یکی از محوطه‌های تاریخی ایران و متعلق به هزاره‌ی اول قبل از میلاد و منسوب به دوران ماد است، منطقه‌ای که حتا زیربنای تشکیل حکومت هخامنشیان نیز بوده است.

«همدان» به‌عنوان نخستین پایتخت حکومت مرکزی ایران، با نقشی که حدود دو قرن در تاریخ کشور ایفا کرده، در دوره‌هایی از تاریخ مورد توجه دولت‌ها و حکومت‌ها بوده است و حتا در دوران صفویه، به‌عنوان مسیر زیارتی عتبات عالیات، مورد توجه بیشتر قرار گرفت.

به گزارش خبرنگار سرویس میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)‌، این شهر تاریخی تا 30 سال پیش آن‌قدر که باید مورد توجه مسوولان استانی و کشوری قرار نگرفت و حتا امور مربوط به حفاظت و مرمت بناهای تاریخی، سال‌ها زیر نظر و توسط دفتر فنی حفاظت آثار باستانی کرمانشاه آن هم به‌صورت فصلی انجام می‌شد.

سرانجام زنده‌یاد دکتر باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی به داد این بخش از فرهنگ و تمدن رسید؛ او یکم تیرماه 1363 دستور تشکیل دفتر فنی همدان را در یکی از اتاق‌های پایگاه باستان‌شناسی «تپه هگمتانه» صادر و «ابراهیم حیدری» را مسوول آن دفتر کرد. هرچند تا پایان آن سال، هیچ اعتبار در اختیار مسوول این دفتر قرار نگرفت، اما تلاش شد مقوله‌ی میراث فرهنگی بین مسوولان شهری همدان پررنگ‌تر شود.

حیدری درباره‌ی آن روزها و اقداماتی که برای معرفی جایگاه میراث فرهنگی همدان به مدیران شهری انجام شد، به خبرنگار ایسنا گفت: با وجود کم‌وکاستی‌هایی که آن زمان داشتیم، با حضور در جلسات مرتبط با این حوزه به‌عنوان عضو اصلی کمیسیون ماده‌ی 5 شورای شهرسازی و دبیر شورای حفاظت آثار باستانی استان تلاش کردم تا زمینه‌ی مناسبی را برای ارتباط و تعامل با مسوولان استان و توجیه اهمیت و ارزش مباحث فرهنگی ایجاد کنم.

وی مهم‌ترین عوامل برای تغییر نگرش و فراهم شدن شرایط مناسب برای اقدامات پژوهشی و حفاظت‌های بعدی در محوطه‌های باستانی همدان را اقدام عملی فعال برای مرمت و رفع خطر از بناهای تاریخی آسیب‌دیده ناشی از بمباران‌ها در دوران دفاع مقدس‌ و حفاظت از برخی مساجد و بقاع متبرکه دانست که باعث شد، آثار تاریخی همدان بار دیگر تا حدی، اهمیت و جایگاه خود را نزد مسوولان و مردم به‌دست آورند.

او آغاز کاوش‌های باستان‌شناسی در تپه‌ی هگمتانه در اوایل دهه‌ی 60 و انعکاس آن بین مردم منطقه و آثار کشف‌شده توسط هیئت‌های کاوش قبلی در محوطه‌هایی مانند «نوشیجان‌تپه» ملایر، «تپه‌گیان» نهاوند و «تپه سنگ شیر» همدان و کشف آثار و اشیای فرهنگی در محل‌هایی مانند «تپه نامیله» ملایر و «ازندریان» ملایر و همچنین ضبط تعداد قابل توجهی شیء عتیقه از قاچاقچیان در نقاط مختلف استان را عوامل مهم دیگری برای جلب توجه و همکاری مسوولان با دفتر فنی حفاظت آثار باستانی در همدان دانست.

مدیر پیشین پایگاه ثبت جهانی تخت سلیمان در ادامه اظهار کرد: همکاری در حفاظت و مرمت بناها و محوطه‌های تاریخی استان، بازگشایی و سامان‌دهی آرامگاه‌های «بوعلی» و «باباطاهر» و راه‌اندازی دوباره‌ی موزه و کتابخانه‌ آرامگاه بوعلی‌، سامان‌دهی تپه‌ی هگمتانه و ادامه‌ی کاوش‌ آن، وجهه‌ی خوبی به وضعیت میراث فرهنگی در استان بخشید و بستری برای تداوم فعالیت‌های اجرایی و پژوهشی شد.

حیدری که از زمان آغاز کار دفتر فنی استان همدان تا سال 1367 مدیریت این دفتر را برعهده داشت، با اشاره به رشد شناسایی و ثبت آثار تاریخی استان (از 28 اثر به 130 اثر) گفت: بیشتر بازدیدها‌، بررسی‌ها و شناسایی‌ها در سطح استان و تهیه‌ی مدارک با استفاده از وسایل نقلیه‌ی عمومی و در شرایط سخت انجام می‌شد، تا این‌که بالاخره با هدف توجه بیشتر به این دفتر، در اواخر سال 1365 یک دستگاه لندرور به دفتر فنی استان داده شد و در سال 1367 نیز یک باستان‌شناس به‌مدت پنج‌ماه با این دفتر همکاری کرد.

وی که از سال 1372 تا 1376 به‌عنوان ناظر فنی استان همدان به نقاط مختلف این استان سرکشی می‌کرد، درباره‌ی وضعیت آثار تاریخی استان همدان قبل از ایجاد دفتر فنی، گفت: متأسفانه آسیب‌های زیادی براثر خیابان‌کشی و نوسازی بافت‌های فرسوده‌ی شهری با هدف توسعه و گسترش همدان، به بافت تاریخی این شهر وارد شده بود، محله‌های قدیمی و بازار قدیمی سرپوشیده‌ی همدان از هم گسستند و تیمچه‌ها و کاروانسراها به‌تدریج نابود شدند.

او با اشاره به تغییرات و دگرگونی‌هایی که در تعداد زیادی از بناهای باارزش در همدان در طول سال‌های گذشته رخ داده است، افزود: هرچند با ایجاد اداره‌ی میراث فرهنگی در همدان، حریم محوطه‌ی تاریخی «هگمتانه» تعیین شد، اما به‌علت تدوین نکردن ضوابط حفاظتی بافت‌های تاریخی و کمبود امکانات برای تملک خانه‌های تاریخی و ارزشمند در شهرهای همدان و ملایر، تعداد زیادی از این بناهای تاریخی دستخوش دگرگونی شدند.

انتهای پیام