به گزارش ایسنا، میزگرد تخصصی ایسنا تحت عنوان «چالش‌های عرضه صنایع دستی» برگزار شد که از محورهای اصلی آن می‌توان به «بررسی شیوه‌های عرضه و فروش صنایع دستی و مشکلات موجود»، «وضعیت فروشگاه‌های مجازی صنایع دستی و چالش‌های این حوزه»، « وضعیت صادرات صنایع دستی آذربایجان شرقی»، « بررسی مسائل قانونی در حوزه فروش داخل و صادرات صنایع دستی» و « اقدامات و برنامه‌های معاونت صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان» اشاره کرد.
این میزگرد با حضور «محمد اسماعیل سعیدی»، نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر، «علی‌اصغر عباسزاده» ناظر گمرکات آذربایجان‌شرقی و مدیر کل گمرک تبریز، «فرشاد به‌آفرین» معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری آذربایجان‌شرقی، «علیرضا غضنفری»، فعال حوزه تجارت الکترونیک، «فاطمه آقازاده» هنرمند و مربی صنایع‌دستی و «الهام هاشمی»، هنرمند و مربی صنایع‌دستی برگزار شد.
رئیس سازمان جهاد دانشگاهی و مدیر مسئول خبرگزاری ایسنا، در ابتدای این میزگرد با اشاره به وجود شمار مختلفی از رشتههای صنایع‌دستی از جمله فرش، کفش دست‌دوز، گلیم و... در استان، اظهار کرد: امروزه بسیاری از هنرمندان با چالش بازار و بازاریابی درگیر هستند که حل این موضوع، نیازمند همت خود هنرمندان و حمایت دولت از لحاظ ارائه تسهیلات است.
«جعفر محسنی» ارائه تسهیلات حمایتی، برگزاری نمایشگاه‌های صنایع‌دستی در سطح ملی و بین‌المللی و برقراری ارتباط موثر میان هنرمندان و دیگر بخش‌های گردشگری را از جمله راه حل‌های مشکل فروش صنایع‌دستی استان دانست.
فروش برخی صنایع‌دستی آذربایجان‌شرقی به اسم استانهای دیگر
هنرمند و مربی صنایع‌دستی در این میزگرد با انتقاد از فروش کم صنایع‌دستی استان و نبود امکان کسب سود قابل قبول در نمایشگاه‌های صنایع‌دستی، گفت: شرکت در نمایشگاه‌های صنایع دستی برایمان سودی ندارد و گاهی درآمد فروش محصولات در این نمایشگاهها، هزینههای حمل و نقل و اقامت را پوشش نمیدهد که در این صورت به جای سود، مجوریم از جیب خودمان هم اضافه خرج کنیم.
«فاطمه آقازاده» در خصوص موقعیت فعلی بازارچه صنایع‌دستی در منطقه توانیر تبریز، بیان کرد: این بازارچه از مرکز شهر و اماکن گردشگری شهر خیلی دور است و با وجود درخواست مکرر هنرمندان این بازارچه مبنی بر تعیین مسیر مشخص اتوبوس‌های تبریزگردی، هدایت گردشگران به این بازارچه و یا انتقال بازارچه به مرکز شهر، هنوز به نتیجهای نرسیدهایم.
وی ادامه داد: به‌منظور فروش محصولات خود و معرفی بازارچه صنایع‌دستی، بنرهای تبلیغاتی در سطح شهر نصب کردیم که اجازه این کار را نداده و بنرهای ما را باز کردند و یا مسافران اتوبوس‌های تبریزگردی را در پائین پله‌ها بدون راهنمایی رها میکردند که مسافران هم به دلیل نا آشنایی با مسیر، ترجیح می‌دادند که از اتوبوس پیاده نشوند و به امید ایستگاه بعدی در ماشین منتظر بمانند.
آقازاده با تأکید بر اهمیت معرفی گسترده صنایع‌دستی آذربایجان‌شرقی در سطح ملی و بین‌المللی، اظهار کرد: برخی صنایع‌دستی آذربایجان‌شرقی به اسم استانهای دیگر به فروش میرسد که همه‌ی اینها اهمیت تبلیغات، برندسازی و بسته‌بندی مناسب را بیش از پیش به ما یاد آور می‌شود.
