معماری‌اش از مرتفع‌ترین بنای خشتی استان سیستان و بلوچستان (قلعه‌ی سب سوران) الهام گرفته شده و در بلوار شهید مطهری در زاهدان قرار دارد و معماری جالبش ناخود‌آگاه این سوال را در ذهن ایجاد می‌کند که کاربری این بنا چیست و اینجا کجا است؟
به گزارش خبرنگار سرویس میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، هرچند سنگ بنای این ساختمان در سال 1354، یعنی همزمان با آغاز ساخت دانشگاه سیستان و بلوچستان نهاده شد، ولی به دلایل فراوانی مانند کمبود اعتبار، درگیری‌هایی که تا انقلاب در کشور بود و هشت سال دفاع مقدس، کار ساخت این بنا سال‌ها متوقف ماند تا با برطرف شدن مشکلات، کار ساخت آن از سال 1382 از سر گرفته شد و سرانجام فروردین‌ماه 1390 با 11 میلیارد تومان اعتبار پایان یافت و همزمان با سومین دور سفر هیأت دولت به سیستان و بلوچستان، نخستین موزه‌ی منطقه‌یی کشور که متعلق به جنوب شرق ایران است، افتتاح کرد.
مسیر دیدن این موزه مشخص است؛ در ورودی طبقه‌ی همکف، رستم - پهلوان ایرانی - به‌شکل نمادین به بازدیدکنندگان موزه خوشامد می‌گوید. در کنار آن، فروشگاه عرضه‌ی اقلام فرهنگی، اتاق نمایش، کتابخانه، سالن رایانه، سالن محققان، تاکسیدرمی‌ها، اتاق مونیتورینگ و آکواریوم قرار دارند. بخش حیوانات تاکسیدرمی شده در این طبقه، با 19 ویترین و 62 نمونه از گونه‌های حیوانی و پرندگان، هیجان را برای دیدن دیگر بخش‌ها چند برابر می‌کند.
رمپ طبقه‌ی همکف برای نمایش 74 تابلو از آثار و محوطه‌های باستانی، جاذبه‌های طبیعی، صنایع دستی و آثار مردم‌شناسی استان و 126 ویترین برای نمایش آثار توقیف و کشف‌شده از دوران پیش از تاریخ تا دوران معاصر، با تنوع اشیا از نقاط مختلف ایران شامل ظرف‌های سفالی، کاشی‌های لعاب‌دار، ظرف‌های شیشه‌یی، ظرف‌های سنگی، مفرغی، صنایع دستی، زیورآلات، ظرف‌های فلزی و همچنین هفت اثر نفیس نقاشی قهوه‌خانه‌یی از «قولرآغاسی»، نقش‌برجسته‌ای از «خوان هفتم شاهنامه» و نقشه‌های جغرافیایی و تقسیمات کشوری ایران در دوره‌های مختلف در کنار تعدادی از اشیای اهدایی از جمله «تپانچه»، «شمشیر‌های فولادی» و «اسلحه‌های سرپر ساچمه‌یی» در ویترین‌های مخصوص به‌نمایش درآمده‌اند.
در طبقه‌ی اول موزه با 234 ویترین، آثار شاخص فرهنگی، تاریخی و باستان‌شناسی استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان و خراسان جنوبی معرفی شده و اشیا و آثار به‌دست آمده از کاوش‌های باستان‌شناسی در مناطقی از جمله «شهر سوخته»، «سیستان»، «اسپیدژ»، «بلوچستان» و «شهداد» در آن به‌نمایش گذاشته شده است. هر بخش از این طبقه، به یکی از تمدن‌های منطقه‌ی جنوب شرق ایران اختصاص دارد.
تمدن «شهر سوخته» که با 5200 سال قدمت در شمال سیستان و بلوچستان و در فاصله‌ی 55 کیلومتری سیستان واقع شده و اشیای شاخص و منحصربه‌فردی از جمله نخستین انیمیشن دنیا، اثری نشان‌دهنده‌ی جراحی جمجمه، چشم مصنوعی، خط کشی با دقت میلیمتری، تخته‌ی بازی، شانه‌ی معرق، سبد حصیری دوقلو»، پارچه‌های بافته‌شده از الیاف گیاهی و حیوانی، و زیورآلات است. هرچند به گفته‌ی محمدعلی ابراهیمی - رییس موزه - چشم مصنوعی در موزه‌ی منطقه‌یی زاهدان نگهداری می‌شود، ولی تا پایان بررسی‌های کامل کارشناسان روی این اثر شاخص، امکان دیدن آن وجود ندارد.
