌هاي مختلف براي بررسي داده مي‌شوند.
وي گفت: دو گروه در اين پروژه در حال كار هستند؛ يك گروه، سامان‌دهي اشيا را انجام مي‌دهد و گروه ديگر اشيايي را كه آسيب‌هاي زيادي دارند، سريع از مجموعه خارج مي‌كند. اكنون تا جايي كه امكان دارد، اشيايي كه آسيب‌هاي زيادي به آن‌ها وارد شده است، بيرون برده مي‌شوند و شايد اين روند يك‌سال طول بكشد.
او ادامه داد: اشياي يك بخش، كارتن به كارتن باز مي‌شوند و بعد از مشخص شدن مكان كاوش، از اشيا عكس‌برداري و مطالعات اوليه روي آن‌ها انجام مي‌شود و بعد از ثبت، مرحله‌ي بعدي پروژه‌ي سامان‌دهي اشيا آغاز مي‌شود. اكنون در اين پروژه، با گروه‌هاي مختلف ايراني و خارجي كار مي‌شود. همچنين دانشجويان مختلفي براي اين كار تقاضا داده‌اند. در اين پروژه فقط موزه‌ي ملي كار نمي‌كند، ولي تا كارشناسان موزه كارتن‌ها را باز نكنند، اشيا براي مطالعه‌ي ثانويه به كسي تحويل داده نمي‌شوند.
وي تصريح كرد: گچ‌بري‌هاي موجود در انبارهاي موزه در وضعيتي نيستند كه بتوان آن‌ها را دوبار بلند كرد، چون به‌طور حتم مي‌ريزند. بايد براي گچ‌بري‌ها فكري شود. همچنين پارچه‌هايي كه قارچ دارند و قسمت‌هايي از آن‌ها فرسوده شده است، بايد هرچه سريع‌تر خارج شوند. تكه‌هاي استخواني نيز در انبارها هستند و پودر شده‌اند. همچنين فلزهايي در حالت زنگ‌زده و پوسيده وجود دارند كه آن‌ها نيز بايد به سرعت خارج شوند.
او با اشاره به اين‌كه سامان‌دهي استخوان‌هاي موجود در موزه توسط دو محقق از پاريس در حال انجام است، بيان كرد: در انبارها، پارچه‌هايي هستند كه تعدادي از آن‌ها براي قارچ‌زدايي آماده مي‌شوند. در مرحله‌ي نخست، آن‌ها را از هم جدا مي‌كنيم تا شايد اطلاعاتي درباره‌ي مكان كشف آن‌ها به‌دست آوريم.
اردكاني ادامه داد: به‌نظر مي‌رسد، دست كم از سال 1355 اين كارتن‌ها باز‌نشده‌اند، هرچند برخي از آن‌ها باز و اشيا جابه‌جا شده‌اند كه به‌صورت جدا طبقه‌بندي مي‌شوند و بعد از آن، به مرحله‌ي مطالعاتي وارد مي‌شويم.
وي گفت: در بررسي‌هايي كه اكنون انجام مي‌شود، گاهي ديده مي‌شود، اشياي يك كارتن در كارتن ديگري رفته‌اند. به همين دليل، جمع كردن آن‌ها قدري زمان‌برتر شده است. شايد اگر قبلا اين كار شده بود يا به‌طور كلي به كارتن‌ها دست نزده بودند، سامان‌دهي آن‌ها راحت‌تر انجام مي‌شد.
او افزود: در كارتن‌هاي موجود در انبارهاي موزه، اشيا و تكه‌هاي استخواني داريم كه از نظر بررسي‌هاي ميكروارگانيسمي و جانورباستان‌شناسي بسيار اهميت دارند و براي بوم‌شناسي منطقه نيز مهم هستند.
انبارهاي سامان‌دهي‌شده بايد با تغييراتي به‌روز مي‌شدند
اردكاني با بيان اين‌كه خبرنگار رسالت خود را دارد و به‌خاطر كاري كه انجام مي‌دهد، جايزه نمي‌گيرد، گفت: رييس موزه‌ي ملي ايران هم براي انجام كاري كه وظيفه‌ي اوست، جايزه نمي‌گيرد؛ ولي براي انجام ندادن آن مؤاخذه مي‌شود. وظيفه‌ي موزه‌ي ملي ايران به‌عنوان «گنجينه‌ي ملي ايران» قرار دادن اشيا در حالت خوب و مناسب است.