وی در خصوص گرفتن کارت بازرگانی، گفت: مدتی است که پیگیر گرفتن کارت بازرگانی هستم، اما با وجود مشکلات متعدد در این حوزه، نتوانسته‌ام آن را دریافت کنم.
وی درخصوص فروشگاه‌های مجازی صنایع‌دستی معتقد است که اغلب گردشگران، خواهان قدم زدن و خرید از بازارچه‌های صنایع‌دستی و نمایشگاهها هستند و فروشگاه‌های مجازی به سختی می‌توانند جایگزین بازارهای فیزیکی باشند و تمام ویژگی‌های این گونه بازارها را پوشش دهند.
آقازاده ادامه داد: من در بیشتر فروشگاه‌های مجازی، محصولاتم را برای فروش گذاشتهام، اما استقبال چندانی از سوی خریداران مشاهده نکردهام.
کشمکش بی‌مورد میان مسئولان، به ضرر هنرمندان تمام می‌شود
مربی و هنرمند صنایع‌دستی، کشمکش‌های میان ادارات و تلاش برای تحلیل فعالیت‌های یکدیگر را از جمله موانع پیش روی عرضه‌ی صنایع‌دستی دانست و تصریح کرد: تجربه‌ی چندین ساله‌ام در حوزه صنایع‌دستی نشان می‌دهد که مسئولان به شخصه با هنرمندان مشکلی ندارد، اما کشمکش بی‌مورد آنان میان خودشان، به ضرر هنرمندان و هنر دست آنان تمام می‌شود.
«الهام هاشمی» یادآور شد: به خاطر دارم که وقتی درخواست خود را نزد یکی از مسئولان بردیم، به ما گفت که «بروید پیش کسی که در روز افتتاحیه با او عکس گرفتهاید و این موضوع به من ربطی ندارد» و دیگر رفتارهای مشابه که همگی باعث دلسردشدن هنرمند از کارش می‌شود.
وی در بخشی دیگر از سخنان خود نبود محل عرضه و فروش مناسب را از اصلیترین مشکل هنرمندان و کارآفرینان در عرصه صنایع‌دستی دانست و افزود: مراکز فروش به‌صورت پراکنده و ناقص در شهر به چشم میخورند و البته برای صنایع‌دستی همچون ممقان‌دوزی و چاپ کلاغه‌ای و باتیک، محل عرضه جامع و تخصصی وجود ندارد.
وی ادامه داد: در حالی‌که روسری و شالهای چاپ باتیک و کلاغه‌ای، اصالت و ریشه سرزمین ما را نشان می‌دهد، مردم خرید برندهای درجه پائین ترکیه را دراولویت انتخاب خود قرار می دهند و نسبت به فرهنگ و صنایع‌دستی منطقه خود بی‌توجه هستند.
هاشمی خاطرنشان کرد: به همراه دیگر هنرمندان یکی از مراکز تجاری را برای فروش صنایع‌دستی پیشنهاد کردیم که به ما گفتند اگر شرکت ترکیهای آن را برنداشت، در خصوص تبدیل آن به بازار صنایع‌دستی حالا فکری می‌کنیم و اینها نشان می‌دهد که جنبه‌های تجاری و اقتصادی نسبت به بعد فرهنگی و اجتماعی جامعه در اولویت کار تصمیم‌گیران و سیاست‌گزاران است.
وی با بیان این‌که اماکن گردشگری استان به‌تدریج از دست اداره‌کل میراث‌فرهنگی خارج می‌شود، گفت: به‌عنوان مثال، زمانی که مسجد کبود به دست اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان اداره میشد، به‌منظور شرکت در نمایشگاه صنایع‌دستی، وسایلمان را با چرخ‌دستی و به آرامی به داخل محوطه‌ی تاریخی آن مسجد میبردیم، اما هم‌اکنون بدون ملاحظه با نیسان، وانت و مزدا به داخل محوطه میروند.
هنرمند صنایع‌دستی در خصوص مشکلات فروش در فضای مجازی معتقد است که امکان تقلب در این فضا بیشتر است و به‌علت ناآشنایی مشتریان با محصولات با کیفیت، ممکن است محصولی با کیفیت پایین به مشتریان فروخته شود.
