رییس مرکز مطالعات منطقه‌یی میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی درباره‌ی ثبت ساز تار توسط کشور جمهوری آذربایجان در فهرست میراث ناملموس یونسکو، گفت: ایران می‌تواند پرونده‌ی مستقل خود را ارائه کند یا در قالب یک پرونده‌ی چندملیتی با جمهوری آذربایجان و کشورهای دیگر شریک شود.

یدالله پرمون در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، توضیح‌هایی را درباره‌ی ساز تار که چند روز پیش به نام جمهوری آذربایجان در یونسکو ثبت شد،‌ مطرح کرد.

وی با اشاره به دغدغه‌ای که در ذهن مخاطبان ایرانی درباره‌ی این موضوع به وجود آمده است،‌ اظهار کرد: ایران در سال 2009 پرونده‌ای را با عنوان ردیف‌های موسیقی ایرانی در یونسکو ثبت کرد. در آنجا درباره‌ی ردیف سازی توضیح‌های کاملی ارائه و مشخص شده است که در ردیف سازی، موسیقی ایرانی با سازهای تار‌، کمانچه‌، نی،‌ سنتور و دیگر ساز‌ها نواخته می‌شود. بنابراین سال 2009 در یک سند بین‌المللی در یونسکو، نام تار به‌عنوان سازی که موسیقی ایرانی با آن نواخته می‌شود‌، ثبت شده است.

پرمون بیان کرد: آنچه اکنون جمهوری آذربایجان ثبت کرده، بدون تردید تار آذربایجان است که برخی به آن «تار ترکی» هم می‌گویند. این تار از نظر ابعاد، شیوه‌ی ساخت‌، تعداد سیم‌ها،‌ پرده‌بندی،‌ شیوه‌ی اجرا و الحانی که با آن نواخته می‌شود، با تار ایرانی تفاوت چشمگیری دارد. بنابراین هرگاه کشوری یک پرونده را در مقوله‌ی میراث ناملموس ثبت جهانی می‌کند، به معنای این نیست که کشوری دیگر حق ندارد، برای ثبت جهانی همان میراث یا شبیه آن اقدام کند.

او با بیان این‌که ایران اکنون دو راه پیش رو دارد، توضیح داد: ایران می‌تواند پرونده‌ی مستقل خود را به‌عنوان «تار ایرانی» به یونسکو ارائه کند و هم می‌تواند در قالب یک پرونده‌ی چندملیتی با جمهوری آذربایجان و کشورهای دیگری که چنین سازی دارند شریک شود. در واقع، تصمیم‌گیری درباره‌ی این دو راه برعهده‌ی شورای سیاست‌گذاری ثبت جمهوری اسلامی ایران است که مشخص کند کدام‌یک از این دو راه به صلاح است.

رییس مرکز مطالعات منطقه‌یی میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی در پاسخ به این‌که چرا ایران واکنشی نسبت به ثبت این پرونده نداشت تا دست کم این اثر با عنوان مشخص «تار آذربایجان» در فهرست میراث ناملموس یونسکو ثبت شود،‌ گفت: این کار را نمی‌توانستیم انجام دهیم؛ اول به این دلیل که ایران جزو کمیته‌ی ناظران است و نمی‌توانست درباره‌ی پرونده‌ها اظهار نظر کند. دیگر این‌که از نظر من به‌عنوان یک متخصص، وقتی جمهوری آذربایجان یک ساز را ثبت و در پرونده‌ی خود قید کرده که تار در ایران هم یکی از ساز‌های اصلی است، نشان‌دهنده‌ی گستره‌ی جغرافیایی ایران است و این‌که فرهنگ ایرانی به ورای مرزهای کشور نفوذ کرده است.

پرمون تأکید کرد: آذربایجانی‌ها با آوردن نام تار و ایران در پرونده‌ی خود، معترف هستند که فرهنگ ما در کشور آن‌ها وجود داشته است. البته به این نکته نیز باید اشاره کنم که به‌دلیل کاهش بودجه‌ی یونسکو و محدودیت پرسنل، هر سال یک سهمیه بیشتر نمی‌توانیم برای ثبت جهانی ارائه کنیم. به همین دلیل نمی‌توان هر سال فقط به موسیقی پرداخت.

او با اشاره به این‌که شاید سال آینده پرونده‌ی طب سنتی ایران را در اجلاس یونسکو مطرح کنیم، یادآوری کرد: سال گذشته که دانش سنتی دریانوردی و لنج‌سازی را ثبت جهانی کردیم، کشورهای عربی به این موضوع اعتراض کردند؛ ولی چنین مسأله‌ای گریزناپذیر است، زیرا فرهنگ‌های ما به یکدیگر ارتباط دارند. شاید سال آینده مثلا جمهوری آذربایجان کمانچه را بخواهد ثبت کند، ولی ما قبلا چنین اثری را در یک پرونده‌ی کلی‌تر ثبت جهانی کرده‌ایم.

انتهای پیام