وي در توضيح چگونگي سامان‌دهي اشياي موجود در انبارهاي سامان‌دهي‌شده‌ي موزه‌ي ملي، بيان كرد: اشياي موجود در انبارهايي كه سامان‌دهي شده‌اند، از زمان ورود به موزه نخست مطالعه شده و بعد از گرفتن شماره‌ي ثبت، به موزه وارد شده‌اند. پس از آن، قفسه خريده شده است و اشيا داخل آن‌ها قرار گرفته‌اند.
او با اين‌كه گاهي بايد انبارهاي سامان‌دهي‌شده‌ي موزه ملي با تغييراتي به‌روز مي‌شدند، اظهار كرد: اصلا دلم نمي‌خواهد كسي را زيرسؤال ببرم، چون همه آمده‌ايم در اين‌جا محك زده شويم، از پيش‌داوري خوشم نمي‌آيد، چون با پيش‌داوري هيچ مشكلي حل نمي‌شود. من اكنون در مقامي نيستم كه بخواهم كسي را مورد ارزيابي قرار دهم، فقط چيزي را كه وجود دارد، مي‌گويم.
وي ادامه داد: مشكل انبارهاي سامان‌دهي‌نشده‌ي موزه‌ي ملي اين است كه نمي‌دانيم در انبارها چه چيزي وجود دارد. ممكن است در انبارهاي سامان‌دهي‌شده كارتن‌هايي از اشيا باشند، ولي شرايط آن‌ها مانند انبارهاي سامان‌دهي‌نشده، بد نيست.
سرپرست موزه‌ي ملي ايران در پاسخ به پرسشي مبني بر اين‌كه به گفته‌ي رييس پژوهشگاه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، در زمان مديريت‌هاي قبلي دليل سامان‌دهي نشدن انبارهاي موزه نبود ماسك، تهويه‌ي مناسب هوا و دست‌كش بوده است، اظهار كرد: سخنان آقاي خوشنويس را نشنيدم، شايد منظور او اين بود كه اكنون اين امكانات وجود ندارند. وقتي به عملكرد موزه‌ي ملي نگاه شود و به‌عنوان موزه‌ي مادر در نظر گرفته شود، نمي‌توان گفت اين موزه در يك جاي پرت و دورافتاده از مركز بوده است و صداي افرادي كه در اين‌مكان كار مي‌كنند، به گوش كسي نمي‌رسد.
اردكاني افزود: وقتي ما كار را آغاز كرديم، در روزهاي نخست همان شرايط بود. اگر به دقت نگاه شود، موزه‌ي ملي هيچ‌گاه جاي فقيري نبوده است. اگر اين‌گونه بود، هيچ‌وقت بخش دوران اسلامي به مرحله‌ي بازسازي وارد نمي‌شد و نمايشگاهي هم در آن برپا نمي‌شد، من اين‌گونه فكر نمي‌كنم. البته ممكن است در آن زمان خاص، كم‌تر به اين موضوع بها داده شده باشد، دليل آن را هم نمي‌دانم و به آن هم وارد نمي‌شوم، ولي اين‌گونه نيست كه موزه‌ي ملي فقط به‌خاطر كمبود دست‌كش و ... كار سامان‌دهي را انجام ندهد. اكنون در موزه كارشناساني هستند كه بدون دست‌كش و ماسك كار مي‌كنند.
چهار انبار موزه سامان‌دهي نشده و شش انبار سامان‌دهي شده‌اند
وي همچنين در پاسخ به اين‌كه به اعتقاد برخي كارشناسان و امين اموال‌هاي موزه‌ي ملي، اشياي موجود در انبارهاي اين موزه، اشياي مطالعاتي هستند و بنا به دلايلي كه كارشناسان تشخيص مي‌دهند، مانند فرسودگي، تعداد آثار يا ضوابطي كه اشياي مطالعاتي دارند، نه ثبت و نه دور ريخته مي‌شوند و به‌دليل كمبود جا در كارتن نگهداري مي‌شوند، گفت: آيا آن كارشناسان داخل كارتن‌ها را ديده‌اند؟ اين حرف را كاملا رد مي‌كنم. حتا اگر به قول اين كارشناسان، اشيا تكرار شده باشند، آيا ما به‌دليل تكرار، حق داريم تاريخ را از بين ببريم؟
او ادامه داد: مشكل كمبود فضا دليلي براي اين كار نيست. كارشناسان رشته‌ي باستان‌شناسي اين قضيه را بهتر مي‌دانند. آيا بهتر نيست براي مطالعه به جاي اين‌كه شيء كامل را مطالعه‌ي باستان‌شناسي كنيم، از تكه‌هايش استفاده كنيم؟ آيا آناليز كردن شيء مطالعاتي راحت‌تر از شيء ثبتي نيست؟
وي با بيان اين پرسش كه آيا همه‌ي موزه‌هاي كشور پر هستند؟ بيان كرد: اين امكان وجود نداشته است كه اين اشياي تكراري را به موزه‌ي شهرهاي ديگر بفرستيم تا آن‌ها از مولاژ استفاده نكنند؟ ازسوي ديگر، چرا در بررسي‌هايي كه اكنون روي اشياي داخل كارتن‌ها انجام مي‌شود، به اشيايي برمي‌خوريم كه در نوع خود بي‌نظيرند. چرخ ارابه‌اي كه قبلا در ميان اين اشيا پيدا شده، آيا تكراري بوده است يا يكسري دكمه‌هايي كه به‌نظر مي‌رسد، نمونه‌اي از آن‌ها جايي وجود ندارد؟
او اظهار كرد: اگر از نظر باستان‌شناسي نتوانم بگويم، از نظر علمي مي‌توانم بگويم، كجاي علم دو مورد تكراري كاملا شبيه به‌هم وجود دارد؟ هيچ‌گاه ما نتوانسته‌ايم به اين سطح برسيم. مگر در آن زمان، كارخانه‌اي بوده است، كه همه را يك شكل بيرون بدهد.