وی با اشاره به این‌که گاهی فروش اینترنتی به ضرر هنرمند تمام می‌شود، گفت: ممکن است مشتری متوجه تفاوت کار بین هنرمند ماهر و کارآموز ساده نشود و کار بی‌بدیل هنرمند اصلی به فروش نرود.
مراکز تجاری عریض و طویل به مرگ خود نزدیک می‌شوند
فعال حوزه تجارت الکترونیک با تأکید بر گسترش و پیشرفت روزافزون فضای مجازی و تجارت الکترونیک، بیان کرد: با همراه شدن در این توسعه و پیشرفت فضای مجازی، می‌توان با چند کلیک ساده، تبریز و همه‌ی زیبایی و فرهنگ غنی آن را در میز تمامی مردم جهان و در داخل تلفن همراه آنان قرار داد تا علاوه‌بر معرفی هرچه بهتر تبریز، زمینه‌ی اشتغال جوانان را نیز فراهم کرد.
«علیرضا غضنفری» با اشاره به این‌که امروزه دنیا در حال تحول است، گفت: اصرار بر استفاده از شیوه‌های سنتی فروش، دیگر راهگشا نیست و مقصر شما هنرمندان هستید که با همان شیوه‌های قدیمی و محدود به عرضه‌ی هنر دست ارزشمند خود اصرار می‌کنید.
وی ادامه داد: امروزه دیگر احداث مراکز تجاری عریض و طویل با هزینههای سرسام‌آور قابل توجیه نیست، چون با گسترش تجارت الکترونیک، این گونه مراکز به مرگ خود نزدیک‌تر شده و کاربری خود را از دست میدهند.
وی وجود عواملی همچون فرهنگ‌سازی درست، حمل ارزان، تعرفه مناسب اینترنت، قوانین مالیاتی را در تجارت الکترونیک موثر دانست و ضمن دعوت از فعالان صنایع‌دستی به استفاده از فضای مجازی برای فروش آنلاین محصولات خود، یادآور شد: امروزه ما فضای کسب و کار عمده و خرده را راه‌اندازی کردهایم که پس از فروش، بلافاصله سیستم مبالغ را تفکیک و ثبت می‌کند تا بعداٌ مشکلی برای هنرمندان به وجود نیاید.
غضنفری گفت: بازاریابی 90 درصد کار و فروش 10 درصد آن را تشکیل می‌دهد و شناسایی مشتریان بالقوه و تعیین بازار هدف برای عرضه صنایع‌دستی از ضروریات است و از همین جا به هنرمندان می‌خواهم که بیائید با تجارت الکترونیک آشتی کنید و محصولات خود را روی میز مردم سراسر جهان به نمایش و فروش بگذارید.
وی در خصوص وجود برخی تفکر در مورد این‌که امکان تقلب و یا فروش به قیمت متفاوت برای صنایع‌دستی در فضای مجازی، بیان کرد: کپی از هنردست هنرمندان کار دشواری است که به این راحتی امکان‌پذیر نیست و هم‌چنین با ارائه قیمتهای نا متناسب با کیفیت محصول، باعث از دست دادن مشتریان خود می‌شویم، چون مشتریان تجربه‌های خرید خود را در سایت درج می‌کنند.
جای هنرمندان صنایع‌دستی در اتاق بازرگانی خالی است
ناظر گمرکات آذربایجان‌شرقی و مدیر کل گمرک تبریز با اشاره به حمایت دولت از صادرات صنایع‌دستی و نبود مشکل قانونی، تاکید کرد: هیچ گونه مانعی برای صادرات صنایع دستی وجود ندارد، اما آمار صادرات صنایع‌دستی استان رقم قابل توجهی نیست و نیازمند توجه و برنامه‌ریزی هدفمند و جامع در این حوزه است.
«علی اصغر عباسزاده»، نبود ارتباط موثر میان هنرمندان و تجار و صادرکنندگان حرفهای را از جمله موارد موثر در کم بودن میزان صادرات صنایع‌دستی برشمرد و افزود: صادرکنندگان حرفهای، محصولات را به مقدار زیادی صادر می‌کنند که نمونه آن در فرش دیده می‌شود.
