به گزارش ایسنا، سید محمد طباطبایی ـ کارشناس فرهنگی هنری ـ در یادداشتی درباره تعزیه‌خوانی در یک تکیه تاریخی با عنوان «گردش نسلی تعزیه در باغ‌شیخ» نوشته است: 

«تعزیه را می‌توان پایه و اساس شکل‌گیری تئاتر مدرن در ایران دانست. این سخن نه یک ادعا یا یک نظر باشد که به استناد تاریخ و به باور بسیاری از پژوهشگران تاریخ هنر، تعزیه آئین نمایشی کهن در ایران، حتی ایرانِ پیش از اسلام بوده است. اگرچه در حال حاضر به دلیل کم توجهی به وجه هنری آن، تعزیه بیشتر به عنوان آئین عزاداری شناسانده شده است. حال آنکه نسخه‌های غیرمحرمی تعزیه کم نیستند، نسخه‌هایی که از آن‌ها با عنوان نسخه‌های غریب هم یاد می‌کنند. گستردگی جغرافیایی و نفوذ مردمی تعزیه را اما شاید بشود به کارکرد مذهبی آن مرتبط دانست چه اینکه بسیاری از اجرا کنندگان (گروه‌های تعزیه‌خوان) و تماشاگران با انگیزه‌های مذهبی به این آئین نمایشی توجه می‌کنند که به باور نگارنده به این نکته که مذهب و دین به کمک هنر برای گستردگی و دیده شدن بیشتر آمده باشد می‌توان به دیده‌ مثبت نگاه کرد.

حرف از گستردگی جغرافیایی تعزیه به میان آمد، تعزیه از شمال تا جنوب و از غرب تا شرق ایران اجرا می‌شود و در هر نقطه‌ جغرافیایی هم علاوه بر اصول اصلی تعزیه‌خوانی از آئین‌های آن محدوده وام گرفته است. یکی از این نقطه‌های جغرافیایی تکیه تعزیه‌خوانی روستای باغ‌شیخ در 4کیلومتری ساوه است. تکیه‌ای مربوط به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجار در روستایی تاریخی. روستایی با چند بنای تاریخی از جمله کاروانسرای دوره صفویه، آب انبار و حمام دوره قاجار. روستایی با کوچه‌های باریک یک نفره در بافت قدیم. تکیه تعزیه‌خوانی در میدان مرکزی روستا با پلان مستطیل شکل خود در محور طولی شرق - غرب قرارگرفته است. در چهار طرف تکیه حجره‌های متعدد جای نشستن تماشاگران در زمان اجرای تعزیه است که در حال حاضر هر کدام از این تکیه‌ها را به نام یکی از خانواده‌های قدیمی روستا می‌شناسند. به‌منظور گسترش فضاهای سرپوشیده، در جلوی حجره ها 10 ستون مدور آجری بنا شده که سقفشان با طاق و تویزه‌های زیبا پوشیده شده و مصالح ساختمانی آن را خشت، آجر ، گچ ، گل و کاهگل تشکیل می‌دهد.

سکوی تعزیه در میانه‌ تکیه دیده می‌شود، سکویی با ارتفاع یک متر و فاقد سقف که بر فراز آن مراسم تعزیه اجرا می‌شود. شاید مسقف نبودن فضای میانی تکیه به دلیل آب و هوای گرم و خشک باغ‌شیخ بوده است.

تکیه‌ باغ‌شیخ از آن جهت اهمیت پیدا می‌کند که بیش از یک قرن است که به صورت مستمر محل اجرای تعزیه بوده و همچنان در آن تعزیه اجرا می‌شود. در این تکیه در 10 روز نخست ماه محرم و نیز روزهایی همچون اربعین، شهادت امام رضا (ع)، شهادت امام حسن (ع)، هفته نخست ماه ربیع الاول (تعزیه مختار با درون مایه طنز) اجرا می‌شود. نسخه مورد استفاده در تعزیه باغ‌شیخ نسخه میرغم است.

تعزیه‌خوانی در باغ‌شیخ موضوعی جدی و بسیار با اهمیت است. عملکرد تعزیه‌خوان‌ها از جانب مردم مورد توجه و ارزیابی قرار می‌گیرد و بعد از هر اجرای تعزیه در مورد کیفیت اجرای هر کدام از تعزیه‌خوان‌ها گعده‌ شکل می‌گیرد و تماشاگران ثابت و حرفه‌ای که اهالی روستا هستند در این‌باره اظهار نظر می‌کنند. این بحث حتی به میان جمع‌های خانوادگی هم برده می‌شود. از این رو هر تعزیه‌خوان می‌داند که تداوم اجرای یک نسخه یا به طور کل حضور در جمع تعزیه‌خوان‌ها به کیفیت کار تعزیه‌خوانی او ارتباط خواهد داشت.

نسخه‌ها در میان تعزیه‌خوان‌ها به طور معمول به صورت موروثی دست به دست می‌شود مگر اینکه نسل جدید خانواده توانایی یا علاقه به اجرای تعزیه یا آن نسخه خاص نداشته باشد. گردش نسلی تعزیه‌خوان‌ها به خوبی و به شکل مناسب در تعزیه باغ‌شیخ دیده می‌شود چه اینکه بسیاری از تعزیه‌خوان‌ها در زمانی که تشخیص دهند توان اجرای تعزیه را ندارند نسخه خود را به نسل بعد واگذار می‌کنند.»

انتهای پیام