تمدن «بلوچستان» با قدمتی بیش از پنج‌هزار سال در جنوب استان و در حوزه‌ی فرهنگی «جازموریان» قرار دارد که از جمله محوطه‌های مهم آن به تپه‌ی «بمپور»، جلگه‌ی «چاه هاشم» و «اسپیدژ بزمان» می‌توان اشاره کرد. همچنین در بخش‌هایی از این منطقه آثار به‌دست آمده از بررسی‌ها و کاوش‌های اضطراری باستان‌شناسی به‌نمایش درآمده است. تمدن «جیرفت» و «شهداد» نیز با نشانه‌هایی از آغاز دوران شهرنشینی و دست‌ساخته‌هایی از جنس سفال و سنگ صابونی در این موزه به خود افتخار می‌کند.
در رمپ طبقه‌ی دوم موزه که برای معرفی مردم‌شناسی استان در حوزه‌های مختلف به وسیله‌ی مجسمه‌های مومی ایجاد شده است، تابلوهایی از جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی، نقشه‌های تاریخی از استان «سیستان و بلوچستان» در دوره‌های مختلف و همچنین اشیایی که در مرزهای استان از قاچاقچیان اشیای فرهنگی ضبط شده، همراه هفت تابلوی نقاشی قهوه‌خانه‌یی و نقش‌برجسته‌ای از خوان هفتم شاهنامه به‌نمایش درآمده است.
این طبقه با 138 ویترین در بخش‌هایی مانند نسخ خطی و تمبر، سکه‌های تاریخی از دوران اشکانی تا پهلوی، ظرف‌های نقره‌یی از دوران معاصر، ابزار و ادوات مورد استفاده روزمره و نیز سردیس‌هایی از مشاهیر و بزرگان استان از ادوار مختلف همراه صحنه‌سازی‌هایی از مردم‌شناسی استان از قومیت‌های «سیستانی» و «بلوچ» و نمادی از «یعقوب لیث صفاری»، نخستین شهریار یا فرماندار ایرانی پس از ورود اسلام به ایران و «محمد وصیف سیستانی»، نخستین شاعر پارسی‌گوی که نخستین شعر پارسی را در وصف یعقوب لیث سرود، نمایش داده شده است.
به گفته‌ی محمدعلی ابراهیمی، رییس موزه‌ی منطقه‌یی جنوب شرق ایران، هرچند طرح‌ریزی اولیه برای این موزه، نمایش آثار به‌دست آمده از کاوش‌های شهر سوخته بود، اما با برنامه‌ریزی‌هایی که بعدها برای بزرگ‌تر شدن موزه انجام شد، به آثار بیشتری برای نمایش در این موزه نیاز بود. به همین دلیل، حدود 500 قطعه شیء که بیشتر آن‌ها به منطقه‌ی جنوب شرق ایران متعلق است، از موزه‌ی ملی ایران به امانت گرفته شد، تا در این موزه به‌نمایش درآیند. اکنون حدود 200 قطعه از این اشیا در موزه‌ی منطقه‌یی جنوب شرق ایران در معرض نمایش قرار دارند.
به گزارش خبرنگار ایسنا، پتانسیل این موزه آ‌نقدر بالاست که می‌توان از دید دیگری نیز به آن نگاه کرد؛ این موزه توانسته است با معرفی منطقه‌ی جنوب شرق ایران در بخش‌های مختلف باستان‌شناسی، مردم‌شناسی و بوم‌شناسی با توجه به غنای فرهنگی و تمدنی منطقه، موزه‌ای در خور شأن این منطقه‌ی تاریخی باشد.
در بخش باستان‌شناسی، اطلاعاتی مربوط به مشخصات محوطه‌های باستانی و آثار سفالی، سنگی، فلزی و مفرغی کشف‌شده در شهر سوخته، کوه خواجه، دهانه‌ی غلامان، اسپیدژ برمان، شهداد کرمان، جیرفت و خراسان جنوبی به‌نمایش درآمده است. همچنین در بخش مردم‌شناسی نیز موضوع‌هایی شامل ادبیات شفاهی، مشاهیر، فرهنگ، آداب و رسوم، پوشاک، خوراک و صنایع دستی به‌وسیله‌ی صحنه‌سازی معرفی شده است. در قسمت بوم‌شناسی منطقه هم نمونه‌هایی از تاکسیدرمی پرندگان و حیوانات در کنار آکواریوم بزرگی از آبزیان آب شور استان و همچنین در رمپ موزه، تابلوهایی از جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و مردم‌شناسی در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفته است.
پس از دیدن سه طبقه‌ی این موزه، گرفتن عکس یادگاری با مجسمه‌ی رستم، پهلوان شاهنامه، در طبقه‌ی اول می‌تواند طعم دیدن نخستین موزه‌ی منطقه‌یی کشور را کامل کند.
انتهای پیام
نظرات