زمانی کارگاه های «رشتی دوزی» زیادی در گیلان وجود داشتند و عمدتا هم مردان آن را انجام می‌دادند، اما در حال حاضر زنان پرچمدار این حوزه هستند. پیش‌بینی می‌شود تا 50 سال آینده این رشته از بین برود.

خدیجه جعفری در گفت‌وگو با خبرنگار صنایع دستی ایسنا درباره تاریخچه رشتی دوزی اظهار کرد: تاریخچه این هنر در گیلان به حدود 200 سال پیش برمی گردد و مشخص نیست چه کسی آن را وارد استان گیلان کرده است. حدود 6 سال است که یونسکو نام این رشته را که قبلا قلابدوزی رشتی بوده به رشتی دوزی تغییر داده است. استاد عباسعلی بی پناه آخرین بازمانده و پیشکسوت این هنر است که حدود 80 سال دارد و هنوز هم این کار را هر چند اندک انجام می دهد.

جعفری که از طریق مادربزرگش با رشتی دوزی آشنا شده است و این هنر را از سن 15 سالگی نزد عباسعلی بی پناه یاد گرفته است، بیان کرد: در زمان قدیم که سازمان صنایع دستی وجود داشت مواد اولیه ی لازم برای این کار را سازمان در اختیارمان قرار می داد و ما آن را تولید می کردیم تا اینکه کار متوقف شد بنابراین من از سال 80 خودم تولید این کار را در خانه شروع کردم و در حال حاضر محصولاتم را به سه فروشگاه می فروشم. به جز همسرم هر 25 شاگردی که این هنر را به آنها آموزش می دهم خانم هستند. جوانان کمتری برای انجام این کارها اشتیاق نشان می دهند و بیشتر کسانی که می خواهند این کار را انجام دهند عمدتا 40 سال هستند.

این هنرمند کارهایش را به صورت چمدانی به آمریکا، انگلیس و کشورهای اروپایی دیگر صادر می کند، ادامه داد: قیمت ارزانترین رشتی دوزی های که انجام می دهیم 50 هزار تومان و گرانترین آنها سه میلیون تومان است. عمده کارهایی که تولید می کنیم تابلو، رو کوسنی، رومیزی های یک در یک ونیم متری و پارچه های 75 در 50 سانتی است، گاهی هم روتختی می دوزیم.

او درباره اینکه رشتی دوزی را روی لباس هم انجام می دهند؟ گفت: هنرمندان دیگر این کار را انجام می دهند اما چون دستمزدش پایین است، زمان زیادی می برد و کار دشواری است من آن را انجام نمی دهم. از طرفی رشتی دوزی را معمولا روی پارچه های مخصوص که «ماهوت» می گویند انجام می دهند. این پارچه ها را در سپاهان اصفهان تولید می کردند که متاسفانه حدود یک سال است که تولید آن متوقف شده و شرکت تولید کننده اش بسته شده است بنابراین از پارچه های انگلیسی و ایتالیایی که متری 180 هزار تومان است هم استفاده می کنیم.

جعفری درباره مواد اولیه رشتی دوزی توضیح داد: مواد لازم برای این کار یک قلاب 8 سانتی است که انتهای آن شیار و یک دسته چوبی که دست ساز است، دارد. «کَتل» که پارچه را روی آن می اندازیم تا چروک نشود، چهار پایه ای که خودمان روی آن می نشینیم، ماهوت و نخ های رنگارنگ ابریشمی دیگر مواد لازم برای رشتی دوزی است.

او ادامه داد: نخ های مصنوعی را کیلویی 50 هزار تومان و نخ های طبیعی را کیلویی 450 هزار تومان می خریم، بیشتر وسایلی که تهیه می کنیم تولید داخل هستند و سعی می کنیم از پارچه های ایرانی استفاده کنیم.

این هنرمند درباره مشکلاتی که در این حوزه با آن دست و پنجه نرم می کنند، اظهار کرد: مشکل اصلی ما بازار کار است. چه خوب می شد که ارگان ها و نهادها از رشتی دوزی به عنوان هدایایی که می دهند استفاده کنند تا از آن حمایت کنند زیرا این هنر در حال منسوخ شدن است.

وی با بیان اینکه در طول روز 12 تا 14 ساعت به روی این کار وقت می گذارد، گفت: سعی کردم طرح های جدیدی را وارد این حوزه کنم چون هفت طرح برای این کار وجود داشت که من آن را به 80 طرح افزایش دادم زیرا من دوره طراحی را هم نزد یک طراح فرش گذراندم.

جعفری درباره حمایت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از این رشته، تصریح کرد: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کلاسی در اختیار من گذاشته تا این هنر را به شکل نیمه دولتی به هنرجویان آموزش دهم. فکر می کنم در آینده تنها خانواده من راهم را ادامه دهند و پیش بینی می کنم تا 50 سال آینده این رشته از بین برود مگر اینکه بتوانند آن را در دانشگاه هم تدریس کنند. از طرفی دانشجویان هنر که این کار را انجام می دهند کار ضعیفی را ارائه می دهند چون استادان آنها این هنر را به شکل علمی بلد نیستند.

انتهای پیام