در دومین سفری که شاه‌طهماسب برای زیارت حرم عبدالعظیم حسنی (ع) در شهرری داشت و از اطراف تهران ‌گذشت، آن منطقه را برای گذراندن برخی ساعت فراغت خود پسندید و دستور داد دور آن دیواری کشیده شود و اطرافش خندقی بکنند. بعد از آن، شهری به نام «تهران» ایجاد شد که به‌مرور گسترش یافت.

به گزارش خبرنگار سرویس میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، عبدالله انوار، پژوهشگر تهران قدیم که در آخرین روز از همایش «نکوداشت تهران» در موزه‌ی هنر دینی امام علی (ع) سخن می‌گفت، با بیان این مطلب اظهار کرد: تهران در سال‌های نخستین تشکیل شدن، از سمت شمال از خیابان امیرکبیر کنونی (چراغ برق) آغاز می‌شد و سپس به میدان توپخانه می‌رسید و بعد از آن به سمت خیابان سپه و چهارراه حسن‌آباد سراریز می‌شد و بعد به مولوی کنونی و خیابان ری می‌رسید. در این حدود، باغ‌های زیادی تهران را پوشانده بودند.

وی درباره‌ی تاریخچه‌ی باغ‌های ایرانی در تهران نیز اظهار کرد: در گذشته، باغ‌سازی از شهرسازی جدا نبود و همیشه یک بخش از شهر را باغ‌ها تشکیل می‌دادند و مراسم جشن، شادی و غم همیشه در باغ برگزار می‌شد، در واقع باغ چیزی جدا از شهر نبود.

وی با تأکید بر این‌که اگر کسی عاشق محیط زندگی خود نباشد از انسانیت چیزی کم دارد، افزود: من در گذشته دروازه‌ها و خندق‌های شهر تهران را دیده‌ام؛ ولی متأسفانه با تأثیری که ناگهان تهران از تمدن غرب گرفت و متحول شد، یک نوع بریدگی در بناها و بافت‌ها قدیمی و ارزشمند تهران به‌وجود آمد که باعث شد برخی این شهر را دیگر نشناسند.

او با بیان این‌که ساخت‌وسازها و نوسازی‌های کنونی در شهر تهران بخش زیادی از تهران قدیم را از بین برده است، گفت: در زمان‌های گذشته، هوای تهران به اندازه‌ای پاک بود که به قول یک جراح دوره‌ی قاجار، امکان انجام جراحی در فضای باز باغ «ضیاء السلطنه» (باغی در منطقه‌ی توپخانه تهران که برخی عمل‌های جراحی مدرسه‌ی دارالفنون در آن انجام می‌شد) وجود داشت؛ ولی امروزه همان منطقه، کثیف‌ترین نقطه‌ی تهران است.

این نویسنده ادامه داد: ما باغ‌های تهران را از دوره‌ی قاجار می‌شناسیم، در دو نقشه‌ی «کرشیش» (افسر توپخانه دارالفنون که در سال 1275 هجری قمری این نقشه را کشید) و نقشه‌ی «حاج نجم‌الدوله» دقیق‌ترین نقشه‌ی تهران، بسیاری از این باغ‌ها وجود دارند؛ اما متأسفانه اکنون به‌جز سه یا چهار باغ، هیچ باغ دیگری در تهران باقی نمانده است.

او یکی از دلایل کثیف بودن هوای تهران را نبودن این باغ‌ها دانست و ادامه داد: تهران در مدت حدود 200 سال پایتختی خود، مصیبت‌های زیادی کشیده است. بارزترین نمونه‌ی آن وجود 145 قنات در این شهر بود که اکنون دیگر هیچ‌کدام وجود ندارند.

وی بهترین وجهه‌ی تهران را باغ‌های آن در دوره‌های گذشته دانست و افزود: نخستین قربانی تهران برای وضعیت کنونی‌اش، باغ‌های این شهر بودند که حالا دیگر هیچ چیزی از آن‌ها باقی نمانده است.

او با بیان این‌که نخستین باغ تهران در کوچه‌ی «قرقانی‌ها» در خیابان ری وجود داشت، گفت: هرچند این کوچه و آن باغ‌ها از بین رفته‌اند، ولی در آن زمان بهترین منطقه‌ی تهران بود. در این منطقه، خانه‌ی «گریبایدوف» کسی که جنگ‌های ایران و روس را به‌وجود آورد، قرار داشت. این بنا که خانه باغ بود تا 40 سال پیش کارگاه تریکوبافی بود، اما حالا دیگر هیچ نشانی از خانه و باغ گریبایدوف وجود ندارد.

او با اشاره به وجود 150 باغ در تهران در دوره‌های گذشته، گفت: از مهم‌ترین باغ‌های آن زمان باغ «فیروزه» درکوچه‌ی قَرقانی‌ها، باغ «قوام‌الدوله» و باغ «حاج اسماعیل» بودند که حالا دیگر هیچ‌کدام وجود ندارند.

وی در پایان افزود: نسل جوان مراقب باشد آثار باقی‌مانده‌ی شهر قدیم تهران از بین نرود. یکی از مهم‌ترین این نشانه‌ها، عمارت «عشرت‌آباد» یکی از قصرهای معروف ناصر‌الدین‌شاه است که با بی‌توجهی کامل مسئولان در حال نابودی است.

انتهای پیام