وی خطاب به هنرمندان صنایع‌دستی گفت: جای شماها در اتاق بازرگانی خالی است و برای توسعهی زمینه فعالیت‌های خود، بهتر است که عضو میزهای تجاری اتاق بازرگانی شده و کارت بازرگانی دریافت کنید.
وی نبود مالکیت معنوی برای هنرمندان صنایع‌دستی را از جمله مسائل مهم این حوزه دانست که باعث می‌شود تاجران و واسطهها نمونههای مشابه و بیکیفیت محصولات را الگو برداری و یا کپی کنند که سبب پایمال شدن حق صاحب واقعی اثر می‌شود.
ناظر گمرکات آذربایجان‌شرقی با بیان این‌که اغلب، دولت خریدار صنایع‌دستی است، گفت: بهتر است که حداقل 30 درصد از اقلام خریداری شدهی ادارات، از صنایع‌دستی باشد و البته باید گفت که با توجه به وضعیت فعلی منابع مالی دولت، امکان خرید به مقدار زیاد وجود ندارد.
مجوز نمایشگاه صنایع‌دستی را اتحادیه فرش ماشینی و موکت صادر می‌کرد!
معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری آذربایجان‌شرقی با اشاره به این‌که هر از گاهی، دستگاه‌ها نمایشگاه‌های صنایع‌دستی در سطح شهر و استان برگزار می‌کند، گفت: طبق اعلام هیئت وزیران، سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تنها متولی برپایی نمایشگاه صنایع‌دستی خواهد بود و هیچ ارگانی بدون مجوز این سازمان، اجازه‌ی برپایی چنین نمایشگاه‌هایی را ندارد.
فرشاد به‌آفرین ادامه داد: این در حالی است که قبلاٌ مجوز نمایشگاه‌های صنایع‌دستی را اتحادیه فرش ماشینی و موکت صادر می‌کرد که هیچ ارتباطی با صنایع‌دستی نداشت و از این‌رو نمیتوانستیم به طور مستمر بر نوع و کیفیت محصولات نمایشگاه‌های صنایع‌دستی نظارت کافی داشته باشیم.
وی با بیان این‌که حل شدن مشکل فروش صنایع‌دستی، بخش قابل توجهی از مشکلات این حوزه را حل می‌کند، گفت: متأسفانه در سطح شهر حمایت نمیشویم و با وجود ساخته شدن تعداد متعددی از مراکز تجاری در مرکز شهر، حتی مکانی به اندازه‌ی 1000 مترمربع را هم به فروش صنایع‌دستی اختصاص نمیدهند و معتقدم که هنرمند نباید دغدغهی فروش داشته باشد، بلکه نیاز به کارگزارانی داریم که به‌عنوان رابط میان هنرمند و بازار فعالیت کنند.
وی با اشاره به میزان بسیار کم صادرات صنایع‌دستی استان، بیان کرد: صنایع‌دستی، همانند فرش از سوی تجار مورد توجه قرار نمیگیرد و به صادرکنندگان قوی برای فروش صنایع‌دستی خلاق و متنوع هنرمندان استان نیاز داریم و از سویی کاهش جوایز صادراتی نیز در این امر بی‌تأثیر نبوده است.
به آفرین تأکید کرد: تسهیلات روستایی چهار درصدی از مشوقهایی است که می‌تواند برای هنرمندان صنایع‌دستی و علاقمندان این حوزه راهگشا باشد و بارها از هنرمندان خواستهایم که کارت بازرگانی دریافت کنند، اما به‌علت وجود برخی مسائل و پرداخت مالیات، این کار را انجام ندادهاند.
وی در بخشی دیگر از سخنان خود، تصویب قانون حمایت از هنرمندان صنایع‌دستی را اقدامی مثبت در جهت توسعه این حوزه دانست و گفت: از همین جا از آقای سعیدی، نماینده مردم تبریز درخواست می‌کنم که بازارچه صنایع‌دستی در مرکز شهر برای هنرمندان این حوزه فراهم کنند تا شاهد حل بسیاری از مسائل باشیم و هنرمند بدون انتطار حمایت مالی از دولت، خود بتواند محصولاتش را عرضه و به فروش برساند.
به آفرین پیشنهاد کرد که مجمع نمایندگان آذربایجان‌شرقی خود شروع به استفاده از صنایع‌دستی بکنند و در مرحلهی اول نمایندگان خانم، روسریهای زیبای چاپ باتیک را به سر کنند.