اردكاني تعداد انبارهاي سامان‌دهي‌نشده‌ي موزه‌ي ملي ايران را حدود چهار انبار دانست كه هيچ‌كدام از جعبه‌ها و كارتن‌هاي آن‌ها تا كنون باز نشده و شش انبار سامان‌دهي شده‌اند و افزود: اين انبارها طبقه‌بندي شده‌اند. انبارهاي دوران اسلامي چند انبار را تشكيل مي‌دهند و انبارهاي ديگر، انبارهاي دوره‌ي تاريخي و پيش از تاريخ هستند. همچنين در موزه، يك مخزن پيش از تاريخ، يك مخزن اسلامي، يك مخزن كتيبه‌ها و ... وجود دارد.
سامان‌دهي اشياي انبارها براي دانشجويان فرصتي استثنايي است
سرپرست موزه‌ي ملي ايران سامان‌دهي اشياي انبارهاي سامان‌دهي‌نشده در مخازن موزه‌ي ملي ايران را اتفاقي در حال وقوع دانست و گفت: اين اتفاق، يك قضيه‌ي داخل سازماني نيست، يك حركت كاملا علمي است كه براي بسياري از دانشجويان دكتري و كارشناسي ارشد يك فرصت كاملا استثنايي محسوب مي‌شود.
اردكاني با اشاره به صحبت‌هاي رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري درباره‌ي موزه‌ي ملي و اين‌كه درهاي موزه روي هيچ كسي بسته نيست، بيان كرد: همه مي‌توانند به موزه‌ي ملي بيايند. البته اين مطالعه بي‌در و پيكر نيست و كساني كه قصد مطالعه دارند، بايد از چند مرحله رد شوند.
وي با اظهار اميدواري از به نتيجه رسيدن اين پروژه، اظهار كرد: اين پروژه يك كار ازسربازكردني نيست، كه موزه‌ي ملي بخواهد به اين دليل كه در مخازن را روي رسانه‌ها باز كرده است، انجام دهد. اكنون اين كار، يك كار كاملا علمي است. اشيا طبقه‌بندي مي‌شوند و سپس به مرحله‌ي بعدي وارد مي‌شوند. شايد از مطالعه روي اين اشيا بتوان به بسياري از نتايج جديد در علم باستان‌شناسي رسيد.
او درباره‌ي فراخوان به باستان‌شناسان و دانشگاهيان براي سامان‌دهي انبارهاي موزه‌ي ملي كه رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در حاشيه‌ي بازديد از موزه‌ي ملي اسفندماه سال گذشته مطرح كرد، گفت: اين قضيه به دانشگاه‌هاي مختلف اعلام و از آن‌ها خواسته شده است تا نيروهاي كارآزموده و ماهر خود را براي اين پروژه معرفي كنند. همچنين موزه آمادگي دارد با اساتيد و دانشجوبان در اين‌باره كار كند. اكنون بخش‌هاي مختلف دانشگاهي به‌دنبال انجام اين پروژه هستند، موزه هم با آن‌ها همكاري مي‌كند.
بخش دوم گفت‌وگو با سرپرست موزه‌ي ملي ايران جمعه (28 خردادماه) منتشر مي‌شود.
انتهاي پيام
نظرات