نفت «بلای سیاه» جانمان شده است
نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس شورای اسلامی با اشاره به تشکیل فراکسیون صنایع‌دستی و فرش از سال 93 در مجلس شورای اسلامی، گفت: به‌منظور پیگیری مطالبات و امور مربوط به صنایع‌دستی، با امضای 140 نفر از نمایندگان مجلس این فراکسیون تشکیل شد تا مشکلات و خلاءهای قانونی این حوزه مشخص شود.
«محمداسماعیل سعیدی» ادامه داد: کمیتهای نیز با محوریت صنایع‌دستی تشکیل و همه‌ی موضوعات و مسائل مربوط به صنایع‌دستی احصا که شد نتایج آن در برنامه ششم، بودجه سال 96 و 97 نیز قابل مشاهده است.
وی با تأکید بر این‌که قاچاق باعث فلاکت و توقف گردش چرخ اقتصادی کشور شده است، گفت: من به ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز از 20، صفر هم نمیدهم و معتقدم که باید جلوی این همه قاچاق به کشور گرفته شود تا کارخانهها و صنایع داخل ایران شروع به تولید و فعالیت کنند.
وی ادامه داد: وقتی کفشهای پنج هزار تومانی در جادهها به فروش میرسد، دیگر باید فاتحهی تولید کفش دست‌دوز تبریز خوانده شود و البته کیفیت کفش تبریز با این نوع کالاها، قابل مقایسه نیست.
سعیدی با اشاره به لزوم تشکیل وزارت صنایع‌دستی و فرش، تصریح کرد: این وضع ما است! با آن نفت که به نظرم به جای طلای سیاه، «بلای سیاه» جانمان شده است، دیگر انگیزه‌ای برای برای فعالیت و سرمایه‌گذاری در دیگر بخش‌ها در کشور دیده نمی‌شود.
وی با بیان این‌که باید بیشتر فعالیتها بر روی معرفی و عرضه صنایع‌دستی در خارج از کشور باشد، یاد آور شد: دلیل این که گردشگری و صنایع‌دستی در یک جا دیده می‌شود این است که بیشتر گردشگران علاقمند خرید صنایع‌دستی به‌عنوان سوغاتی هستند که فرهنگ و تمام ارزشهای فرهنگی هنرمند آن منطقه را در دل خود جا داده است.
وی با تأکید بر اهمیت معرفی صنایع‌دستی ایران از جمله آذربایجان‌شرقی از طریق رایزنان فرهنگی در خارج از کشور، بیان کرد: متأسفانه رایزنان فرهنگی ما در این مورد فعالیت چندانی ندارند، در صورتی که تبلیغات نقش مهمی در جذب ایجاد علاقمندی و انتخاب مقصد سفر دارد.
نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس شورای اسلامی در خصوص انتخاب تبریز به‌عنوان پایتخت گردشگری اسلامی در سال 2018، گفت: با این مسئولان بی‌حال کاری نمیتوان انجام داد، آن وضعیت بسیار نامناسب میدان آذربایجان و آن هم وضعیت مقبره الشعرای تبریز که خجالت‌آور است.
وی با بیان این‌که گردشگران آشنایی خیلی کمی در خصوص تبریز دارند، گفت: زمانی که در مجلس شورای اسلامی مهمانان خارجی داریم، آنها سفر به استانهایی چون اصفهان و فارس را از ما می‌خواهند و در خصوص آذربایجان‌شرقی، اطلاعات چندانی ندارند.
وی برگزاری نمایشگاه‌های صنایع‌دستی، تورهای بازدید از کارگاه‌های صنایع‌دستی و خرید از آنها را در معرفی و فروش صنایع‌دستی موثر دانست و افزود: ضروری است که در ورودیهای شهر، محلی برای فروش صنایع‌دستی تعیین شود و همچون دیگر استانها، چند کیلومتر مانده به ورودی شهر، سوغات و صنایع‌دستی آذربایجان شرقی است.
سعیدی یادآور شد: در مجلس از صنایع‌دستی به عنوان هدیه استفاده می‌کنیم که اقدامی در جهت تقویت و جلب توجه مردم به این سو است و البته باید برای رونق هرچه بیشتر صنایع‌دستی، به سمت تجارت هدفمند و بازاریابی موثر پیش برویم.
وی به اهمیت تغییر برخی دیدگاهها در خصوص گردشگری اشاره کرد و گفت: فعالان گردشگری و هیئتهای مذهبی باید قبول کنند که واقعیتهایی در جامعه وجود دارد و البته در حال تدوین قانونی در خصوص تعیین متولی مراکز مذهبی و فرهنگی هستیم.
وی ادامه داد: مسجد تاریخی کبود در دست هیئت جانبازان تبریز است که دیدگاههایی برای خود دارند و از طرفی به‌علت تاریخی بودن مکان، سازمان میراث فرهنگی خواهان رعایت مقررات مشخص بناهای ثبتی و تاریخی است که به نظرم با تدوین قانونی می‌توان این مسأله را به راحتی حل کرد.
سعیدی با اشاره به انتخاب تبریز به‌عنوان شهر جهانی فرش دستباف در سال 2017، گفت: این انتخاب فرصت بینظیری برای استان و تبریز محسوب میشد که نتوانستیم استفاده حداکثری از فرصت به وجود آمده بکنیم و صنایع‌دستی استان را به نحو احسن به جهانیان معرفی کنیم.
وی در خصوص فروشگاه‌های آنلاین صنایع‌دستی، افزود: معمولاٌ گردشگران پیش از سفر به مقصد مورد نظر خود، در مورد آن در فضای مجازی جست‌وجو می‌کنند که اطلاعات ارائه شده در این فضا می‌تواند در تصمیم‌گیری برای سفر نقش مهمی داشته باشد و البته وجود فروشگاه‌های آنلاین با راه‌اندازی بازارچه‌های صنایع‌دستی، منافاتی نداشته بلکه همدیگر را تکمیل می‌کنند.
وی با بیان این‌که هنرمندان استان برای عرضه و حفظ هنر دست خود، باید وارد فضای آنلاین شوند، گفت: با توجه به تغییر و تحولات دنیا و فضای مجازی، بهتر است که هنرمندان بیش از پیش با این فضا آشنا شوند و در صورت نیاز میتوانیم دورههای آموزش فروش آنلاین با حضور اساتید برجسته بازاریابی برگزار کنیم.
نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس شورای اسلامی در خصوص خروج ظروف نقره توسط مسافر حداکثر تا میزان سه کیلوگرم، گفت: این مقدار برای هنرمندانی که در کار صنایع‌دستی مرتبط با نقره هستند، ایجاد مشکل می‌کند که طی جلسهای که با ادارهها و بخش‌های درگیر با این موضوع داشتهایم، به‌زودی این مسأله نیز حل می‌شود تا هنرمندان مشکلی از این بابت نداشته باشند.
بر اساس این گزارش، راه‌اندازی فروشگاه‌های مجازی و اتصال هنرمندان به این گونه فروشگاه‌ها، معرفی هدفمند صنایع‌دستی استان، توجه به برندسازی، ایجاد بازارچه‌های صنایع‌دستی در مرکز شهر، راهنمایی گردشگران به سمت بازارچه‌ی صنایع‌دستی از طریق اتوبوس‌های تبریزگردی، بسته بندی مناسب، جلوگیری از امکان تقلب از طرح هنرمند در فروشگاه‌های مجازی و حضور فعال در اتاق بازرگانی می‌تواند در برطرف کردن برخی مشکلات بازاریابی و به‌دنبال آن فروش صنایع‌دستی موثر باشد.
هم‌چنین ارتباط موثر میان هنرمندان و تجار و صادرکنندگان حرفهای، داشتن مالکیت معنوی برای هنرمندان صنایع‌دستی، اعطای تسهیلات حمایتی، جلوگیری از ورود صنایع‌دستی قاچاقی به کشور، استفاده از ظرفیت زیاد رایزنان فرهنگی کشور، برگزاری تورهای بازدید از کارگاه‌های صنایع دستی و حل کشمکش‌های بی‌مورد میان ادارات نیز نقش پررنگی را در این راستا ایفا می‌کند.
گزارش از: «پریا توفیقی»
انتهای پیام
نظرات